Tentamen vroegmoderne geschiedenis
Artikelen: het punt snappen en argumenten en voorbeelden kunnen produceren.
hoorcollege: historiografisch debat erbij kunnen pakken.
gestoffeerde antwoorden: juiste begrippen geven en uitleggen. geef concrete voorbeelden,
wees precies, beantwoord elk onderdeel.
- A-B vraag over handboek
- A-B vraag over primaire (nieuwe) primaire bron (tegen achtergrond van andboek)
- Vraag over secundaire literatuur (evt A-B)
- Mini-essayvraag (met persoonlijke stellingname en onderbouwing) vertrekkend uit
het hoorcollege. → aan de ene kant, aan de andere kant + weerlegging.
Ongeveer 10 punten per vraag (dus 10 boxes to tick), voorbeelden gebruiken, namen
noemen, begrippen.
Vermijden dus: te weinig woorden want dan kan je niet alle punten halen, niet te specifiek op
1 ding.
Studeren aan de hand van:
- Begrippen in quizlet
- Vragen uit handleiding netjes beantwoorden (revising)
, - Powerpoints koppelen aan de vragen uit de handleiding
- Kijken en aantekeningen hoorcolleges
- Lijst van namen van belangrijke personen en schrijvers (koppelen aan begrippen)
Week 1 - Expansie
Stof:
- Wiesner-Hanks, A History of World Societies, hoofdstuk 16, 436-467
- Elizabeth Mancke, ‘Early Modern Expansion and the Politicization of Oceanic Space’,
The Geographical Review 89 (1999) 2, 225-236.
- Trevor Burnard en Giorgio Riello, ‘Slavery and the new history of capitalism’, Journal
of Global History 15 (2020) 2, 225-244.
Wiesner-hanks
Ontdekkingsreizen is een eurocentrisch begrip (voor de Europeanen wel echt zo dus het is
niet onwaar). → geen probleem in euro maar in centrisch.
1) Vanaf het einde van de 15e eeuw bereikten Europese zeevaarders, uitgezonden door de
Iberische monarchieën Portugal en Spanje, het Amerikaanse continent. Daar ontmoetten ze
verschillende inheemse volkeren die op diverse manieren waren georganiseerd. Presenteer
en analyseer deze ontmoeting en de systemen van vestiging, bestuur en dominantie die in
de 16e eeuw tot stand kwamen.
● Welke waren de twee meest geavanceerde rijken op het Amerikaanse continent?
Hoe werden ze overgenomen door Europeanen? Welke factoren hebben geleid tot
het ontstaan van deze Europese dominantie?
Azteken: in huidig Mexico, hoofdstad Tenochtitlan, leider Moctezuma II → veroverd door
Hernán Cortés in 1521
Incas: in huidig Peru, hoofdstad Cuzco, leider Atahualpa → veroverd door Francisco Pizarro
in 1533
De factoren die leidden tot de verovering van deze rijken:
- militair overwicht (ondanks numerieke minderheid) → door een kennisvoordeel door
lokale vertalers en een technologisch voordeel: buskruit, stalen zwaarden en
paarden
- de naïviteit/openheid van de lokale heersers (zoals Moctezuma en Atahualpa (ze
verwelkomden de Spanjaarden uit nieuwsgierigheid)
- de interne verdeeldheid die heerste tussen de overheid en lokale stammen
(waardoor ze dus ook die vertalers hadden)
- impact van Europese ziekten op de inheemse bevolking
Mayas waren anders want ze waren enorm verspreid in Brazilië (decentraal) waardoor ze
niet in een keer over te nemen waren (hielden tot 17e eeuw vol).
In Brazilië was er geen rijk maar een agrarische samenleving zonder steden. → nomaden
,De organisatie van wat je probeert te veroveren heeft invloed over hoe de verovering
verloopt.
