Deze samenvatting behandelt de essentiële concepten van het omgevingsrecht/publieksrecht, met de nadruk op hoofdstukken 2 en 3. Belangrijke begrippen worden kort en bondig besproken, waardoor het een waardevol hulpmiddel is voor tentamenvoorbereiding. Het biedt een handige overzicht van cruciale i...
Wat is staatsrecht?
Het staatsrecht, grondwettelijk recht of constitutioneel recht is het recht inzake de staat als
organisatorisch verband. Het heeft betrekking op de organen van de staat, op de instelling ervan,
hun bevoegdheden, hun verhouding tot elkaar en die tot de burgers. Het staatsrecht is een
onderdeel van het publiekrecht.
Nederland is een staat, democratie:
- eigen bewoners
- grondgebied
- eigen staatsgezag (macht van de staat over het volk)
(staatsgezag is deels uit handen gegeven omdat het beter is om sommige dingen op internationaal
niveau te regelen → door de Europese Unie (bv het verbeteren van het luchtklimaat)
• burger kan invloed uitoefenen op het functioneren van de overheid
I. Kiesrecht, actief (stem uitbrengen)& passief (lid worden en je verkiesbaar stellen)
II. Andere manieren (via referendum stemmen)
Kenmerken Nederlandse (democratische) rechtsstaat:
1. Grondrechten;
2. Legaliteitsbeginsel & specialiteitsbeginsel;
3. Trias politica.
Nederland is dus een rechtsstaat = alle bevoegdheden van de overheid, hoe de overheid
functioneert, moet formeel worden vastgelegd.
Nederland is een:
Gedecentraliseerde eenheidsstaat = een staatsvorm waarbij territoriale eenheden binnen
een eenheidsstaat zelfstandige bevoegdheden hebben. Eenheidsstaat betekent dat de nadruk ligt op
de landelijke of centrale overheid. Deze hoogste bestuurslaag zorgt voor wetgeving en toezicht.
Democratie
- Directe democratie = het hele volk stemt mee over alle regels → in Nederland niet uitvoerbaar dus
daarom de representatieve democratie.
- Representatieve democratie = kiezen volksvertegenwoordiging die namens het volk de regels
opstelt.
Op landelijk niveau = parlement (1ste & 2de kamer = Staten-Generaal)
Op provinciaal en gemeentelijk niveau = Provinciale Staten & Gemeenteraad
- Nederland is een parlementaire democratie.
Het huidige Nederlands rechtssysteem
Nederland is een monarchie: het staatshoofd (koning/keizer) formeel een alleenheerser die door erf
opvolging de macht heeft gekregen.
Absolute monarchie: koning heeft vrijwel alle macht
Legaliteitsbeginsel =
- overheidsoptreden mag alleen inbreuk maken op de rechten en vrijheden van een burger als de wet
dit toestaat (moet altijd een wettelijke grondslag hebben)
- de bevoegdheid om als overheid te handelen mag slechts gebruikt worden voor zover de wettelijke
-regels en rechtsbeginselen dit toestaan.
,→ Bij alle beslissingen die zij nemen, of plichten die ze opleggen aan burgers, moeten ze precies
kunnen aangeven waarop ze dat baseren en waar dat is vastgelegd.
Specialiteitsbeginsel = belangenafweging; het openbaar bestuur mag in de gevallen waarvoor de wet
is vastgesteld alleen het specifieke belang behartigen waarvoor die wet is bedoeld. (art 3:4 lid 1 Awb)
Fundament bestuursrecht = voor het optreden van het openbaar bestuur is een grondslag in de wet
nodig (legaliteitsbeginsel) en bij het afwegen van de belangen moet het openbaar bestuur binnen het
kader blijven van de toepasselijke wet (specialiteitsbeginsel).
Regeling Door wie is hij vastgesteld?
Verdrag Staat der Nederlanden
EU-verordening en EU-richtlijn Europees Parlement/Raad/Commissie
Grondwet en wet in formele zin Regering en Staten-Generaal
Algemene Maatregelen van bestuur (AMvB) Regering
Ministeriële regeling Minister
Provinciale verordening Provinciale Staten
Gemeentelijke/waterschaps-verordening Gemeenteraad/Waterschapsbestuur
Beleidsregels en vergunningsvoorschriften Op alle niveaus van openbaar bestuur
- de grondwet bevat, afgezien van de belangrijke grondrechten, weinig regels voor burgers.
