Samenvatting ‘Parijs, hoofdstad van de moderniteit?’ 2022-2023
LET-KGB340
Week 1
Geef een beeld van de verschillende aspecten van het begrip ‘avant-garde’
- oorspronkelijk een term voor de voorhoede van het leger
- in normaal gebruik is het tegenwoordig een term voor belangrijke
karakteristieken van de moderne kunst → is geen neutrale term
- positieve aspecten
- vooruitstrevend, barrières breken, niks om verwachtingen geven,
innovatief zijn, conventies uitdagen
- negatieve aspecten
- de associatie met moeilijkheid en onbegrijpelijkheid, dat het voor
de elite is
- Avant-gardisme is synoniem geworden voor de meest avontuurlijke
manifestaties van moderne kunst en kunstenaars die nieuwswaardig en beetje
scandaleus zijn, worden geïdentificeerd als avant-garde
- Sinds de jaren ‘70 wordt het concept kritisch bestudeerd. In sommige kringen
wordt avant-gardisme gezien als een ideologie van de status quo in plaats van
een uitdaging ervan
- De Great Soviet Encyclopedia beschreef in 1973 de term ‘avant-garde’ als iets
negatiefs → maakte deel uit van een ideologisch concept
Is het begrip modernisme synoniem met het begrip avant-garde?
- nee, want de termen blijven constant van betekenis wisselen
- wat modern is, hoeft niet avant-garde te zijn
- avant-garde en kitsch van Greenberg (en Modernist Painting)
- zet de avant-garde af tegen kitsch
- definieert avant-garde als autonoom, puur, niet gebonden aan de
maatschappij
- In de periode 1940-1970 worden de termen wel als synoniem gezien
Is ‘Modernisme’ een eenduidig begrip? Wat kan het zoal inhouden?
- Nee, het is een meervoudsvorm
- een preoccupatie met vorm
- Roger Fry
- een nadruk op de onafhankelijkheid of autonomie van kunst van andere
zorgen van het sociale leven
- Clive Bell→ significant form (alleen de combinatie van vormen,
lijnen en kleuren
- Goede kunst gaat zich concentreren op die significant
form. Slechte kunstenaars zijn daar niet toe in staat en
proberen impact op het publiek uit te oefenen met de
voorstelling (verhaaltjes etc.).
2
,Samenvatting ‘Parijs, hoofdstad van de moderniteit?’ 2022-2023
LET-KGB340
In welke relatie staat het schilderij van Manet (discussion, afb. 8) tot de eraan
voorafgaande tekst?
- het is een breuk met de 500-jarige schildertraditie→ het is geen perfecte illusie
meer
- het is modern→ zowel in vorm als onderwerp
- vorm→ platheid, gebrek aan fini, schetsmatig, niet-kloppend perspectief
- onderwerp→ ontspanning van rijke mannen en vrouwen die gunsten
verkopen
- De blik van de vrouw, sommige aspecten van het schilderij zijn meer
afgemaakt dan andere, het perspectief en de verhoudingen kloppen niet,
het naakt is niet theologisch of mythologisch. Dat zijn zaken die
betrekking hebben op zowel de vorm als het onderwerp
In welke relatie staat het schilderij van Manet (discussion, afb. 8) tot
Greenbergs theorie en het werk van Jackson Pollock (afb. 7)?
- Greenberg gaat een geschiedenis schrijven als een weg naar vlakheid→ begint
bij Manet en eindigt bij het abstract expressionisme (Pollock)
- heel selectief→ De kunstgeschiedenis van Greenberg is een constructie
die gemaakt is vanuit zijn eigen ogen
- Greenberg is vooral geïnteresseerd in de technische potentie die Manet’s kunst
opende voor volgende artiesten om verder te ontwikkelen en intenser te maken
- de compositie van elementen, hun relaties in de picturale ruimte,
kleurcontrasten, de eenheid van het geheel
- Subject keuze lijkt weg te vagen van een belangrijke traditie binnen de
moderne kunst
Wat houdt in dit verband het begrip “aesthetic value” in?
- De nadruk komt op het esthetische en niet op het onderwerp in die zin. Het
esthetisch gaat niet perse om mooie dingen, maar van het oude Grieks:
gewaarworden
- Dus esthetische waarde is een soort visueel effect wat kunst op jou uitoefent.
Esthetische waarde is universeel - modernisten
- Niet alleen een afspiegeling van de mensheid maar ook het transcendente
- Op dat moment neemt kunst als het ware de rol van religie over, maar zonder
de verhalen maar alleen door naar zichzelf te kijken. De drang naar het
oneindige, spirituele vinden we in de kunst die zich heeft losgemaakt van het
religieuze
Welke maatschappelijke positie dicht het Modernisme zichzelf toe en in welke
zin conflicteert die positie met de denkbeelden van de vroege avant-garde?
- Het modernisme zegt dat het totaal autonoom is, maar toen avant-garde als
‘algemene’ term werd gebruikt, werd het gezien alsof ze de maatschappij
moesten voortbrengen en daardoor bezig is met de samenleving
3
, Samenvatting ‘Parijs, hoofdstad van de moderniteit?’ 2022-2023
LET-KGB340
- Saint-Simon→ kunst moet de samenleving voortbrengen/sturen
- Het probleem van modernistische avant-garde is dat het concept van de
avant-garde eerst als doel had om de samenleving voort te brengen, niet om
ideale esthetische standaarden te houden ondanks de samenleving
Welke verschillende inhouden van het begrip avant-garde zijn al rond 1835 te
onderscheiden?
- Tijdens de mid-negentiende eeuw contrasteerde het concept van een
avant-garde uitoefeningen met een ander zicht op kunst→ l’art pour l’art
- Laat kunstenaars creëren wat ze willen creëren: kunst is kunst, en verder
hoef je daar geen betekenissen aan de verbinden
- gaat over autonome kunst
- botst met de visie van Saint-Simon
- later wordt dit een visie die we gaan hanteren bij
avant-garde dus het is een beetje tegenstrijdig in zekere
zin
Wat zou afb. 19 (El Lissitzky) voorstellen en tot welke van de twee te
onderscheiden avant-garde bewegingen (vorige vraag) zou je dit werk
rekenen?
- De rode figuren zouden staan voor de voorstanders van de communistische
revolutie die de andere krachten (de anti-revolutionairen) uit de weg willen
ruimen
- Het is een poster en moet vermenigvuldigd worden en het moet dus een impact
hebben→ Avant-garde: het moet de samenleving vooruitbrengen
- Modernisme: het is vormelijk vernieuwend en experimenteel
Wat houdt de “new art history” in; wie is er een belangrijke
vertegenwoordiger van; wat staan de “new art historians” voor?
- De "new art history" houdt in dat concepten als 'modernisme' en 'avant-garde'
opnieuw onder de loep worden genomen
- De nieuwe kunst geschiedenis heeft opnieuw de sociale relaties van de
Academie en de avant-garde in de negentiende eeuw overlegd in plaats van ze
te zien als totaal tegenovergestelde, zwart-wit, termen.
- T.J. Clark is een belangrijke vertegenwoordiger
- "The new art history" draait dus principieel om het leggen van verbanden en
verschillende bewegingen in de kunstgeschiedenis in relatie tot elkaar te
bekijken in plaats van als individuele stromingen
4
