In dit document staan samenvattingen van ECO in de H03 - IVK jaar 2. Naast de samengevatte kennisclips bevat dit document ook samenvattingen van de volgende hoofdstukken:
- H9.1 t/m 9.5
- H9.7 t/m 9.11
- H9.14
- H11.3 t/m 11.6
- H11.8 en 11.9
Monopolies van de overheid + consequenties ervan:
de overheid heeft specifieke bevoegdheden, zoals het geweldsmonopolie. Dat geeft de overheid het
recht om geweld te gebruiken als middel om veiligheid van burgers te waarborgen.
Tegenover dit recht staan ook verplichtingen, waaronder de verplichting om de werkzaamheden
publiek te verantwoorden, zowel inhoudelijk als financieel.
Bovendien betekent dit iets voor de economie, omdat de overheid geen onderneming is.
Economie gaat over vraag en aanbod en de plaats van de markt hierbinnen: het marktmechanisme.
De overheid grijpt in op onze economie:
- Economie gaat in grote lijnen over het verdelen van de schaarste. Je hebt een aantal
middelen en binnen de economie kijken we dan hoe deze middelen verdeeld worden onder
verschillende partijen.
Klassiek is het mechanisme:
vraag en aanbod zijn bij een goede marktwerking in evenwicht
Doelen overheidsingrijpen:
- Beïnvloeding allocatie -> overheid heeft belang bij dat sommige dingen wel/niet gedaan
worden en heeft hiervoor middelen
- Redelijke inkomensverdeling
- Bevordering stabiele economische ontwikkeling
Marktmechanisme
marktwerking -> aanbod en prijs worden op de markt bepaald.
Over de werking van de markt zijn enkele kanttekeningen te plaatsen:
- Marktwerking is afhankelijk van kennis van aanbieders en klanten
- Is er sprake van één aanbieder (monopolie), een beperkt aantal aanbieders (oligopolie) of
veel aanbieders (volledige mededinging)?
- Zijn de goederen bestemd als eerste levensbehoeften of betreft het luxegoederen?
Marktwerking bij veiligheidsvraagstukken, heeft 3 kenmerken:
1. Publieke partijen hebben een monopolie op diverse diensten
2. De allocatie van middelen door de overheid is problematisch
3. Veiligheid is een collectief goed
- Door monopolie op dienstverlening wordt werking van vraag en aanbod verstoord: één
aanbieder
- De aanbieder is de overheid -> heeft rechten krachtens wetten
,Voorbeelden:
- Geweldsmonopolie (blauw & groen)
- Bevoegdheden in kader van de gemeentewet en wet veiligheidsregio (Wvr)
- Afgifte documenten (paspoorten, vergunningen, etc.)
De BCG-matrix:
Collectieve goederen hebben de volgende kenmerken:
- Non-exclusiviteit -> niet op te splitsen
- Non-rivaliserend -> gebruik van de één gaat niet ten koste van het gebruik van de ander
Er zijn ook quasicollectieve goederen
Kenmerk: uitsluiting van potentiële gebruikers door betaling, 2 vormen:
1. Merit goederen -> overheid steunt financieel (subsidie), bv sport, ov, tesla, zonnepanelen
2. Demerit goederen -> kan je kopen, maar overheid denkt dit moeten we afremmen, bv drugs
of alcohol.
Problematische allocatie van de overheid:
‘’(productie) middelen worden toegewezen aan productie van goederen en diensten die de hoogste
opbrengst genereren.’’
Hoe bepaal je die? -> BCG-matrix
Kennisclip 2
Economisch gevolg van collectieve goederen = verstoring vraag en aanbod
Door:
- Sturing vanuit politieke motieven
- Overheid is een non-profit organisatie
- Wisselwerking tussen overheidsinitiatieven en particuliere initiatieven
Alleen de markt zorgt voor allocatieve en productieve efficiency
Budgetmechanisme -> bepaalt omvang, samenstelling en bekostiging van collectieve voorzieningen.
, Bevolking -----------> parlement ----------> ambtelijk apparaat
Stemmen budget
Beperkingen budgetmechanisme:
- Band beslissen, genieten, betalen blijft doorbroken
- Rol politiek
- Rol ambtenaren, pressiegroepen, etc.
- Inefficiënt door gebrek concurrentie
Conclusie:
- Markt én overheid niet perfect
- Mate van ingrijpen = politieke keuze
- Inkomenspolitiek
- Stimulering innovatie en werkgelegenheid (structuurpolitiek)
- Voorkoming monopolieposities
- Stimulering van merit-goederen
- Afremmen van demerit-goederen
- Kostenmotief
Democratische controle is noodzakelijk:
- Individuele burgers moeten inspraak en zeggenschap hebben in processen waarop de
overheid monopolie heeft
- Het gaat om veiligheidsvraagstukken die iedereen aangaan
Democratische controle leidt tot:
- Kostenverhoging
- Vertraging in besluitvormingsprocessen
- Andere concurrentieverhoudingen
Openbare aanbestedingen
Inzicht in strategie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xems. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,89. Je zit daarna nergens aan vast.
