Samenvatting
Samenvatting Taak 2
Blok 'Eten, seks en andere behoeften' Taak 2
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 15 pagina's
Voorbeeld 2 van de 15 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Taak 2Hoe behandel je eetstoornissen en hoe effectief zijn de behandelingen?
H7 Vandereycken – Motivatie tot verandering
Theoretische aspecten
Intrinsieke motivatie is belangrijk voor herstel van eetstoornis. Motivatie blijkt uit de mate waarin iemand
ziektebesef heeft, zich daar zorgen over maakt, directe of impliciete intentie tot verandering heeft en optimistisch
is over het eigen vermogen daartoe. Patiënten reageren vaak ambivalent op behandeling, omdat sterke in stand
houdende factoren een rol spelen. Bij AN is dit een positieve en egosyntone beleving van de klachten, bij BN en
eetbuistoornis spelen zowel cognitieve als gedragsfactoren een in standhoudende rol (bijv. lage zelfwaardering,
verstoord verzadigingsgevoel, negatieve stemmingen). Anorexia heeft vaak het minste ziektebesef, dus ook
minste kans op overwinning. Bij alle drie speelt echter probleemontkenning en weerstand tegen verandering.
De weerstand is vaak geen openlijk verzet, maar bijv. onderrapportage van eetbuien. Openlijker is als adviezen
niet worden uitgevoerd, men het overal mee eens is of juist niet, klagen of afspraken niet nakomen. Motivering is
dus belangrijk. (en geen dichotome variabele ; er zijn grijze gebieden).
Transtheoretisch model (Prochaska) over bereidheid van eetstoornis patiënten tot verandering (oorspronkelijk
voor drugs- en alcoholverslaving). Er zijn 5 fasen (plaatje in boek, 7.1):
- Precontemplatie: probleemontkenning, nog geen interesse in verandering.
- Contemplatie: onderzoeken van eetprobleem en gevolgen van verandering, maar ambivalent.
- Preparatie: bereid tot verandering, behoefte aan hulp maar aanwijzingen nodig.
- Actie: met steun overgaan tot actie.
- Handhaving: veranderingen consolideren, terugvalpreventie.
Volgens het model gaat dit in een cirkel die herhaaldelijk doorlopen wordt. Stagnatie tussen fases of uitval is
mogelijk. Behandeling dient zich hiervan bewust te zijn; te snel gaan kan juist niet goed zijn. Teruggaan in fases
blijkt ook te gebeuren.
Motivationeel interviewen
Motivationeel interviewen o.b.v. het model, houding met erkenning, respect en begrip voor patiënten rekening
houdend met haar interpersoonlijke stijl. Niet goed aansluiten bij de fase waarin ze zich bevindt = weerstand.
Vaak is het lastig omdat het ziektebeeld harde aanpak oproept (angst i.v.m. met gevaar, frustratie, teleurstelling
bij therapeut). Motivationeel interviewen accepteert ambivalentie en heeft als doel intrinsieke motivatie te
verhogen. Er zijn 5 elementen:
- Objectieve feedback.
- Acceptatie van persoonlijke verantwoordelijkheid voor verandering (‘samen vechten’).
- Directe adviezen (directieve cliëntgerichtheid counselingstijl).
- Aanbieden van alternatieve behandelstrategieën (onderhandelen over te nemen stappen).
- Empathie en aandacht voor zelfredzaamheid.
Vb: je vindt het vooral vervelend dat iedereen zich zo met je bemoeit – hoe kunnen we dus iedereen van je nek
afkrijgen zodat we ruimte krijgen om na te gaan wat er echt aan de hand is. Toename van intrinsieke motivatie
door discrepantie tussen zelfconcept en gedrag/huidig gedrag en lange termijndoelen te vergroten. Begrip en
acceptatie, hoop en optimisme, verbetering van zelfwaardering zijn hierbij belangrijk. Vooral nadruk op zaken
waaruit motivatie blijkt, zodat de patiënt zelf actie gaat ondernemen.
Beoordelen van de motivatie
Beoordeling van motivatie door vragenlijst, indruk of interview. Motivatiefase kan verschillen per symptoom:
bijv. wel normaal eetschema houden (actiefase) maar nog steeds denken dik te zijn en dit niet te erkennen als
onjuist (precontemplatie). Vragen kunnen gericht zijn op de verschillende benodigde aspecten voor motivatie
(ziektebesef, zorgen etc.) of de verschillende fases uit het model, of de motivatie intrinsiek of extrinsiek is.
Vragenlijsten zijn vaak niet symptoom specifiek. Gericht interview naar specifieke aspecten van motivatie werkt
beter, dan kan ook complexiteit van gedachten en gevoelens gezien worden.
Aanwijzingen voor motiveren
Globale aanpak (wat zijn voor en nadelen van eetstoornis) of gedifferentieerde aanpak (gericht op symptoom).
- Psychotherapeutische basishouding: empathisch, interesse in problematiek + persoon kunnen valideren van
ervaringen (hiervoor is uitgebreide kennis van ziektebeeld en begrip voor stoornissen is nodig).
Counselingstechnieken zijn basisgereedschap. Complimenten en waardering uiten kunnen, in de juiste
mate, helpen.
- Socratische gespreksstijl: zo denkt patiënt na over eigen ervaringen en opvattingen. Therapeut draagt niet
aan maar vraagt alleen, waardoor patiënt zelf conclusies en bewijzen formuleert die dan sterker zijn.
