Ontwikkeling in de rechten van minderjarige in de gezondheidszorg vanaf de jaren 70 > belangrijk
daarin is het IVRK en het feit dat mensenrechten beginnen te werken vanaf je geboorte. Ouderlijk
gezag betekent niet dat het kind geen eigen rechten heeft, het doel van ouderlijk gezag is niet het
toekennen aan ouders van beschikkingsrecht over hun kinderen, maar het begeleiden van de
kinderen naar zelfbeschikking (bescherming en hulp). Beperkingen van de minderjarige in de
uitoefening van zijn rechten moeten vanuit de minderjarige worden gemotiveerd, in geval van conflict
vormt het belang van de minderjarige het uitgangspunt. Ouderlijk gezag is geregeld in art 1:245 BW jo
1:247 BW > de rechten die ouders aan het ouderlijk gezag kunnen ontlenen, zijn steeds te relateren
aan de zorgplicht en de bevordering van zelfbeschikking van het kind. Een leeftijdsgrens is lastig in het
gezondheidsrecht omdat het niet altijd recht doet aan de individuele vermogens van het kind over
medische behandelingen te beslissen > art 5 IVRK ‘op een wijze die verenigbaar is met de zich
ontwikkelede vermogens van het kind’ > de Nederlandse rechter heeft toch gekozen voor een stelsel
van leeftijdsgrenzen (rechtszekerheid).
Minderjarige is bekwaam rechtshandelingen te verrichten met toestemming van de ouders;
toestemming wordt verondersteld indien het een rechtshandeling betreft ten aanzien waarvan het in
het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is dat minderjarige van zijn leeftijd deze zelfstandig
verrichten (art. 1:234). Een grote mate van zelfstandigheid van de minderjarige is in de
gezondheidszorg vrij algemeen aanvaard > kinderen nemen beslissingen over medische handelingen
zonder dat de ouders daarbij betrokken zijn (zie WGBO).
Minderjarige van 16 jaar en ouder: art. 7:447 > bekwaam een behandelingsovereekomst ten
behoeve van zichzelf aan te gaan > meerderjarigheidsgrens verlaagd van 18 naar 16 jaar. Lid 2 >
minderjarige is zelf aansprakelijk voor de uit de ovk voortvloeiende verbintenissen, ouders moeten
wel voorzien in de kosten, opvoeding en verzorging. De toestemming voor het aangaan van de ovk
moet worden onderscheiden van de toestemming voor de medische behandeling zelf (7:450) > bij de
minderjarige van 16-17 jaar is de toestemming van de ouders niet nodig, anders indien de
minderjarige niet in staat is tot ‘een redelijke waardering van zij belangen’ (7:465), dat wil zeggen dat
hij ter zake wilsonbekwaam is.
Minderjarige jongen dan 12 jaar: behandelingsovk wordt gesloten door de ouders, alleen de
toestemming van de ouders is nodig voor de behandeling > hier geldt ook dat toestemming mag
worden verondersteld voor niet-ingrijpende verrichtingen of indien de tijd ontbreekt voor het vragen
van toestemming (7:466). Behalve het recht op toestemming zijn de ouders ook gerechtigd de andere
patientenrechten van het kind uit te oefenen (7:465 lid 1), bvb inzagerecht, recht op informatie etc.
Volgens art. 7:448 lid 1 moet de hulpverlener het kind zelf ook inlichten passende bij het
bevattingsvermogen van het kind. Art 1:265h: indien ouders toestemming weigeren voor een
medisch noodzakelijke ingreep bij het kind > rechter kan de vervangende toestemming verlenen,
andere mogelijke maatregel is benoeming voord of bijzonder curator (art. 1:250). Probleem van deze
maatregelen is dat het vaak veel tijd kost, en soms is die tijd er niet > dan zal er een beroep worden
gedaan op art. 7:465 lid 4: de arts mag zich van zijn plicht tot het verkrijgen van toestemming van de
ouders ontslagen mag achten als het nakomen van die plicht niet verenigbaar is met de zorg van een
goed hulpverlener (ouder blijft het gezag houden). Dit artikel is niet slechts bestemd voor
noodsituaties. Art. 1:265h wordt alleen opgeroepen als art. 7:465 niet kan worden volstaan.
Soms kan er een probleem ontstaan indien de ene ouder wel toestemming verleend en de ander niet
, > arts mag in bepaalde gevallen voorbij gaan aan dit wettelijk vereiste met een beroep op goed
hulpverlenerschap.
