Samenvatting van het boek 'Kern van het bestuursrecht', het betreft de vierde druk.
De auteur: Schlössels/Stroink
De uitgever: boom juridisch uitgevers
SAMENVATTING: KERN VAN
HET BESTUURSRECHT
Vierde druk – Schlössels/Stroink
,Inhoudsopgave
H1 – Besturen en bestuursrecht ............................................................................. 2
H2 – Grondslagen en karakteristieken van het bestuursrecht ............................... 6
H3 – De algemene wet bestuursrecht structuur en kenmerken ........................... 17
H4 – Besluiten in de zin van de Algemene wet bestuursrecht ............................ 19
H5 – De bestuursrechtelijke normering van besluiten ........................................ 27
H6 – Overheid en privaatrecht ............................................................................ 32
H7 – Handhaving................................................................................................. 35
H8 – Controle op bestuursorganen ...................................................................... 40
H9 – Bestuursrechtelijke voorprocedures ........................................................... 43
H10 – Rechtsbescherming tegen de overheid: de rechter ................................... 48
1
LexRosa 2017 - Verspreiden niet toegestaan
,H1 – Besturen en bestuursrecht
Een land als Nederland wordt bestuurd. Maar dan door een bijzonder soort bestuur: Het openbaar
bestuur. Het openbaar bestuur is dat deel van de overheid dat zich bezighoudt met besturen. Daarnaast
zijn er ook overheidsinstanties die zich met andere taken bezighouden. Zo zijn de rechterlijke
instanties belast met rechtspraak. En de wetgever maakt wetten. Het college van B&W wordt bijv.
gecontroleerd door een gemeenteraad. Het college en elk van zijn leden afzonderlijk zijn aan deze raad
verantwoording schuldig over het door het college gevoerde bestuur.
Ministers, die – naast de Koning – lid zijn van de regering, worden door het parlement gecontroleerd.
Zo kunnen bijvoorbeeld leden van de 2e Kamer een verantwoordelijke minister aan de tand voelen
over de overschrijding van bijv. een begroting. Er is ook een openbaar bestuur op decentraal niveau
(bijv. de gemeente en de provincie). Zo maakt een college van burgemeester en wethouders eveneens
deel uit van het openbaar bestuur van Nederland. Er zijn ook minder bekende besturen, zoals het
dagelijks bestuur van een waterschap. Waterschappen behoren tot de oudste onderdelen van ons
bestuur. Wil men iets meer weten over de waterschappen dat is te vinden in de Waterschapswet.
Hierin staat bijvoorbeeld dat het bestuur van een waterschap bestaat uit een algemeen bestuur, een
dagelijks bestuur en een voorzitter (dijkgraaf).
Een verenigingsbestuur behartigt het privaatrechtelijke (eigen) belang van deze rechtspersoon. Het
openbaar bestuur van Nederland behartigt het algemeen belang. Ze mogen geen eigen belangen
behartigen. Het is in het leven geroepen voor ons allemaal. Het moet daarom zorgvuldig en zonder
partijdigheid zijn besluiten nemen en handelingen verrichten. De algemene belangen worden ook wel
publieke belangen genoemd. Denk bijvoorbeeld aan het bieden van sociale zekerheid, het
beschermen van de natuur, het bewaken van de openbare orden en het aanleggen van autowegen.
Wat doet het bestuur?
Er wordt bestuurd op gemeentelijk, provinciaal en rijksniveau. Er bestaan op deze overheidsniveaus
verschillende besturen die delen van het algemeen belang behartigen. Een waterschapsbestuur
concentreert zich vooral, maar niet alleen, op waterstaatskundige en aanverwante belangen. Het
onderhouden van beken en riviertjes.
Het openbaar bestuur reguleert en stuurt onder meer activiteiten van burgers. Vaak doet het dat via het
nemen van besluiten. Sommige activiteiten van het bestuur kunnen we daadwerkelijk zien, zoals het
uitrukken van de brandweer, het aanleggen van riolering en het vegen van de straat. Het gaat hier om
feitelijke handelingen van het bestuur. Dit zijn voornamelijk voorbeelden van het gemeentebestuur.
Beslissingen die de gemeente neemt zijn: het verlenen van vergunningen, het wijzigen van lokale
belastingen en het vaststellen van bestemmingsplannen. De gemeente verleent ook subsidies in het
kader van het welzijnsbeleid (bijv. voor gehandicapten). Iemand die over onvoldoende financiële
middelen beschikt kan in beginsel een aanvraag voor bijstand tot het college van B&W richten. Het
college van B&W en de gemeenteraad dragen verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de
bijstandsregels en beschikken over de bevoegdheden.