Basishouding is ‘jij weet het, jij legt het mij uit’ :nieuwsgierige, niet veroordelende en niet confronterende
manier.
o Vragen naar cognities: opvattingen, gedachten en argumenten m.b.t eetstoornis.
o Volgen en toetsen: Oke, hoe bewijs je dat?
o Antwoordt leidt tot volgende vraag. Oke, dus wat dan als?
, o Open vragen naar extremen: wat is het ergste/beste dat zou kunnen gebeuren?
o ‘Patiënt in achterzak’ als iemand het moeilijk vindt om te praten over bepaalde ervaring, zeg je ‘ik
hoor wel eens van anderen dat ze dit of dat hebben, heb jij dat ook wel eens?’
o Van concreet naar abstract.
o Algemene hypothetische vragen (in 3e persoon: zou een AN patiënt een magisch drankje slikken dat
haar angst voor een normaal gewicht zou wegnemen?).
o Advocaat van de duivel (voorzichtig mee zijn! Pas als andere technieken niet werken).
De reflectieve instelling hier beschreven moet getraind worden; je moet reflectief leren denken. Volledig
eenzijdig socratisch gesprek is niet realistisch, vooral in eerste behandelingsfase dient het gecombineerd te
worden met psycho educatie, grenzen stellen aan zelfvernietigend gedrag en meer directief.
Motivatietechnieken in de verschillende fasen
Je hoeft het niet helemaal precies te onthouden maar wel begrijpen en ongeveer weten.
Precontemplatiefase:
- In gaan op visie van de patiënt en die hypothetisch formuleren. Stellen van gedetailleerde, deskundige
vragen (zo wordt vertrouwen vergroot: rustige, neutrale, geïnteresseerde en begrijpende houding, ook op
heftige info).
- Vragen naar zorgen van de patiënt (en die valideren ook al gaan ze niet overeetstoornis).
- Selectief reflecteren op ziektebesef en motivatie tot verandering.
- Voorlichting over stoornis (Psycho-educatie: eerst symptomen n gevolgen, dan beloop, pathologisch
karakter en andere aspecten. Psycho-educatie ontschuldigd ook: het laat zien dat het mechanisme zeer
krachtig is om in verstrikt te raken. Laat zien dat een somber scenario te vermijden is. Nabespreken van
vragenlijsten draagt ook bij aan ziektebesef. Belangrijk is het vragenderwijs te doen en objectief te blijven
(niet laten leiden door interesse van patiënt). Vermijdt discussie en gedoseerd verstrekken. Soms is
herhaling nodig. Info kun je terloops geven bij noodzaak en gelegenheid. Soms voorlichting in een groep
(tijdwinst, ervaringen uitwisselen).
- Geschreven feedback met ook selectieve reflecties om motivatie te vergroten.
Contemplatiefase
- Dubbelzijdige reflecties: ambivalentie tonen.
- Multipele-zelf benadering: gezond en ongezond deel van patiënt.
- Positief labelen van overtuigingen en gedragingen (denken aan lijnen geeft je houvast).
- Brief schrijven aan vriend en vijand. (aan eetstoornis of symptomen ervan geeft uiting van emotionele
beleving die dan geexternaliseerd wordt).
- Toekomstprojectie met en zonder de eetstoornis.
- Balans voor en nadelen.
Belangrijke onderwerpen in deze fase zijn: normen en waarde, verschillen tussen voelen en zijn, belangrijke
ander met verslaving, vragen naar intentie tot verandering.
Preparatiefase
- Registratie van huidige eetgewoonten (let op angst hiervoor bij patiënt hoe therapeut het zal vinden).
- Informatie over behandeling en stellen van doelen. (tentatieve benadering, benadrukken dat stoornis zelf
geen oplossing is, behandeling zal niet prettig zijn, onderhandelen over doelen, ‘twee-sporen’ uitleg
(normaliseren eetpatroon + psychologische aspecten), we doen het met kleine stapjes en hebben realistische
verwachtingen).
- Aanmoedigen (optimisme oproepende vragen, beamen dat behandeling zwaar is, negatieve zwart-wit
opvatting herformuleren, positieve zaken benadrukken. Motivatiekaartje maken om te herinneren, meegaan
‘judostijl’ met de patiënt bij extreem pessimistische houding).
- Voorbereiden op stagnatie. Op voorhand stagnatieprotocol opstellen verdientaanbeveling.
Actiefase
- Bij stagnatie begripvol en volgend reageren ( niet beschuldigend).
- Steun en begrip vanuit omgeving onderzoeken – interventies hierop gericht moeten geïmplementeerd
worden als dit niet voldoende is (systeemtherapie).
- Let op eigen reactie op patiënt: weerstand kan moeilijk zijn mee om te gaan.
- Behandeling duurt doorgaans lang
Handhavingsfase
- Bij terugval aansluiten bij de fase en sociale omgeving betrekken. Terugvalpreventieplan schrijven.
- Rouwreactie op eetstoornis zelf of wat het allemaal heeft verpest.
Discussie
Motivationele techniek is geen volledig behandelprogramma, maar een referentiekader. Sommigen
beargumenteren dat motivatie tot verandering een tegenstrijdig begrip is in de literatuur. Niet alleen kwaliteit,
maar ook kwantiteit is belangrijk, en of het werkelijk geïnternaliseerd is. Het feit dat AN patiënten moeilijk te
motiveren is roept de vraag op of het een niet ‘willen’ of niet ‘kunnen’ is. Vandereyken onderscheidt twee
vormen van ontkenning: onopzettelijke (door vervorming van cognities, psychotische of dissociatieve klachten-
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michellevanderstelt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 77254 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen