Dit document bevat aantekeningen van alle hoorcolleges en werkgroepen van het vak Beginselen staatsrecht op VU Amsterdam en bevat ook stof van het boek Beginselen van het Nederlandse staatsrecht. Het is beknopt en erg overzichtelijk. Mijn klasgenoten gebruikten deze samenvatting tijdens het leren e...
1 – Algemene inleiding, staat en staatsvorming,
bronnen en werking van het staatsrecht,
rechtsstaat
Staatsrecht moet antwoord geven op 3 fundamentele vragen:
Wie bepaalt in ons land wat wel en niet mag?
o Die regels (over wetgevende bevoegdheid) vinden we in de Grondwet
Op welke wijze kan de naleving van regels worden afgedwongen (d.m.v. dwang)?
o Burgemeester mag pand sluiten als er bijvoorbeeld drugs werd geteeld daar
Hoe zit het met de mogelijkheid van rechtsbescherming tegen de overheid?
o Op welke wijze zouden burgers en bedrijven tegen de overheid in kunnen gaan?
Definitie van een staat:
Gemeenschap van mensen
Rechtsgemeenschap
Door dwang rechtsregels handhaven
Territoriale grenzen
Niet noodzakelijk, maar volkenrechtelijke erkenning heeft plaatsgevonden
De staat beschikt over soevereiniteit.
Twee staten:
1. Politiestaat: dictatuur, maar ook staatsrecht
a. Regels over inhoud en functioneren van de instellingen van de staat
b. Regels over bevoegdheden om regels vast te stellen en besluiten te nemen
Verschil tussen politiestaat en rechtsstaat: 5 kenmerken die de rechtsstaten bepalen:
2. Rechtsstaat:
Legaliteitsbeginsel
o Overheid mag alleen ingrijpende maatregelen als er een wettelijke
grondslag/basis is
Scheiding/spreiding van machten
o Montesquieu: driemachtenleer
Onafhankelijke rechterlijke macht
Grondrechten
Democratiebeginsel
Soms staan die kenmerken op gespannen voet met elkaar:
Spanning tussen democratie en grondrechten
o Via een referendum tegengaan op bouw van moskeeën
Het staatsrecht is te vinden in meerdere wetten (Inc. grondwet) en in de jurisprudentie.
,Sub disciplines staatsrecht:
Politiek staatsrecht
o Parlement
Rechtspositie: wat de voorzitter tegen Kamerleden kunnen doen die uithalen
naar andere Kamerleden, waar liggen de grenzen
o Regering (koning + ministers)
2. Decentralisatierecht
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat met zekere autonomie van
gemeentebesturen
3. Grondrechten
Voor 2010:
Drie landen die gezamenlijk het Koninkrijk der Nederlanden vormden
1. Aruba
2. De Nederlandse Antillen
3. Nederland
Na 2010:
Sint-Maarten en Curaçao zijn net als Aruba en Nederland zelfstandig
Bonaire, St. Eustatius en Saba maken deel uit van Nederland
Bonaire behoort (net als Sint-Eustatius en Saba) tot het Caribische deel van het land Nederland. Deze
eilanden zijn elk een openbaar lichaam, zoals bedoeld in het recente art. 132a Grondwet.
Confederatie: verschillende staten blijven zelfstandig, maar ze werken samen
Federatie: verschillende staten behouden autonomie, maar koninkrijk heeft centrale bevoegdheden
Uit het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden blijkt dat het Koninkrijk een staatvorm heeft die
vooral kenmerken vertoont van een federatie
Bronnen van staatsrecht
Jurisprudentie
Grondwet
Internationale verdragen
Statuut
Formele wetten
Organieke wetten
Gewoonterecht
Legaliteitsbeginsel: geen bevoegdheid zonder een daar voorafgaande wet: overheid mag alleen
optreden op het moment dat dat in de wet staat
Zorgt voor rechtszekerheid
Voorkomt machtsmisbruik
Kenmerken van een staat
Volksgemeenschap
Territorium
Effectief gezag
Geweldsmonopolie
Rechtsgemeenschap
, Erkenning is geen vereiste, maar het draagt bij in de praktijk om deel te nemen aan internationale
rechtsverkeer.
Kenmerken rechtsstaat:
Legaliteitsbeginsel
Grondrechten
Grondwet is slechts 1 bron waar grondrechten in staan
Onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak
Trias politica
Democratiebeginsel
Dit maakt het een democratische rechtsstaat
De staat is dynamisch door de verandering van territoriale grenzen.
Organieke wet: wet die nader invulling geeft aan een grondwetsartikel.
Het Statuut is voor alle landen in Het Koninkrijk en de Grondwet is alleen voor Nederland.
Het Statuut staat bovenaan, en daarna komt de Grondwet.
Trias politica: machtenscheiding
Checks and balances: machtenspreiding
2 – Politiek staatsrecht I: de hoofdrolspelers
Regering: samengesteld door de koning en ministers
Koning: staatshoofd van het Koninkrijk en de afzonderlijke landen
Staatshoofd is de persoon die het hoogste gezag vertegenwoordigt
Benoemt en ontslaat ministers
Staatsrechtelijk verantwoordelijk voor alle beslissingen van de regering
o Wetsvoorstellen indienen/bekrachtigen
o Benoemen van o.a. burgemeesters, rechters en topambtenaren
Staatsrechtelijke consequenties van een koning die alleen ceremoniële taken heeft:
Samenstelling van de regering, koning maakt daar geen deel meer van uit.
De koning mag zijn mening niet uitspreken, en de koning moet ook opletten met wat hij doet
(corona).
Kabinet der Koning
Ambtelijke ondersteuning van de koning bij al zijn staatsrechtelijke taken
Schakel tussen de koning en ministers
Vroeger waren ministers ondergeschikt aan de koning.
Nu moeten ministers vaker een verklaring afleggen aan het Parlement dan aan de koning.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hajarelbae. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
