Stoornis Omschrijving / kenmerken / symptomen Overig
Neurocognitieve stoornissen stoornissen in de kennende functies (aandacht, oriëntatie, geheugen, oordeels-
vermogen, ziekte-inzicht, intelligentie, taalvermogen)
Delirium / delier gedaald bewustzijn, concentratieproblemen, afleidbaar, desoriëntatie, gestoorde eerste symptoom: slapeloosheid of rusteloosheid; ’s nachts toename
intellectuele functies (oordeelstoornis, ontbreken van ziektebesef), inadequaat in symptomen; hyperactief delirium (sterke agitatie en motorische onrust),
sociale situaties, denken incoherent, paranoïde gedachten, angstig, radeloos, hypoactief delirium (apathisch en nauwelijks reactie op de omgeving);
geprikkeld, visuele hallucinaties (plukkerig gedrag), onrust, mogelijk agressie oorzaak: altijd lichamelijk (infectieziekten, chirurgische ingrepen, drugs
met/of alcohol (opwindingsdelier), te lage glucosespiegel, na epileptisch
insult, gebruik geneesmiddelen of verslavende middelen); kwetsbaar
makende factoren: leeftijd > 70 en dementie; duur: enkele dagen tot
weken; behandeling: benzodiazepines
- delirium tremens onthoudingsdelier/onttrekkingsdelier na minderen/stoppen alcoholgebruik; ontstaat na ong. 3 dagen; behandeling: benzodiazepines
activatie autonome zenuwstelsel: transpireren en tremoren, visuele hallucinaties
Dementiesyndroom geheugenstoornis met tenminste een van de volgende symptomen: afasie in tegenstelling tot bij het delirium, blijft bij dementie (gedurende de
(verminderd vermogen taal te begrijpen), apraxie (verminderd vermogen beginfase) het besef van de omgeving helder; corticale dementie:
doelgerichte handelingen uit te voeren), agnosie (onvermogen voorwerpen te hersenschors is aangetast, geheugenstoornissen en taalstoornissen
herkennen), stoornis in executieve functies (onvermogen te plannen, organiseren staan centraal; frontale dementie: voorste delen van het brein zijn
en logisch na te denken); meerdere cognitieve functies zijn aangetast en het aangetast, executieve functies zijn gestoord en geheugenstoornissen
sociale en beroepsmatige functioneren zijn achteruit gegaan treden pas laat in het ziekteproces op; co-morbiditeit: depressieve
stoornis
- ziekte van Alzheimer prodromale stadium: verlies aan interesses; begin stadium: geheugenstoornissen 60% van alle dementie gevallen; voor 65e: preseniele dementie; façade-
(korte termijn geheugen), verlies geheugen neemt verder toe (retrograad), gedrag: ontkennen of verbloemen; oorzaak: onduidelijk, genetische
oriëntatiestoornis, door apraxie en agnosie onvermogen zelfstandig te factor speelt een rol, neuronenverlies door afzetting abnormaal eiwit;
functioneren; later stadium: persoonlijkheidsveranderingen, hallucinaties en behandeling: medicatie heeft beperkt effect
wanen
- vasculaire dementie doorbloedingsstoornis (meestal een infarct); uitval van cognitieve functies (welke snel ontstaan; oorzaak: hoge bloeddruk of suikerziekte waardoor
functies dat zijn hangt af van waar de doorbloedingsstoornis optreedt) bloedvaten zijn aangetast
- frontotemporale dementie begin stadium: gedragsveranderingen (egocentrisch, onaangepast, rigide, begint rond 50e (maar kan vanaf 40e); sluipend progressief beloop;
(FTD) persoonlijke verzorging verwaarlozen, ontremming, soms juist apathisch); later diagnose wordt vaak lang gemist; oorzaak: kan door diverse
stadium: geheugenstoornissen ziekteprocessen worden veroorzaakt
- dementie door ziekte van begin stadium: gedragsveranderingen, soms psychotische symptomen begint tussen 35e en 40e; overlijden na ong. 15 jaar; oorzaak: erfelijk
Huntington (hallucinaties, wanen); later stadium: geheugenstoornissen, verlies vermogen (bij aangedane ouder 50% kans)
abstract denken, onwillekeurige bewegingen