● Hoe werden de Amerikaanse koloniën van de Portugezen en de Spanjaarden
geregeerd? Presenteer de belangrijkste aspecten van de bestuurssystemen die zijn
opgezet.
De bestaande structuren in de rijken werden behouden. Daarnaast waren steden enorm
belangrijk en veel aanwezig.
Er was toenemende inmenging van de Spaanse kroon betreffende:
- de inrichting van de kolonies (olv koninklijke vertehenwoordihers
- opzetten van handelsmonopolie
→ hierbij werd de Kroon gesteund door de katholieke kerk (zorgde voor legitimatie).
Werkgroep:
Opgedeeld in twee delen (later vier) met beide een viceroy (onderkoning) die militaire en
burgerlijke autoriteit had over een audencia (board van rechters → adviescollege en hoogste
juridische instantie).
Daarbinnen: cabildo gemeentelijke raad → lokale autoriteit
Leven was gecentraliseerd in steden. Vrouwen deden nauwelijks mee aan het sociale leven
Portugal: systeem met te erven stukken land, die aan adel en officieren werden gegeven. Zij
moesten die stukken besturen. Later nam de kroon steeds meer macht over die stukken
over. → captaincies
India House of Lisbon
- er wordt een politieke component toegevoegd aan bestaande structuren
- De kerk werd gebruikt als indoctrinatie middel
- Houses of Traits: je brengt een handelsmonopolie tot stand
● Hoe evolueerden de twee oude rijken demografisch en economisch na de komst van
Europeanen?
encomienda system A system whereby the Spanish crown granted the conquerors the right
to forcibly employ groups of indigenous people as laborers and to demand tribute payments
from them in exchange for providing food, shelter, and instruction in the Christian faith.
Economische systemen:
- Encomienda: toegewezen door de Kroon: de mensen in jouw toegewezen gebied
moeten voor je werken (dwangarbeid). Missionarissen hebben hier kritiek op.
Bijvoorbeeld B. de Las Casas → Valladolid
- Ripartimento/mita: bepaald deel van de bevolking zet je op een bepaald moment in
(nog steeds inheemse bevolking).
Maar de ziekten worden hier een economische tegenvaller (Columbian exchange).
Gevolg:
, - slavensysteem met slaven uit Afrika
Meerdere groepen aanwezig in de gebieden na de komst van de Europeanen:
Creolen (afstammeling van een Europeaan maar geboren in Amerika), mestizos (mensen
van gemengde afkomst europees/inheems), Afrikaanse slaven
Demografische ontwikkelingen:
- er was een impact op bestuurlijk en economisch vlak
- enorme krimp lokale bevolking (90%!!!) door geweld, ziekte (Columbian Exchange)
en slechte werkomstandigheden
- Europese migranten (aanvankelijk vooral mannen, later gezinnen – creolen) →
gemengde relaties (met als gevolg mestizos)
- Afrikaanse slavenimport (nieuwe etnische en culturele groep)
2) De overheersing van het Amerikaanse continent door Europeanen vanaf de 16e eeuw
heeft bijgedragen aan de totstandkoming van een wereldeconomie. Presenteer en analyseer
de goederen die werden uitgewisseld in deze wereldeconomie en analyseer de rol van het
Spaanse en het Portugese rijk.
Afrika Export Slaven (voornamelijk.
geleverd door Afrikaanse
tussenpersonen),
weggevoerd door
Portugezen, Nederlanders
en Engelsen
Import Kaurischelpen uit de
Malediven
Amerika Export Zilver, maïs en aardappelen
(later ook veel bont)
Import Slaven (band met
suikerproductie en
mijnbouw), tarwe, druiven
en olijven, paarden en vee,
ziektes uit Europa
Europa Export Tarwe, druiven en olijven,
paarden en vee, ziektes,
suikerproductie
Import Zilver (zorgde voor inflatoire
druk), maïs en aardappelen,
porselein en zijde,
specerijen
Azië Export Porselein en zijde
Import mais,zilver (als betaalmiddel
