Duidelijke samenvatting van Tijdvak 7 Pruiken en Revoluties. De kenmerkende aspecten staan er in vermeld. De onderzoeksvragen zijn per paragraaf uitgewerkt. Met deze samenvatting hoef je je boek niet meer open te doen:)
Geschiedenis Tijdvak 7 Samenvatting
Tijd van pruiken en revoluties (1700-1800) Vroegmoderne tijd
Kenmerkende aspecten:
27. Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek en sociale verhoudingen.
28. Voortbestaan van het Ancien Régime met pogingen om het vorstelijke bestuur op
eigentijdse, verlichte wijze vorm te geven(verlicht absolutisme).
29. Uitbouw van de Europese overheersing, met name in vorm van plantagekoloniën en
de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het
absolutisme.
30. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over
grondwetten, grondrechten en staatburgerschap.
Intro
Oriëntatie op het tijdvak
De achttiende eeuw werd ook wel de Verlichting genoemd. Daarmee wordt bedoeld dat
wetenschappers en filosofen de mensheid uit de duisternis van onwetendheid en bijgeloof
wilde halen. Het begon in de 16e eeuw met humanisten die zelfstandig gingen denken, los
van de Bijbel. In de 17e eeuw leidde het rationalisme tot spectaculaire ontdekkingen in de
natuurwetenschappen. Ook filosofen werden geïnspireerd. Hun verwachtten dat een
kritische houding zou leiden tot een rechtvaardiger bestuur en rechtspraak. De Franse koning
wou zijn absolute macht behouden en dat was ook de reden waarom Voltaire uit Frankrijk
was verbannen.
In NL kreeg de tijd de bijnaam de pruiken tijd. Het woord revoluties slaat zowel op de
Verlichting als op de opstanden om de macht van koningen te verbreken en sociale
ongelijkheid op te heffen. De verlichte opvattingen over het bestuur leidden namelijk tot
democratische revoluties: politieke verandering waarbij de grondwet werd ingevoerd.
‐ Kolonisten tegen Britse overheersing, ze stichtten na overheersing de Verenigde
Staten.
‐ In de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden mislukte de opstand van de
patriotten tegen de stadhouder.
‐ In Frankrijk was de kritiek op het Ancien Régime het felst.
In 1789 barstte daar de Franse Revolutie los. In de eerste grondwet van 1792 werden de
privileges van geestelijkheid en adel afgeschaft en de grondrechten van de burgers
vastgelegd. Koning Lodewijk XVI werd in 1793 onthoofd.
Niet elke vorst reageerde negatief op de verlichtingsfilosofen, ze bewonderden hun ideeën
en paste ze toe in hun eigen land. Voor deze vorsten spreken we dan ook van verlicht
absolutisme of verlicht despotisme.
In de loop van de 17e en 18e eeuw werden de nieuw ontdekte gebieden steeds meer bevolkt
door Europeanen. Ze legden plantages aan en slavenhandelaren haalden mensen uit Afrika
om op de plantages te werken. De slaven werden geruild voor handelsgoederen.
Paragraaf 1 De Verlichting
, Onderzoeksvraag: welke kritiek hadden de verlichte denkers op de standenmaatschappij
en op het absolute koningschap? In de standenmaatschappij bezaten de geestelijkheid en de
adel privileges, terwijl de burgers en de boeren die twee standen door middel van
belastingen onderhielden. De bestuurlijke verhoudingen waren onevenwichtig. De macht in
een land zou verdeeld moeten worden zoals bijvoorbeeld Montesquieu heeft voorgesteld in
zijn Trias Politica.
Kern
Lodewijk XV, Lodewijk XVI en Lodewijk XIV hadden allemaal grote interesse voor de
wetenschap. Met ontdekkingsreizen, handel en koloniën. Ze waren niet geïnteresseerd in de
verlichtingsfilosofen die kritiek hadden op de standenmaatschappij en het droit divin. Dat
waren John Locke, Jean-Jacques Rousseau en Motesquieu, hun vonden dat de bestuurlijke
verhoudingen onevenwichtig waren. De bestuursmacht hoorde volgens hun bij het volk te
liggen en de koning moest verantwoording aan het volk afleggen.
Ancien Régime
De maatschappelijke ordening van 17e en de 18e eeuw heet het Ancien Régime. Dat was een
standenmaatschappij. Adel en geestelijkheid beschikten over privileges(die als belasting
werden betaald door de burgers en boeren). De burgerij eiste bestuurlijke invloed. Vrijwel de
gehele derde stand was ontevreden. De eerste en tweede stand en de rijke burgers bezaten
veel grond.
Kritiek op de standensamenleving
Wetenschappelijke revolutie -> ontdekkingen op natuurwettenschappelijk gebied -> Men
ging meer op wetenschappelijke wijze nadenken over maatschappelijke verhoudingen. Ook
filosofen wilden meer uitgaan van het gezonde verstand(rationalisme). Door los te komen
van het geloof. In de Verlichting bekritiseerde Voltaire(1694-1778) voorop. Ze vroegen zich
allerlei dingen af wat het nut er van was. Voltaire keerde zich ook fel tegen de religieuze
onverdraagzaamheid. Rousseau(1712-1778) onderzocht kritisch waar de macht van de
koning vandaan kwam. Hij kwam erachter dat mensen van nature gelijk zijn.
Kritiek op het absolute koningschap
John Locke maakte duidelijk dat iedereen voor de wet gelijk was. De Engelse staatsinrichting
was het lichtend voorbeeld. Daar moesten de geestelijkheid en adel wel belasting betalen.
Montesquieu concludeerde volgens zijn trias politica dat er een driedeling van de macht
moest komen: het volk hebben de wetgevende macht, de koning en zijn ministers hebben de
macht om die wetten uit te voeren en een onafhankelijke rechterlijke macht opereert
helemaal los daarvan. Rousseau werkte ook het idee van volkssoevereiniteit uit. Volgens
hem had de koning zijn bestuursmacht niet van god gekregen maar van het volk. In de
volksvertegenwoordiging moet iedereen een stem krijgen.
Verspreiding van de verlichte ideeën
De wetenschappers wisselden de nieuwe en de oude kennis met elkaar uit. Diderot en
d’Alembert schreven alles samen in de Encyclopedie. Alles was te vinden in de bibliotheken.
De verlichtingsideeën werden verspreid doormiddel van boeken maar ook door middel van
kritische toneelstukken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittholsink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