Amnestische stoornis geheugenstoornis zonder aantasting van andere cognitieve functies; stoornis in oorzaak: neurologische aandoening, middelenmisbruik; bijv. Korsakov-
korte termijn geheugen, desoriëntatie, onvermogen tot het leren van nieuwe syndroom; behandeling Korsakov: vitamine B1 injecties, leren werken
informatie; hiaten in geheugen soms opgevuld met confabulaties (verhalen die met een agenda; bijv. Wernicke-Korsakov-syndroom: Korsakov-
vaak wisselen en waarvan de betrokkene aanneemt dat deze antwoord geven op syndroom met neurologische symptomen zoals coördinatie-
de vraag) stoornissen en verwardheid
Traumatisch hersenletsel bewusteloosheid na beschadiging van de hersenen, daarna verward en kan geen oorzaak: oorzaak buiten het lichaam (val, verkeersongeval,
nieuwe informatie onthouden (posttraumatische amnesie); overgevoeligheid voor mishandeling)
geluid, licht en drukte, concentratieproblemen, verminderd vermogen tot
planning, prikkelbaarheid, emotionele labiliteit
, Stoornis Omschrijving / kenmerken / symptomen Overig
Psychotische stoornissen gestoorde realiteitstoetsing: eigen waarnemingen en denkbeelden onvoldoende voorbeelden van oorzakelijke factoren: verstoring
getoetst aan de werkelijkheid; hallucinaties, waandenkbeelden, verward denken denkvermogen (bijv. door drugs of ontwikkelingsstoornis van
de hersenen), structureel zwak cognitief functioneren (bijv. bij
een verstandelijke beperking), sterke angstgevoelens; eerste
fase: werkelijkheid anders beleven
Schizofrenie psychotische dimensie: hallucinaties, wanen; desorganisatiedimensie: verward bijkomende stoornissen: depressie, suïcidepoging, suïcide,
denken, perseveratie, tangentieel denken, neologismen, echolalie, katatonie; alcohol- en middelenmisbruik; levensverwachting 20 jaar
negatieve-symptomendimensie: initiatiefverlies, anhedonie, vlak affect, korter; begint tussen 16e en 35e; oorzaak: genetische en
spraakarmoede; cognitieve stoornissen: concentratieproblemen, moeite met omgevingsfactoren (o.a. zuurstofgebrek bij bevalling,
plannen, moeilijk informatie kunnen verwerken (2 of meer van de volgende cannabisgebruik, stress door migratie); behandeling: psycho-
kenmerken moeten aanwezig zijn om van schizofrenie te spreken: hallucinaties, educatie familie en patiënt, medicatie, cognitieve
wanen, onsamenhangend spreken, ernstig chaotisch of katatoon gedrag, negatieve gedragstherapie, vermijden negatieve emoties, structuur
symptomen) bieden, ondersteunen met sociaal en maatschappelijk
functioneren (rehabilitatie), depotantipsychotica
Waanstoornis aanwezigheid waan zonder dat het gedrag verder opvallend gestoord is; het is een begint rond 40e; zeer moeilijk te behandelen (accepteert geen
gesystematiseerde waan (geheel aan waangedachten hangt voor de betrokkene op hulp, medicatie vaak niet werkzaam, wel kan met deze
een logische wijze met elkaar samen); denken is niet verward, betrokkene kan medicatie soms de angst worden verminderd)
doorgaans normaal functioneren
Schizo affectieve stoornis naast symptomen die passen bij schizofrenie is er ook een stemmingsstoornis
aanwezig.
Kortdurende psychotische stoornis minst ernstige psychotische stoornis; ook wel reactieve psychose / psychogene maximaal een maand; treedt meestal op na belastende
psychose / psychotische desintegratie; angstgevoelens, agitatie gebeurtenis; herstel is meestal volledig; behandeling: bieden
van structuur en ondersteuning, lage dosis antipsychotica
Psychotische stoornis door drugs optreden van psychotische symptomen staat in directe relatie tot het onder invloed maximaal een maand na staken drugs; mogelijk sprake van
zijn van drugs; vooral bij amfetamine en cocaïne paranoïde wanen chronische psychose of schizofrenie als het blijft bestaan na
stoppen drugs
Psychotische stoornis door een wanneer lichamelijke ziekten een psychose veroorzaken
somatische aandoening
