Patiëntenrechten hebben geen absoluut karakter > hun verwezenlijking is onderhevig aan
beperkingen > inbreuk op individuele rechten moet tot het noodzakelijke worden beperkt.
Juridische regelingen die te strikt of te gedetailleerd zijn kunnen bijdragen aan het onder druk zetten
van de relatie tussen hulpverlener en patiënt > juridisering in de vorm van onnodige regulering moet
worden tegengegaan.
Algemene rechten van de patiënt in afd 5 titel 7 Boek 7 BW: Wet op de geneeskundige
behandelingsovereenkomst (WGBO) > er is gekozen voor een overeenkomst als regelingsvorm omdat
die de horizontale relatie benadrukt. Wetgever heeft enkele patiëntenrechten opgenomen in
bestuursrechtelijke regelingen namelijk Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) en Wet
langdurige zorg (Wlz).
Belangrijk voor de ontwikkeling van de rechten van de patiënt is de opname in de Grondwet van art
10 (eerbiediging persoonlijke levenssfeer en art. 11 (ontastbaarheid van het lichaam) en de werking
van internationale verdagen (IVBPR, EVRM, Biogeneeskundeverdrag etc). De verdragen hebben
juridische kracht in de aangesloten staten, dit geldt niet voor aanbevelingen van de Raad van EU >
beïnvloeding nationale wetgevers op grond van aanbevelingen > niet veel invloed.
Wetgeving van patientenrechten verloopt via verschillende wegen > algemeen en specifiek recht > lex
speciales prevaleert boven een lex generalis in beginsel > bij onduidelijkheid geldt dat de regeling die
de patiënt de meeste waarborgen biedt voorrang heeft > rechten van patiënten kunnen niet
ondergebracht worden in een kader of codex, ze behoren vaak tot verschillende rechtsgebieden >
versnippering van wetgeving is niet te voorkomen omdat er zoveel thema’s en invalshoeken zijn in
het gezondheidsrecht > wetsvoorstel om alle verschillende wetten tot 1 te maken, kwam veel kritiek
op.
Ook worden patientenrechten opgesteld door private organisaties (zelfregulering) > deze protocollen
en gedragsregels hebben geen bindende kracht, wel kunnen ze behulpzaam zijn bij het interpreteren
van wettelijke bepalingen > ze kunnen dan wel zeker juridische betekenis hebben. Dat is ook het geval
als zij onderwerpen regelen die in wetgeving niet aan de orde komen. Art 7:452 hulpverlener moet
gedragsregels volgen tenzij hij in een individueel geval redenen heeft daarvan af te wijken.
WGBO: niet heel gedetailleerd, geeft hoofdlijnen aan. Voorstel van de regering om de
patientenrechten naast of in plaats van de WGBO te regelen in een bestuursrechtelijk kader. WGBO
bepalingen hebben een dwingendrechtelijk karakter (7:468) > er kan niet ten nadele van de patiënt
worden afgeweken > WGBO bepaalt minimum, er blijft ruimte bestaan voor zelfregulerende
activiteiten. WGBO is onderdeel van het BW dus gelden de algemene regels van het BW voor zover er
geen specifieke WGBO-regels zijn (bvb 7:407 lid2, 7:409 lid 1, 7:411).
WGBO heeft werking tav handelingen op het gebied van de geneeskunst, rechtstreeks betrekking
hebbend op de persoon van de opdrachtgever of van een bepaalde derde (7:446 lid 1). Dergelijke
handelingen zijn: zie lid 2 en 3. De handelingen moeten worden verricht in de uitoefening van een
geneeskundig beroep of bedrijf. Rechten van mensen mbt geneeskundige handelingen zijn niet alleen
aan de orde in de medische wereld, maar ook in andere verbanden buiten de gezondheidszorg bvb
gevangenis, WGBO is van overeenkomstige toepassing voor zover de aard van de rechtsbetrekking
zich daartegen niet verzet (7:464). Bij de in art. 7:446 lid 6 bedoelde handelingen gelden de speciale
regels van art. 7:464 lid 2. Euthanasie valt niet over de WGBO > geen gewoon medisch handelen.