Op Provinciaal niveau is de bestuursactiviteit voor burgers minder zichtbaar. Dit komt doordat de
provinciale overheid vooral coördinerende en soms ook toezichthoudende functies vervult. Het college
van gedeputeerde staten (Het dagelijks bestuur van de provincie) oefent bijvoorbeeld toezicht uit op de
gemeentelijke begroting door deze goed te keuren. Zo zijn Provinciale Staten (de
volksvertegenwoordiging van de provincie) bevoegd op grond van provinciale belangen in bepaalde
gevallen een inpassingsplan te maken. Zo kunnen gemeenten worden gedwongen medewerking
hieraan te verlenen.
2
LexRosa 2017 - Verspreiden niet toegestaan
, Inkomstenbelasting Jaarlijks krijgen velen van de belastinginspecteur een aanslag
inkomstenbelasting. Hier hebben we te maken met organen van de overheid op rijksniveau (minister,
belastinginspecteur). Op rijkniveau zijn er ook onderdelen van het openbaar bestuur die los staan van
deze ministeries. Dit zijn de zelfstandige bestuursorganen (zbo). Zo is er op landelijk niveau een
instantie belast met het verlenen van uitkeringen op grond van bepaalde socialeverzekeringswetten.
(Zoals bijv. het UWV). De SVB is eveneens een onderdeel van het bestuur (en een zbo), zij
verstrekken tenslotte de Algemene Kinderbijslagwet.
Privatisering Het overlaten van bepaalde overheidsactiviteiten aan particulieren
Deregulering Het streven naar minder regels
Zonder geld is er geen bestuur, vandaar dat er belastingen geheven worden.
Bevoegdheden en wetmatigheid van bestuur
Omdat er zoveel moet worden geregeld, zijn er in het bestuursrecht talrijke wettelijke voorschriften
(de meeste wetgeving is bestuurswetgeving). Men spreekt in dit verband over algemeen verbindende
voorschriften (avv). Deze vindt je niet alleen in de wetten die gemaakt zijn door de regering en de
Staten-Generaal, maar ook in algemene maatregelen van bestuur. Een heel bekend type bevoegdheid
van het bestuur is de vergunningbevoegdheid. De overheid wilt dingen (zoals bouwen) niet
tegenhouden alleen reguleren. Een burger kan daarom aan het bestuur toestemming vragen om de
betreffende activiteit (bijv. de bouw van een garage) te mogen verrichten.
Om verschillende bestuurstaken goed te kunnen behartigen zal het bestuur soms ook tegen de wil van
de individuele burger of ondernemers moeten kunnen optreden. Hiertoe verschaft de wetgever
handhavingsbevoegdheden. Een belangrijke is de last onder bestuursdwang.
Verder kunnen bestuursorganen in bepaalde gevallen vrijstelling of ontheffing van wettelijke
voorschriften verlenen. Ook kan een bestuursorgaan soms aan een aanvrager financiële middelen ter
beschikking stellen om bepaalde activiteiten te verrichten. Dit wordt de subsidiebevoegdheid
genoemd. Een v.d. fundamentele regel in de democratische rechtstaat is het bestuur in beginsel niet
mag handelen tenzij de wetgever dit heeft toegestaan legaliteitsbeginsel genoemd.
Tevens normeert de wet de bevoegdheden van het bestuur. Als de wetgever bevoegdheden aan het
bestuur toekent, worden deze ook naar doel afgebakend. De bevoegdheden dienen voor een speciaal
doel. Dit wordt het specialiteitsbeginsel genoemd. (Bevoegdheid voor uitsluitend voor een
bepaalde functie/doel).
Zou het bestuur (of de overheid) immers over onbeperkte bevoegdheden beschikken, dan zou dat
resulteren in een totalitaire samenleving. Dit wil zeggen een samenleving waarin er geen duidelijk
onderscheid bestaat tussen de publiekrechtelijke sfeer van de staat enerzijds en een vrije maatschappij
anderzijds.
Bestuursbevoegdheid kan men dus zien als gereedschap van het bestuur.
Het bestuursrecht kent een waarborgdimensie (de normering van bestuursbevoegdheid) en een
instrumentale dimensie (bestuursbevoegdheid als instrument om te besturen).
3
LexRosa 2017 - Verspreiden niet toegestaan
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LexRosa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
