Samenvatting boek inleiding in de pedagogiek en orthopedagogiek een eerste oriëntatie.
Hoofdstuk 4: problemen in de opvoeding. (inleiding in de pedagogiek)
Problematische opvoedingssituatie (POS) komt uit de orthopedagogiek. Het gaat om dusdanige
verstoring van de interactie tussen de ouder en het kind dat zij die niet meer op eigen kracht kunnen
herstellen.
Er is vaak sprake van langdurige en complexe opvoedingsproblemen, waarbij de ouder zich
machteloos voelt en waardoor vaak langdurig structurele professionele hulp nodig is.
Eenvoudige opvoedingsproblemen is een periode waarin de opvoeding van het kind niet zo soepel
verloopt. Deze periodes zijn van korte duur en kunnen te maken hebben met een specifiek vraagstuk
rondom opvoeden. Vaak is de ouder gebaat bij adviezen.
In de puberteit komt het proces van losmaking opgang, waarbij de puber steeds meer zijn eigen gang
zal gaan, vaak tot ongenoegen van de ouder. Vaak komt in de puberteit (eenvoudige)
opvoedingsproblemen voor. Ouder en puber komen in een spiraal van conflicten.
Een problematische opvoedingssituatie kan zich op elke leeftijd en in elke ontwikkelingsfase van het
kind voordoen.
De volgende oorzaken kunnen ertoe bijdragen dat de gezinsrelatie tussen ouder en kind onder druk
komt te staan waardoor structurele hulpverlening noodzakelijk wordt:
- Onzekerheid ouder, ouder is langdurig ziek, ouder heeft een laag IQ, een lage sociaal
economische status, psychische, verslavings- of een andere problematiek.
Een problematische opvoedingssituatie kan zich ook voordoen bij een kind met een stoornis of
beperking. Het kind kan door de beperking of stoornis zich niet gedragen zoals de verwachtingen en
de wensen van de ouder zijn.
De stoornissen die vaak tot een problematische opvoedingssituatie kunnen leiden zijn: ADHD, ADD,
Autismespectrumstoornis.
Ook lichamelijke of geestelijke beperkingen van het kind kunnen leiden tot opvoedingsonmacht bij de
ouder.
Een kind kan ook onhandelbaar worden omdat het iets ingrijpends heeft meegemaakt waar het niet
over kan of wil praten.
De wijze waarop het kind daarmee om gaat, is afhankelijk van de levenservaring van de ouder en de
ondersteuning en begeleiding die deze kan geven.
Een scheiding kan aangrijpende gevolgen hebben voor de opvoeding en ontwikkeling van het kind.
Een kind kan in een loyaliteitsconflict terecht komen. Een loyaliteitsconflict is een innerlijke strijd die
kinderen voeren omdat ze het gevoel hebben niet trouw te kunnen of te mogen blijven aan beide
ouders.
Parentificatie is dat een jeugdige langdurig de rol van de (vertrekkende) ouder op zich neemt met de
bijbehorende taken en verantwoordelijkheden.
Ook verlies van een dierbare heeft veel invloed op de ontwikkeling van een kind.
Het rouwproces van een kind heeft 5 fases:
1. Loochening op een magische manier het verlies ontkennen.
2. Opstand schuld geven aan anderen of schuld zoeken bij zichzelf, verwijten maken.
3. Verwarring onevenwichtig, allerlei gedragingen vertonen m.b.t. nagedachtenis.
4. Leren verliezen 1e aanzet tot acceptatie
5. Zoeken naar vervanging rouwproces goed doorlopen.
,Een langdurige ziekenhuisopname of ongeneeslijke ziekte bij een kind of een gezinslid heeft ook
weerslag op de ontwikkeling van het kind.
Kindermishandeling is elke vorm van voor de minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie
van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouder of andere personen ten opzichte van wie de
minderjarige in een relatie afhankelijk of onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor
ernstige schade wordt betrekkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van
psychisch of fysiek letsel.
Kindermishandeling is vaak afhankelijk van de opvoedingsstijl van de ouder, van de opvattingen,
normen en waarden, persoonlijkheid van de ouder en de wijze waarop er ingespeeld wordt op de
behoeften van het kind.
Het is vaak een combinatie van meerdere factoren die kunnen leiden tot mishandeling: financiële
problemen, depressie, psychiatrische problematiek, alcohol en drugs verslaving, onbalans is
draagkracht en draaglast etc.
Er worden verschillende vormen van kindermishandeling onderscheiden:
- Psychische mishandeling en verwaarlozing.
