Duidelijke samenvatting van Tijdvak 3 Monniken en Ridders. De kenmerkende aspecten staan er in vermeld. De onderzoeksvragen zijn per paragraaf uitgewerkt. Met deze samenvatting hoef je je boek niet meer open te doen:)
Geschiedenis Tijdvak 3 Samenvatting
Tijd van monniken en ridders (500-1000) Vroege middeleeuwen
Kenmerkende aspecten:
9. Het ontstaan en de verspreiding van de islam.
10. De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van agrarische-urbane cultuur door
een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.
11. Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.
12.De verspreiding van het christendom in geheel Europa.
Intro
Clovis
Frankische koning (465-511) behaalde in 507 een belangrijke overwinning op de Visigoten,
koning Alarik ll werd gedood. Anastasios(keizer van het Oost-Romeinse Rijk) benoemde
Clovis tot ereconsul. In die tijd bestond het West-Romeinse Rijk niet meer.
Oriëntatie
Vroege Middeleeuwen. In deze periode viel het Romeinse Rijk uiteen. Germaanse stammen
trokken het rijk binnen. Economie en bestuur stortte in. Er vonden volksverhuizingen plaats
van groepen mensen met verschillende herkomst: Franken, Visigoten, Vandalen. Germaanse
stammen waren al geromaniseerd. Ze stichtten hun eigen koninkrijken in de oude Romeinse
provincies van West-Europa.
In de zevende eeuw kwam op het Arabische schiereiland de islam op. Noord-Afrika werd van
de islamitische Arabieren, die ook Spanje bezetten. Islamitische cultuur had grote invloed op
de ontwikkeling van wetenschap in Europa.
Rond 800 had zich in West-Europa een nieuwe samenleving gevormd, oude Romeinse en
nieuwe Germaanse elementen waren vermengd. Grote invloed was ontwikkeling van het
feodalisme, koningen zich omringden met vazallen en leenmannen.
Ook de economie was ingestort, geld werd waardeloos, ruilhandel kwam weer opgang. Er
heerste hongersnood door vernielde landbouwgronden. Veel boeren werden horigen. Nieuw
landbouwsysteem: Hofstelsel.
De kerk kreeg weer een machte positie die de hele Middeleeuwen zouden gelden, doordat
de christelijke kerk zich wierp als hoeder van de Grieks-Romeinse beschaving. De kerk werkte
samen met de nieuwe Germaanse machthebbers. Zo versterkten ze allebei hun
machtspositie.
3.1 Leenheren en leenmannen
Waardoor ontstond het feodalisme en welke gevolgen had dit? De feodale verhoudingen in
het bestuur ontstonden doordat de rijken na de dood van Clovis uiteenvielen. Vorsten
probeerden de controle te houden door mensen aan zich te binden met een eed van trouw
in ruil voor geven van leen, een feodum.
Kern
De eenheid in het Romeinse Rijk verdween. Er kwamen kleine tijdelijke koninkrijken, de
onderling vaak oorlog voerden. Clovis kreeg Gallië onder zijn gezag: het rijk der Franken.
, Rond 800 had de Frankische koning Karel de Grote in huidige Frankrijk en Duitsland zo’n
groot rijk veroverd, dat hij tot keizer werd gekroond. Eerste keizer in West-Europa. Omdat
allebei de rijken na de dood van Clovis en Karel de Grote uiteenvielen probeerden vorsten de
controle te houden. Zo ontstond het feodalisme en leenstelsel, de kenmerkende
bestuursvorm van de Middeleeuwen.
Gallo-Romeinen en Franken
Gallië, het gebied dat rond 55 v.Chr. door Julius Caesar was onderwerpen, leefden Keltische
en Germaanse stammen. Een deel was vrijwillig in R.R. gaan wonen, met als taak om de
grens te verdedigen. Ook wel door de Romeinen foederati genoemd. Ook woonden er Gallo-
Romeinen. Christendom was een staatsgodsdienst in Gallië. Alles was Romeins. De
noordelijke grenzen van het R.R. vervielen in vijfde eeuw. Op dat moment trokken
Germaanse stammen binnen. We spreken van volksverhuizingen. Daardoor ontstonden er
rampzalige gevolgen voor de lokale bevolking. Geen centraal leger, vele sloegen op de vlucht.
Er ontstonden hongersnoden, plunderingen en gevechten. In Gallië waren het vooral de
Franken. De Germanen namen veel van de Romeinse bestuursorganisatie en leefwijze over.
Het feodalisme ontstaat
Clovis zocht bewust aansluiting bij de Gallo-Romeinse elite. In 481 nam hij de leiding van zijn
familie, de Merovingen. Na twintig jaar kon hij zichzelf de koning van der Franken noemen.
Hij had steun van zijn krijgslieden nodig om een groot gebied te veroveren en te behouden.
Deze werden vazallen genoemd. Deze moesten een eed van trouw afleggen met de koning.
Deden ze iets voor hem dan beloonde hij ze met goud, juwelen, vrouwen of slaven. Toen hij
stierf werd zijn rijk verdeeld onder zijn zonen, dit liep niet goed. Karel Martel kwam aan de
macht. Hij had een leger van ruiters nodig om zijn oorlogen te kunnen voeren. Als de koning
deze mannen aan zich wou binden, moest hij hen belonen met land, een zogeheten
leen(feodum). Hieruit ontstond het feodalisme ofwel leenstelsel. De koning was de
leenheer, de ridder de leenman.
Karel de Grote
Kleinzoon van Karel Martel. Hij bouwde het leenstelsel verder uit. Hij verdeelde zijn rijk in
vierhonderd graafschappen. Elke graafschap had graven. Deze moesten er rechtspreken en
de wetten van de koning uitvoeren.
Zendgraven: Reisden door zijn koninkrijk om de leenmannen te controleren, de wetten van
de koning bekend te maken.
Markgraven: Kregen land in leen aan de grenzen van het rijk. Hun moesten dit gebied
verdedigen tegen invallen.
Karel de Grote liet paltsen plaatsen. De palts was tijdelijk de hoofdstad als Karel er verbleef.
Hierin werden raadsvergaderingen gehouden, rechtszittingen georganiseerd en wetten
uitgevaardigd. Karel kreeg door zijn goed georganiseerde bestuur veel aanzien. Hij moest in
773 de Paus helpen. In 800 werd hij in Rome als keizer gekroond. Dit bracht hem in conflict
met de keizer van het Byzantijnse Rijk.
Het Byzantijnse Rijk
Was oorspronkelijk de oostelijke helft van het Romeinse Rijk, met als hoofdstad
Constantinopel. De keizers beschouwde zich als de enige ware Romeinse keizers. Keizer
Justinianus trachtte zelfs het Romeinse Rijk te herstellen en West-Romeinse delen te
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittholsink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
