Bijzondere categorie > gedwongen opname mogelijk en onder bepaalde voorwaarden ook
gedwongen tot handelingen > voor onvrijwillige opname is een wettelijke regeling vereist (art 15 GW
jo art 5 EVRM), deze is te vinden in de Wopz. Uitgangspunt is: psychiatrische patiënten kunnen hun
wil bepalen tenzij het tegendeel blijkt. In het geval van psychiatrische patiënten kan het
onvermijdelijk zijn patiëntenrechten (tijdelijk) te beperken > grote terughoudendheid vereist >
vrijheidsbenemende maatregel moet voldoen aan de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit en
moeten de rechten van de patiënt zoveel mogelijk worden gehandhaafd.
Vrijwillige opneming psychiatrisch ziekenhuis
Op grond van een behandelingsovk art. 7:446 > onder vrijwilligheid wordt verstaan: blijk geven van
de nodige bereidheid tot opneming en verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis (art 2 lid 2 Wopz) >
patiënt moet dus in staat zijn een informed consent te geven, kan hij dit niet? Dan is opneming alleen
mogelijk via de Bopz. Rechtspositie van de vrijwillig opgenomen psychiatrische patiënten is hetzelfde
als niet- psychiatrische patiënten en wordt bepaald door de WGBO en de Wkkgz.
Art 15 GW staat er in principe aan in de weg dat een vrijwillig opgenomen patiënt wordt
vastgehouden in een psychiatrisch ziekenhuis tegen zijn wil, uitzonderingen: indien patiënt als gevolg
van zijn ziektetoestand een gevaar is voor zichzelf of zijn omgeving en dit gevaar niet op andere wijze
kan worden afgewend (instelling moet dan wel een inbewaringstelling aanvragen). Naast dwang mbt
het verblijf kan de vrijwillig opgenomen patiënt ook met dwang tav zijn persoon worden
geconfronteerd, voorwaarden: (a) slecht voor acute noodsituaties > onaanvaardbare risico’s voor de
lichamelijke integriteit van de patiënt of anderen (b) dwang moet gericht zijn op het bezweren van de
acute problemen > als langer durende dwangbehandeling nodig is, zal de vrijwillige opneming
moeten worden omgezet in een onvrijwillige > dit leidde tot discussie > HR: verzet een vrijwillig
opgenomen patiënt zich tegen een noodzakelijke geachte behandeling, dan wordt diens bereidheid
tot opneming en verblijf geacht aanwezig te zijn en kan indien ook aan de overige voorwaarden
wordt voldaan, een Bopz maatregel worden aangevraagd.
Art 7:460: mbt een vrijwillig opgenomen patiënt die weigert mee te werken aan het behandelplan,
kan onder omstandigheden worden besloten de handelingsovk te beëindigen en te patiënt te
ontslaan > redelijke termijn, voldoende nazorg en begeleiding > mag niet te snel worden
aangenomen want diens ongewenste gedrag kan een uiting zijn van zijn stoornis > alleen indien het
gedrag van de patiënt de rechten en belangen van anderen ernstig bedreigd en er geen alternatief is
voor ontslag.
Op de overgang van vrijwillige naar onvrijwillige zorg bevindt zich de zogenoemde ‘bemoeizorg’ = het
bieden van (ongevraagde) zorg aan zorgmijders met een vaak complexe problematiek. Uitgangspunt
in de bemoeizorg: de hulpverlener benadert de patiënt actief, in plaats van dat de patiënt zelf naar de
hulpverlener gaat met een zorgvraag. Bemoeizorg staat op gespannen voet moet informed consent:
hulpverleners gaan over tot actie zonder dat zij de patiënt informeren over de mogelijkheid om te
weigeren of toestemming vragen aan een cliënt (veronderstelde toestemming). Ook het recht op
privacy is in het geding: hulpverleners wisselen gegevens van de patiënt uit zonder toestemming.
Rechtvaardiging voor de bemoeizorg: door het monitoren van de patiënt en het uitoefenen van drang
wordt geprobeerd diens situatie te beïnvloeden zodat formele beperkingen van zelfbeschikking
(dwangopname), kunnen worden voorkomen.