Psycholoog valt onder de WGBO indien deze bvb bij ggz therapie doet, niet als deze werkzaam is bij
een bedrijf. Sportmassage valt niet onder de WGBO. Zelfstandig apotheker valt wel onder de WGBO
, Onder sub c valt wijkverpleging die handelingen verricht in het kader van sub a en b > bij twijfel of
iets eronder valt is het beter om de regelingen van de WGBO toch te volgen.
Aansprakelijkheid van de hulpverlener kan niet worden beperkt of uitgesloten (7:463). Ziekenhuis is
centraal aansprakelijk voor handelingen die in een ziekenhuis worden verricht (7:462)
Belangrijk in de verhouding tussen patiënt en hulpverlener is de gebondenheid aan de professionele
standaard (eigen verantwoordelijkheid hulpverlener) > art 7:453 > patiënt heeft een aanspraak op
goed hulpverlenerschap gekregen en hulpverlener heef een afweermogelijkheid tegen wensen van
patiënten die niet met deze standaard te verenigen zijn. Professionele standaard: geheel van regels
en normen waaraan de hulpverlener zich dient te houden. Binnen deze standaard kan de medisch
professionele standaard worden onderscheden van overige aspecten. Medisch professionele
standaard: medisch handelen volgens de inzichten van medische wetenschap en ervaring. Overige
aspecten: voldoen aan de rechten van de patiënt en wettelijke regelingen.
Dingen die de WGBO niet geregeld heeft > op grond van de redelijkheid en billijkheid een
gedragsnorm vormen (art 6:2 BW).
Plichten van de patiënt zijn beperkt in de WGBO, hoofdplicht is betaling. Art 7:452 (patiënt moet
medewerking en inlichtingen geven) is omstreden, zou een patiënt wanprestatie plegen en de arts
nakoming kunnen vorderen indien de patiënt niet meewerkt? Het artikel is niet voor afdwinging
vatbaar maar heeft wel gevolgen in sommige situaties: hulpverlener is gedeeltelijk aansprakelijk
indien er iets misgaat omdat patiënt onvoldoende info heeft gegeven & gebrek aan medewerking kan
reden zijn om de ovk op te zeggen (7:460).
Recht op informatie (7:448) > voorwaarde voor het uitoefenen van zelfbeschikking > HR onderstreept
de cruciale rol van dit recht. Informatie door de hulpverlener is onder meer nodig voor de
toestemming van de patiënt (uitzondering bij acute gevallen). Arts mag ter voorkoming van schade bij
de patiënt informatie achterhouden > therapeutische exceptie.
De mate en omvang van de gewenste info hangen af van de aard van de verrichting en van
individuele omstandigheden, daarbij geldt het in art 7:448 genoemde redelijkheidscriterium >
algemene norm: het vertrekken van inlichtingen over de feiten en mogelijkheden die een redelijk
mens in gegeven omstandigheden verwacht mag worden te overwegen alvorens hij een beslissing
neemt, of hij die nodig heeft voor zijn verdere gedrag.
Ook tav de risico’s van de behandeling geldt de redelijkheidstoets: niet alle weinig voorkomende
risico’s hoeven te worden verteld > toestemmingsbeslissing patiënt onnodig belast.
Verzwaarde informatieplicht bij medisch niet-noodzakelijke ingrepen.
Eisen informatieplicht: begrijpelijk, eerlijk antwoord op vragen, tijdig (vooral bij medisch ingrijpend),
geen morele opvattingen opdringen etc.
Art 7:448 stelt niet de eis dat de patiënt de info heeft begrepen, uit de rechtspraak blijkt dat de
hulpverlener in bepaalde gevallen wel de plicht heeft om te checken of de boodschap is overgekomen
> vooral bij ingrijpende verrichtingen.
Recht op informatie bevat ook het recht op fouten.
Uitzonderingen op het recht van informatie
-er hoeft geen info te worden gegeven in het kader van een therapie waarbij placebo wordt gebruikt
-jonge minderjarige en wilsonbekwame personen
-therapeutische exceptie (7:448 lid 3): het mogelijk weigeren van een medische behandeling is geen
grond > deze bepaling is een uitzondering en komt niet vaak voor > het moet gaan om een objectieve
en toetsbare afweging door de hulpverlener > therapeutische exceptie heeft alleen een plaats in de
medische behandelingssituatie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daisyvantslot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.