In deze samenvatting behandelen we alle stof die je moet weten voor je tentamen voor het vak 'De Stad'. In de samenvatting begin je in bij de visie op de stad, later ga je naar het Romeinse Rijk en je eindigt bij de creatieve stad.
Sven Donker | Deeltijd Aardrijkskunde | 24 september 2023
, Inhoudsopgave steden vroeger en nu
1. VISIES OP DE STAD ............................................................................................................... 3
1.3 DE STAD ALS IDEAAL ..........................................................................................................................3
1.4 DE STAD ALS VERLANGEN...................................................................................................................5
1.5 DE CREATIEVE STAD .......................................................................................................................... 6
2. STEDEN IN DE GRIEKS-ROMEINSE WERELD .................................................................... 6
2.2 DE OMVANG EN BETEKENIS VAN STEDEN .......................................................................................... 6
2.3 STADSPLANNING ...............................................................................................................................7
2.5 HET KARAKTER VAN DE ANTIEKE STAD: PARASIET OF MASSAGRAF .................................................... 9
3. DE MIDDELEEUWSE STAD .................................................................................................. 9
3.1 DE ONDERGANG VAN HET ROMEINSE RIJK ........................................................................................ 9
3.2 OVEREENKOMSTEN TUSSEN DE ROMEINSE EN MIDDELEEUWSE STAD ............................................. 10
3.3 HET ONTSTAAN VAN NIEUWE STEDEN .............................................................................................. 11
3.3.1 Aken ......................................................................................................................................... 13
3.3.2 Sankt Gallen ........................................................................................................................... 13
3.3.3 Groningen ............................................................................................................................... 13
3.4 MIDDELEEUWSE TECHNOLOGIE ...................................................................................................... 14
3.5 EUROPA OP DE WERELD .................................................................................................................. 15
3.5.1 Venetië ..................................................................................................................................... 16
3.6 HET KARAKTER VAN DE MIDDELEEUWSE STAD ................................................................................ 16
4. ITALIAANSE STEDEN ALS DE BAKERMAT VOOR CONSUMENTENCULTUUR ............. 17
4.1 GEVOLGEN ZWARTE DOOD .............................................................................................................. 17
4.2 ITALIAANSE ECONOMIE ................................................................................................................... 18
4.3 SOCIALE MOBILITEIT EN CONSUMPTIE............................................................................................. 18
4.4 NIEUWE RELIGIEUZE BEHOEFTEN .................................................................................................... 19
4.5 FEODALE EN STEDELIJKE CULTUUR ................................................................................................. 20
4.6 LEVEN OP STAND ............................................................................................................................ 21
4.7 ITALIË ALS DE BAKERMAT VAN DE CONSUMENTENCULTUUR ...........................................................22
5 NOORD-NEDERLANDSE STEDEN IN DE 16E EN 17E EEUW................................................22
5.1 DE GROEI VAN STEDEN IN DE 16E EEUW ............................................................................................22
5.2 URBANISATIE IN DE NOORDELIJKE NEDERLANDEN .........................................................................22
5.3 DE NOORDELIJKE EN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN ......................................................................23
5.4 NEDERLANDSE STEDENBOUW .........................................................................................................25
5.5 STAD EN PLATTEGROND ................................................................................................................. 26
5.6 KENMERKEN VAN DE STEDELIJKE ECONOMIE...................................................................................27
5.7 WAAR DEDEN ZE HET VAN? HET INKOMEN VAN STEDELINGEN .......................................................27
5.8 HOE ZORGDE DE STAD VOOR HAAR INWONERS? .............................................................................27
5.9 AMSTERDAM .................................................................................................................................. 28
6. RESIDENTIES: CENTRA VAN MACHT, KUNST EN WETENSCHAP ................................. 29
6.1 PALEIS EN STAD: VERSAILLES EN DRESDEN ..................................................................................... 29
6.2 VERSAILLES ..................................................................................................................................... 31
6.2.1 Versailles als vertoon en toonzaal ........................................................................................ 31
6.2.2 L’etat cést moi ........................................................................................................................ 31
SAMENVATTING STEDEN VROEGER EN NU I SVEN PAGINA 1
, 6.2.3 Het leven aan het hof ............................................................................................................. 32
6.3 DRESDEN......................................................................................................................................... 33
6.3.1 De Augustusbrücke over de Elbe ...........................................................................................34
6.3.2 De verzamelingen ..................................................................................................................34
6.4 DRESDEN ALS CREATIEVE STAD ....................................................................................................... 35
7. STEDEN IN HET INDUSTRIËLE TIJDPERK ....................................................................... 36
