PROBLEEM 2
Van der Pot, Handboek van het Nederlandse Staatsrecht: H30 (p.695-696), 31 en 32
Schtugens, Het rookverbod en de bevoegdheid van de HR om wetgeving aan verdragen te toetsen,
Jusrisprudentie: Van Gend en Loos/ Costa-ENEL/ Stakingsrecht/ Rusttijden/ Rookverbod/ Urgenda
Webcasts ‘Doorwerking EU-recht’ en ‘Doorwerking internationaal recht’
Hoe werkt Europees recht door in de Nederlandse rechtsorde?
Europese regelgeving wordt vooral neergelegd in verordeningen en richtlijnen en deze regelgeving moet
worden uitgevoerd door de nationale overheden van de lidstaten. Dit gebeurt op verschillende manieren.
Bij het uitvoeren van richtlijnen bijvoorbeeld, moeten de nationale overheden daartoe regelgeving tot stand
brengen op nationaal niveau (implementatie). Bij richtlijnen wordt vaak een eindresultaat en een termijn
gegeven, de lidstaten bepalen zelf de middelen waarmee ze de richtlijn zullen implementeren.
- Bij verordeningen hoeft niet geïmplementeerd te worden, deze werken rechtstreeks door.
Rechtstreekse werking
De lidstaten kunnen gebonden worden door het primaire recht (de verdragen) en het secundaire recht, dat
door de instellingen geproduceerd wordt (verordeningen, richtlijnen en besluiten, art. 288 VWEU).
Opsomming is niet limitatief.
Het HvJ heeft beslist dat bepalingen van gemeenschapsrecht rechtstreekse werking kunnen hebben,
hetgeen meebrengt dat particulieren zich er in een nationaal rechterlijk geding op kunnen beroepen.
Dit laatste is mogelijk onafhankelijk van de vraag of in de betrokken lidstaat in het algemeen een
transformatiestelsel geldt wat betreft de verhouding tussen internationaal en nationaal recht.
Of rechtstreekse werking zich voordoet hangt af van de interpretatie van de bepaling, met name van
de vraag of de bepaling duidelijk is, onvoorwaardelijk en aan de instellingen of de lidstaten al dan
niet beleidsvrijheid laat.
Het HvJ heeft in uitzonderingsgevallen rechtstreekse werking van richtlijnen aanvaard:
1. De termijn waarbinnen de lidstaat de richtlijn in nationaal recht kon omzetten is ongebruikt
verstreken
2. De omzetting is niet naar behoren geschied
Als de richtlijn dan bovendien nog voldoende duidelijk en onvoorwaardelijk is, kunnen particulieren zich
tegen de in gebreke zijnde lidstaat (niet tegen andere particulieren) daarop beroepen.
Webcast
Doorwerking van het Europees recht verloopt niet via art. 93 en 94 Gw maar via de jurisprudentie →
Costa/ENEL en Van Gend&Loos.
VAN GEND EN LOOS
Heeft EU recht rechtstreekse werking? Kunnen bepalingen van EU recht rechtstreekse werking hebben en
kunnen die bepalingen van dien aard zijn dat je als rechter er beroep op kunt doen en dat je er als burger
rechten aan kunt ontlenen? JA
- Er is dus EU recht wat een rechtstreekse werking heeft.
, De vraag was uiteindelijk over het heffen van bepaalde invoeringstarieven. Van Gend/Loos had bepaalde
spullen ingevoerd vanuit Duitsland naar Nederland. Daar was invoertarief op geheven.
De vraag was of dat terecht was en of artikel 12 van het EEG-Verdrag niet rechtstreekse werking toekwam
en artikel 12 verbood dan het heffen van invoerrechten.
- Van Gend en Loos zei dat het artikel wel rechtstreekse werking had en dat ze er een beroep op
konden doen waardoor ze dus geen invoerrechten hoefden te betalen.
Het HvJEU had hierop gezegd, omdat de nationale rechter het niet wist hadden zij een prejudiciële vraag
gesteld aan het Hof over de uitleg van het artikel op grond van artikel 267 VwEU, dat artikel 12 wel
rechtstreekse werking had.
“B. Ten aanzien van de hoofdzaak
Overwegende dat de Tariefcommissie in de eerste plaats de vraag stelt of artikel 12 onmiddellijke werking
als intern recht heeft in die zin, dat de burgers der Lid-Staten aan dit artikel door de rechter te handhaven
rechten kunnen ontlenen;” (= betekenis van rechtstreekse werking)
Het heeft rechtstreekse werking op grond van de speciale status van het EEG-Verdrag.
“Meebrengt dat dit Verdrag meer is dan een overeenkomst welke slechts wederzijdse verplichtingen tussen
de verdragsluitende mogendheden schept.”
- En dit blijkt uit de preambule van het Verdrag, uit het Europese Parlement, en uit de opdracht aan
het Hof van Justitie, door middel van art. 177 (nu art. 267)
Dat uit deze omstandigheden moet worden afgeleid, dat de Gemeenschap in het volkenrecht een nieuwe
rechtsorde vormt ten bate waarvan de Staten, zij het op een beperkt terrein, hun soevereiniteit hebben
begrensd en waarbinnen niet slechts deze Lid-Staten maar ook hun onderdanen gerechtigd zijn;
… ook geeigend is rechten te scheppen welke zij uit eigen hoofde kunnen geldig maken; → dit gaat
over die rechtstreekse werking.
Conclusie (staat roze gemarkeerd in bundel):
Overwegende dat uit het voorgaande volgt, dat naar de geest, de inhoud en de bewoordingen van het
Verdrag artikel 12 in die zin moet worden uitgelegd, dat het directe werking heeft en rechten schept welker
handhaving aan de nationale rechters kan worden gevraagd;
Nu is dus duidelijk dat sommige EU Verdragsbepalingen rechtstreekse werking kunnen hebben, maar
kunnen die bepalingen ook voorrang hebben? → Hiervoor arrest Costa-ENEL
COSTA-ENEL
Dit is een Italiaans arrest en Italië heeft een dualistisch stelsel. Italië heeft het EEG-Verdrag ondertekend,
maar dat is dan niet meteen nationaal recht, want omdat ze dus een dualistisch stelsel hebben, moest het
worden omgezet dat EEG-Verdrag in nationaal recht. Dus het EEG-Verdrag geldt in het Italiaanse
rechtsorde, maar Italië heeft een dualistisch stelsel dus het EEG-Verdrag is in de Italiaanse rechtsorde een
gewone wet in formele zin geworden en omdat het een wet in formele zin is geworden, vond Italië dat je
daarbij latere nationale wet in formele zin van mocht afwijken. En het Hof vond dat onzin en zei dat het niet
mocht.
R.O. 9 en 10: hierbij herhaalt het Hof dat het EEG-Verdrag een speciaal soort verdrag is. De consequentie
hiervan niet alleen dat er sprake is van rechtstreekse werking, maar de Staten hebben hun soevereiniteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merle_1234. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.