, Opneming patiënten die blijk geven van bezwaar noch bereidheid in psychiatrisch ziekenhuis (gbgb-
groep)
Deze patiënten kunnen enkel op basis van een Bopz-maatregel worden opgenomen > patiënten die
geen informed consent kunnen geven, verdienen dezelfde wettelijke bescherming als patiënten die
bezwaar maken.
Gedwongen opneming in een psychiatrisch ziekenhuis
Rechtspositie van deze groep is sterk verbeterd sinds de komst van de Wopz en door uitspraken van
het EHRM. De regeling van de Wet Wopz omvat 6 verschillende maatregelen ten aanzien van
gedwongen opname
1. Inbewaringstelling (art 20 ev Bopz)
2. Voorwaardelijke machtiging (art 14a ev)
3. Voorlopige machtiging (art 2 ev)
4. Machtiging tot voortgezet verblijf (art 15 ev)
5. Machtiging op eigen verzoek (art 32 ev) > kan van betekenis zijn voor patiënten die bereid zijn tot
behandeling in een psychiatrisch, maar bij er een gerede kans is dat zij de behandeling voortijdig
zullen willen afbreken > maakt behandeling zonder toestemming (art. 38) mogelijk
6. De zelfbindingsmachtiging (art 34a) > patiënt kan aangeven onder welke omstandigheden hij tegen
zijn wil mag worden opgenomen en behandeld
Gevaarscriterium
Gevaar is de WOPZ: een gevaar voor de patiënt, voor anderen of voor de algemene veiligheid van
personen of goederen (art 1 lid 1 sub f). Het moet gaan om situaties waarin de stoornis van het
denken, voelen, willen, oordelen en doelgericht handelen zo ingrijpend is dat de betrokkene het
veroorzaakte gevaar als het ware niet kan worden toegerekend > stoornis moet de gevaarlijke daden
van de betrokkene overwegend beheersen (causaliteit).
Gedwongen behandeling tijdens onvrijwillige opname
Bij vrijwillige opname ontstaat een recht op behandeling, in de wopz wordt ervan uitgegaan dat
behandeling wordt aangeboden (art 36 jo 38) > recht op behandeling betekent niet de plicht tot
behandeling > het is mogelijk om naast dwangopname ook dwangopneming mogelijk te maken >
zelfbeschikking moet zoveel mogelijk worden gerespecteerd door hem zoveel mogelijk informatie te
geven en toestemming te vragen waar dat kan > moet ook voldoen aan de eisen van subsidiariteit
(geen lichtere maatregel mogelijk) en proportionaliteit (geen zwaardere maatregel dan nodig). Omdat
het behandelplan is gekoppeld aan de stoornis, blijft voor alle andere gevallen (lichamelijke ziekten),
de WGBO van toepassing. Bij verzet van de onbekwame patiënt wordt de behandeling niet
uitgevoerd (ook indien wettelijk vertegenwoordiger wel toestemming heeft gegeven.
Art 38 lid 5 is een rechtsgrond voor gedwongen behandeling, in 2008 kwam daar een tweede
rechtsgrond bij in de Wopz > dwangbehandeling is ook mogelijk voor zover aannemelijk is dat zonder
die behandeling het gevaar dat de stoornis van de geestesvermogens betrokkene doet veroorzaken
niet binnen een redelijke termijn kan worden weggenomen > mbt dit nieuwe criterium gelden extra
regels: geldigheidsduur van ten hoogste 3 maanden > gedachte achter dit nieuwe criterium is dat
verruiming van de dwangbehandeling kan leiden tot een verkorting van de onvrijwillige opname. Mbt
dwangbehandeling hoeft geen sprake te zijn van een acute situatie. De wopz laat dwangbehandeling
toe ten aanzien van wilsbekwame patiënten.
Dwangmiddelen en maatregelen
Art 39: dienen ter overbrugging van een tijdelijke noodsituatie die door patiënt in het ziekenhuis is
veroorzaakt als gevolg van de stoornis van de geestvermogens > moeten niet verder reiken dan de
oplossing van het acute probleem > middelen en maatregelen slechts toepassen indien behandeling
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daisyvantslot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.