Samenvatting van het vak Inleiding Publiekrecht eerste leerjaar op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Hoofdstukken 20 t/m 33. Boek: Basisboek recht, ISBN van het boek: 9789001875114.
Publiekrecht
Hoofdstuk 20 – kenmerken van de staat
20.1 Machtsfunctie en juridische functie
Er zijn twee soorten functies van de staat:
1. Machtsfunctie
2. Juridische functie
Machtsfunctie: Alleen de overheid mag legitiem geweld gebruiken.
De staatsoverheid bezit de hoogste macht in de staat.
Zwaardmacht: gewapende macht de politie en het leger.
Juridische functie: de staat is een rechtsgemeenschap van overheid en staatsburgers
De regeerders staan tegenover de geregeerden.
Soeverein: de staat bepaalt zelf de omvang van de rechtsmacht (jurisdictie)
De soevereine staat hoeft geen macht van buitenaf te dulden, tenzij hij dat zelf in vrijheid verkiest.
Rechtsstaat: de overheid is aan het recht gebonden.
20.2 Staatsrechtelijke beginselen
Beginselen van onze rechtsstaat:
- Het beginsel van de machtenscheiding
- Het legaliteitsbeginsel
- Het beginsel van de democratie
- De onafhankelijkheid van de rechter
- De waarborg van de grondrechten
Het beginsel van de machtenscheiding
John Locke heeft aanzet gegeven voor het beginsel van de machtenscheiding, Montesquieu heeft dit
verder uitgewerkt.
Trias Politica: (de uitvoering van de machtenscheiding in Nederland)
- De wetgevende macht
- De uitvoerende macht
- De rechtsprekende macht
Hoofdlijnen van de Trias Politica:
- Drie functies moeten opgedragen worden aan drie verschillende organen
- De drie organen moeten onafhankelijk van elkaar functioneren
- De drie organen mogen alleen werkzaamheden op hun eigen terrein verrichten
De drie functies mogen niet bij elkaar controleren, dit gebeurt wel. Het wordt het checks and balances
systeem genoemd. Door de wederzijdse controle ontstaat er evenwicht tussen de drie functies.
Bestuur: alle overheidshandelingen die geen wetgeving of rechtsspraak inhouden.
Het legaliteitsbeginsel
Legaliteitsbeginsel: ‘de overheid mag aan de vrijheid van burgers geen andere beperkingen stellen
dan die welke in wetten zijn neergelegd en dat die beperkingen in beginsel voor iedereen gelijk zijn.’
Het beginsel van democratie
, Democratie: de burgers hebben het recht om te bepalen door wie ze zullen worden geregeerd, en
hebben invloed op wetgeving en bestuur.
Onafhankelijkheid van de rechter
Berechtiging van geschillen in drie soorten instanties:
1. Gerechten die tot de rechterlijke macht horen
2. Gerechten die niet tot de rechterlijke macht behoren
3. Administratieve beroepsinstanties
Administratief beroep: burger kan een geschil met een bestuursorgaan voorleggen aan een ander
bestuursorgaan.
Wet op de rechterlijke organisatie (Wet RO): deze wet regelt welke rechterlijke instanties tot gewone
rechterlijke macht behoren (rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad).
Waarborg van de grondrechten
De grondrechten worden ook wel vrijheidsrechten genoemd.
De grondrechten verplichten de overheid zich te onthouden van een bepaalde activiteit.
20.3 Organen van de staat
Er zijn vier organen van de staat:
- De Koning
- De ministers (+staatssecretarissen)
- De regering
- De Staten Generaal
20.3.1 De Koning
De koning heeft twee functies:
1. Hij is het staatshoofd
2. Lidmaatschap van de regering
(besluiten in deze functie worden altijd samen genomen met een of meerdere ministers)
De besluiten van de koning worden aangeduid met de term: Koninklijk besluit.
Een andere functie van de Koning is: ‘voorzitter Raad van State’
Daarnaast is de Koning onschendbaar: hij kan door niemand op zijn handelen worden aangesproken.
De ministers en staatssecretarissen zijn politiek verantwoordelijk voor alle gedragingen van de Koning.
20.3.2 De ministeriële verantwoordelijkheid
Wat betreft verantwoordelijkheid voor de Koning:
- Strafrechtelijke verantwoordelijkheid
(De ministers pleegt een strafbaar zijn als hij een besluit van de Koning wat in strijd is met een
wet, mede ondertekent)
- Politieke verantwoordelijkheid
(de ministers zijn verantwoordelijk voor regeringsdagen mét de Koning, en voor de Koning
persoonlijk. Ook zijn ze politiek verantwoordelijk voor daden van staatssecretarissen en
ambtenaren)
Contrasigneren: medeondertekenen van contracten e.d.
20.3.3 Regering en kabinet
Regering: Koning + ministers
Een daad van de regering is een daad van de koning + staatssecretaris.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thararutgers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