- wetten in formele zin zijn door formele wetgevers vastgesteld. (betrokkenen totstandkoming:
regering, Raad van State, Tweede Kamer en Eerste kamer der Staten-Generaal)
Het beheersen van de macht van de overheid is een van de wezenlijke kenmerken van de
rechtsstaat. (scheiding der machten)
Trias-politica-leer
Probleem oplossen:
• Vermenging van belangen
• Niemand die een rem kon zetten op onredelijke regelgeving of oneerlijke rechtspraak.
Trias-politica leidt ertoe dat:
• Controleren regering; uitvoering regels (S-G) & vaststellen van A.v.v. ’s (S-G + regering). Een
orgaan zich alleen bezighoud met het opstellen van wetten en andere regels. (wetgevende
macht) = Staten-Generaal + regering
- De onzuiverheid van de Trias Politica in Nederland is dat de regering bij de Staten-Generaal
zit. (Artikel 81 Grondwet op het tentamen)
- Regering en Staten-Generaal maken de hoogste wetten; wetten in formele zin
• Toepassen en uitvoering van regels. Houd zich bezig met de uitvoering van de regels via de
opsporing, vergunningverlening, controles enz. (uitvoerende macht) = regering
- Geen mening over de kwaliteit en redelijkheid
• Uitspraak doen in juridische geschillen. Beslechting van geschillen die kunnen ontstaan &
bestraffing van overtreders. (rechterlijke macht) = verschillende instanties
- Hoge raad, gerechtshoven, rechtbanken, bestuursrecht (ook van raad en state).
De scheiding is in Nederland doorgevoerd maar wel wat verwaterd. (ministers mogen tot op zekere
hoogte zelf ook regels maken en mag de gemeenteraad zich soms ook met de uitvoering
bezighouden)
- De rechterlijke macht staat het meest afzonderlijk. Zij hoeven geen verantwoording af te leggen aan
burgers of aan gekozen organen. Rechters kunnen wel worden ontslagen en hun salaris staat vast bij
de wet.
, DUS
- Regering en de Staten-Generaal beslissen samen dat er een stelsel is dat een toestemming nodig is
als wilt bouwen.
- College van Burgemeesters en Wethouders (B&W) beslist op grond van een aanvraag voor een
omgevingsvergunning of je wel of niet mag bouwen
- Minister beslist dát er een regeling komt om subsidie te kunnen aanvragen als je
duurzaamheidsmaatregelen neemt.
- Minister beslist op grond van een aanvraag van jou óf je subsidie krijgt.
- Gemeenteraad beslist tot een regeling om subsidieaanvragen mogelijk te maken.
Wetten in formele zin
Dit zijn wetten die gemaakt zijn door de Staten-Generaal en de regering samen, deze wetten zijn
vastgesteld volgens een procedure die is vastgelegd in artikel 82 van de Grondwet. Dit zijn wetten
waar iedere burger zich aan moet houden. Dit zijn dus ‘Algemeen Verbindende
Voorschriften’ (AVV)
o Er zijn sommige wetten in formele zin waar burgers zich niet aan hoeven te houden,
maar die de overheid voor zichzelf heeft gemaakt.
- Voorbeeld: de begrotingswet, elke derde dinsdag van september wordt op Prinsjesdag
de begroting van de regering aan het volk getoond. Na deze dag gaan de regering en de
Staten-Generaal deze begroting uitgebreid bespreken en komt er een akkoord.
Stemming en amendementen
Als Kamerleden in een of meerdere onderdelen zich niet kunnen vinden hebben zij het recht van
amendement een wijziging voor te stellen. (art 84 lid 1 Gw)
• De Tweede Kamer stemt dan eerst over het amendement (meerderheid van stemmen)
• Wordt dit aangenomen dan word er vervolgens gestemd over het (gewijzigde) wetsvoorstel.
S-G + regering: vaststellen
van avv’s
S-G: controleren regering
CENTRAAL: rijksoverheid
Rijksniveau →
Regering: toepassen en Verschillende instanties (vb.
uitvoering van regels. rb’en, hoven, HR, Rvs: uitspraak
doen in juridische geschillen
Wetgevende macht = regering en Staten-Generaal = Formele wetgever. Hoogste wetgever = Staten-
Generaal
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmaoever. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,92. Je zit daarna nergens aan vast.