- Fysieke mishandeling en verwaarlozing.
- Seksuele mishandeling.
Psychische mishandeling wordt ook wel emotionele mishandeling genoemd.
Er wordt onderscheidt gemaakt tussen psychische of emotionele mishandeling en psychische of
emotionele verwaarlozing.
Psychische mishandeling is het stelselmatig vernederen, kleineren, pesten, bang maken, dreigen etc.
ook is er sprake van psychische mishandeling als het kind getuige is van mishandeling van een van de
ouders.
Psychische mishandeling komt vaak voor in een opvoedklimaat waarin het kind stelselmatig wordt
gekleineerd en niet wordt uitgedaagd tot zelfontplooiing en het ontwikkelen van zijn eigenheid.
Psychische verwaarlozing is een vorm van kindermishandeling die voorkomt als de ouder het kind
zaken onthoudt die noodzakelijk zijn voor de geestelijke ontwikkeling. Denk aan: school, aandacht,
respect, veiligheid, contact, liefde, warmte en bevestiging.
De ouder is vaak niet in staat om het kind ondersteuning en richtlijnen te beiden om te komen tot
zelfontplooiing.
Het kind kan bij psychische verwaarlozing of mishandeling te maken krijgen met gevolgen als:
agressief gedrag, negatief zelfbeeld, lage zelfwaardering, angst om kwetsbaar op te stellen, angst om
vriendschapsrelatie aan te gaan, leerproblemen, bangheid, perfectionisme, conflicten en isolement.
Fysieke of lichamelijke mishandeling kent 2 vormen:
- Fysieke mishandeling
- Fysieke verwaarlozing
Fysieke mishandeling is het min of meer toebrengen van lichamelijk letsel door de ouder aan het
kind. Bijvoorbeeld: slaan, bijten, opzettelijk verbranden, snijden, verstikken, gooien, knijpen,
schoppen, krabben en het kind door elkaar schudden.
Fysieke mishandeling komt vaak voor bij ouders die de autoritaire opvoedingsstijl hanteren. Ouder
maakt misbruik van opvoedingsmacht.
Whiplash Shaken Infant Syndroom is een voorbeeld van fysieke kindermishandeling. Dit is als een
baby of jong kind hersenletsel oploopt ten gevolge van hardhandig door elkaar schudden.
, Fysieke verwaarlozing is als de ouder het kind noodzakelijke zaken die het nodig heeft voor zijn
gezondheid en ontwikkeling onthoudt. Bijvoorbeeld: voeding, kleding, voldoende slaap, hygiëne en
medische zorg.
De korte termijn gevolgen kunnen blauwe plekken, hersenschudding, botbreuken en brandwonden
etc. zijn.
De lange termijn gevolgen kunnen gedrags- en emotionele problemen, ontwikkelingsachterstand,
problemen met gezondheid, depressie en kans om eigen kinderen te mishandelen zijn.
Het Munchhausen-by-proxysyndroom (MBPS) is een psychiatrische afwijking waarbij de ouder,
(meestal moeder) het kind opzettelijk middelen toedient of verwondt, waardoor intensieve medische
hulp nodig is. (bv. stokjes in oren doen, lange tijd water toedienen, beentjes moedwillig breken)
De ouders beschouwen het kind als object waarover ze vrijelijk kunnen beschikken, als verlengstuk
van het eigen lichaam.
De gevolgen van deze vorm van kindermishandeling buiten de aangebrachte letsels zijn:
automutilatie, leer en gedragsproblemen, schoolverzuim.
Pediatric Condition Falsification (PCF) heeft betrekking op de gepresenteerde symptomen bij het kind.
Factitious Disorder bij Proxy (FDP) heeft betrekking op het mishandelende gedrag en de intenties van
de ouder.
Seksueel misbruik is het verrichten van seksuele handelingen bij of met het kind door de ouder of
andere volwassenen die niet passen bij diens leeftijd of ontwikkeling.
Seksueel misbruik kent verschillende vormen: van betasten tot verkrachten.
Seksuele mishandeling is dat de ouder misbruik maakt van zijn machtspositie door het kind te
dwingen om allerlei handelingen te plegen die het niet wil. Het kind wordt gedwongen om erover te
zwijgen en wordt vaak gechanteerd.
Gevolgen van seksueel misbruik: zindelijkheidsproblemen, psychosomatische klachten, emotionele
problemen, geseksualiseerd probleemgedrag, gewelddadig en crimineel gedrag, extreem
teruggetrokken en timide gedrag.