Minderjarige tussen de 12 en 16 jaar: minderjarige kan niet zonder toestemming van zijn ouders een
behandelingsovk aangaan. Voor de behandeling is toestemming van de minderjarige nodig (indien hij
zijn belangen kan waarderen) en toestemming van de ouders. Toestemming van de ouders is niet
nodig indien de verrichting kennelijk nodig is teneinde ernstig nadeel voor de patiënt te voorkomen
of als de minderjarige ook na weigering van de toestemming van de ouders de verrichting
weloverwogen blijft wensen (art 7:450 lid 2). WGBO regelt niet de situatie waarin ouders
toestemmen en kind niet > systeem van de wet zegt dat het oordeel van het kind de doorslag geeft.
Art 7:457 lid 3: hulpverlener mag besluiten de ouders geen informatie of inzage te geven als hij
meent dat dit in strijd komt met zijn plicht als goed hulpverlener.
WGBO geeft de algemene regels maar er gelden ook lex specialis: Wet Bopz, de WOD, Jeugdwet etc.
Wilsonbekwame meerderjarige: juridisch niet bevoegd om toestemming te geven > een ander zal
optreden namens de patiënt indien medische handelingen moeten worden verricht (7:465 lid 5) > de
patiënt moet zoveel mogelijk betrokken worden bij de vervulling van de taak. 3 soorten
vertegenwoordigers: door rechter benoemde wettelijk vertegenwoordiger, persoonlijk gemachtigde
en de niet-benoemde plaatsvervanger op grond van de WGBO > art. 7:465 lid 4 is van belang:
hulpverlener volgt de beslissing van de vertegenwoordiger, tenzij dat niet verenigbaar is met de zorg
van een goed hulpverlener > ruimte van de vertegenwoordiger om af te wijken van het
behandelvoorstel is beperkt, ruimte is er indien uit eerdere wilsuitingen van patiënt kan worden
afgeleid dat hij het voorstel van de arts niet zou hebben gevolgd. VN verdrag inzake rechten van
personen met een handicap > meer gericht op het voorkomen van slechte vertegenwoordiging en het
respecteren van de voorkeuren van de wilsonbekwamen > in geval van een verschil van inzicht tussen
een patiënt en zijn vertegenwoordiger moet de zorgaanbieder het standpunt van de patiënt volgen
(art. 8.1.2 lid 4 Wlz) > WGBO regelt dit hooguit indirect in art. 7:465 lid 5
Door de rechter benoemde vertegenwoordiger: curatele, mentorschap en beschermingsbewind.
Beschermingsbewind is beperkt tot vermogensrechtelijke zaken (1:431 BW). Curatele (1:378 BW)
maakt de onder curatele gestelde geheel handelingsonbekwaam. De curator kan ook beslissen over
medische handelingen > grenzen in het belang van de patiënt. Omdat curatele een verstrekkende
maatregel is aangedrongen tot een andere vorm van vertegenwoordiging > mentorschap > beoogt de
behartiging van specifieke belangen op het persoonlijk vlak van de onbekwame > beslissingen van de
mentor betreffen de verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding (ar. 1:453 lid 1 BW) > voor
zover betrokkene tot een redelijke waardering van zijn belangen in staat kan worden geacht,
bevordert de mentor dat de betrokkene zelf rechtshandelingen verricht (1:454 BW).
Overigens hoeft voor de vertegenwoordiging voor latere wilsonbekwaamheid niet de weg van het
mentorschap te worden gevolgd > zelf een persoonlijk gemachtigde aanwijzen (7:465 lid 3) > geeft
het beste vorm aan het zelfbeschikkingsrecht.
Niet benoemde vertegenwoordiger: 7:465 lid 3 > indien patiënt niet in staat is tot een redelijke
waardering van zijn belangen en er is geen wettelijk vertegenwoordiger of zelfgekozen gemachtigde,
kan de echtgenoot/ouder/kind/broer/zus namens de patiënt beslissen > letten op goed
hulpverlenerschap en schriftelijke verklaringen > zijn rol is beperkt tot het gebied van de WGBO.
Bestaat er een meningsverschil tussen vertegenwoordiger en patiënt, dan prevaleert de wil van de
patiënt, slechts indien de patiënt niet in staat is tot meningsvorming kan de vertegenwoordiger het
overnemen. Geschil tussen curator/mentor en persoonlijk gemachtigde > curator/mentor gaat voor,
ze zijn niet voor niks benoemd door de rechter.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daisyvantslot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.