7.1 DE INDUSTRIESTAD ..........................................................................................................................37
7.1.1 Essen ....................................................................................................................................... 38
7.2 DE HANDELSSTAD .......................................................................................................................... 38
7.2.1 Liverpool ................................................................................................................................. 39
7.3 DE HOOFDSTAD ............................................................................................................................. 39
7.3.1 Parijs ....................................................................................................................................... 40
7.3.2 Eerdere ingrepen in het stedelijk weefsel .............................................................................. 41
7.3.3 Parijs onder Napoleon III en Haussmann ............................................................................ 41
7.3.4 Haussmanns Parijs ................................................................................................................ 41
7.3.5 De financiering van Haussmanns Parijs ..............................................................................42
7.3.6 Een miljoenenproject .............................................................................................................42
7.3.7 De anonimiteit van de openbare ruimte ..............................................................................42
7.4 STREVEN IN DE GROTE STAD............................................................................................................43
8. STEDENBOUW ALS PANACEE (GENEESMIDDEL TEGEN DE KWALEN). NIEUWE
STEDENBOUWKUNDIGE CONCEPTEN VOOR DE 20E EEUW ............................................ 44
8.1 DE TUINSTAD.................................................................................................................................. 45
8.2 TOEPASSING VAN HET TUINSTADCONCEPT .................................................................................... 46
8.3 FUNCTIONALISME .......................................................................................................................... 46
DE TUINSTADBEWEGING IS OOK DE UITVINDER VAN DE SATELLIETSTAD.............................................. 46
8.4 DE STAD VAN DE TOEKOMST VOLGENS DE CIAM .......................................................................... 48
8.5 DE STRALENDE STAD VAN LE CORBUSIER....................................................................................... 49
9. DE STAD UIT DE TOEKOMST IS CREATIEF ..................................................................... 50
9.1 HET FAILLIET VAN HET FUNCTIONALISME....................................................................................... 50
9.2 CREATIEVE INDUSTRIE ................................................................................................................... 50
9.3 DE CREATIEVE KLASSE EN DE STAD .................................................................................................. 51
9.4 GENTRIFICATION ............................................................................................................................ 51
9.5 DE CREATIEVE STAD ........................................................................................................................52
9.6 CITY MARKETING EN CITY BRANDING ..............................................................................................52
9.7 STEDELIJK TOERISME: SOMS EEN ZEGEN, SOMS EEN VLOEK.............................................................. 53
9.8 DE TOERISTENSTAD VERSUS DE CREATIVE STAD .............................................................................. 53
9.9 WARENHUIZEN, WINKELS EN WINKELSTRATEN ............................................................................. 54
SAMENVATTING STEDEN VROEGER EN NU I SVEN PAGINA 2
, 1. Visies op de stad
1.3 De stad als ideaal
In het oude testament in de stad vaak een uitdrukking van de zondigheid van
de mens (verhaal van Sodom en Gomorra). Steden horen in talrijke verhalen tot
de twistpunten van de stammen, want wie de stad heeft, heeft ok het land.
Jeruzalem bekleedt in de bijbel een bijzondere plaats. Daar stond de tempel en
dat was de stad die god had uitverkoren, hij was daar zelf aanwezig. Jeruzalem
is in psalmen een soort van levend wezen/ personificatie van god. Het is het
symbool van het goddelijke en het schone.
In het nieuwe testament is Jeruzalem de stad die christus afwijst. Het is de stad
waar hij gekruisigd wordt en ook weer opstaat. De apostelen identificeerden
zich niet met het bestaande Jeruzalem, maar met een hemels Jeruzalem.
Voor de evangelist Johannes staat de grote stad Babylon voor al wat slecht is,
het wordt omschreven als een verleidelijke schatkamer vol heerlijkheden die
door god ten gronde wordt gericht.
Het is de essentie van de grote stad: alles in te kopen, ook de mensen. Of
volgens Johannes: de stad is een plaats vol activiteiten en leven, met zeelui,
kooplieden en kunstenaars, met gezelligheid en activiteiten dag en nacht
doorgaan. Hij wijst deze stad af, hij wil het hemelse Jeruzalem, dat is niet de
stad van de mensen maar de stad van god. In het Jeruzalem van Johannes is er,
anders dan in Babylon, geen licht, alleen het licht dat van god uitgaat. Er is
geen verschil tussen dag en nacht. De enige activiteit is het vereren van god.
Zo zien we twee soorten steden: de stad van de mensen, met een dag- en
nachtritme, vol kostbaarheden die door de mens worden gemaakt en
verhandeld. De andere is een tijdloze stad die bestaat uit natuurlijke schatten
waaraan geen mensenhand te pas is gekomen en waar dag en nacht zijn
opgeheven.
Deze felle tegenstellingen tussen twee soorten steden, de slechte mensenstad
en de goede goddelijke stad, is ook het uitgangspunt van het werk van
Augustinus. Hij schreef tussen 410 en 426 ‘De Civitate Dei’ (over de stad/staat
god). Volgens hem kon zelfs Rome (de machtigste staat op aarde) niet
overleven zonder Christelijke gerechtigheid.
In de renaissance zocht men naar de ideale verhouding van het menselijk
lichaam, van gebouwen en steden. Een belangrijk inspiratiebron vormden de
geschriften van de Romeinse architect Vitruvius, die voorkeur gaf aan een
stervormige stadsplattegrond, hoewel de Romeinse steden uit militaire
SAMENVATTING STEDEN VROEGER EN NU I SVEN PAGINA 3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sven2002. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
