College aantekeningen
College 2 aantekeningen Materieel strafrecht (RR217)
- Instelling
- Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
Omvat Hoorcollege 2 van het vak Materieel Strafrecht aan de EUR in Bachelor Jaar 2.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
HOORCOLLEGE 2 MATERIEEL STRAFRECHTCAUSALITEIT
We gaan het dit hoorcollege hebben over causaliteit en strafuitsluitingsgronden.
Voorbeeld:
Een 50-jarige vrouw heeft bij de Amsterdamse rechtbank drie jaar gevangenisstraf tegen zich horen eisen voor
het zwaar mishandelen van haar 44-jarige ex-man vorig jaar juni hetgeen zijn dood tot gevolg zou hebben
gehad. De man overleed op weg naar het ziekenhuis, nadat de ambulance waarin hij werd vervoerd frontaal op
een andere auto botste en over de kop sloeg. Uit sectie bleek dat de bij dit ongeval opgelopen schedelfractuur
de doodsoorzaak was, alhoewel de door de vrouw toegebrachte verwondingen eveneens hadden kunnen
leiden tot zijn dood. De vrouw en de man hadden ruzie over de verdeling van de echtelijke boedel. De rechter
doet over twee weken uitspraak.
Wat zit hier allemaal in? Als we het helemaal gaan ontleden, kunnen we het gaan hebben over, wat
bijvoorbeeld zware mishandeling is. Wat maakt een mishandeling zwaar ten opzichte van eenvoudige
mishandeling. Maar hier staat met de name de vraag centraal:
Wat is de doodsoorzaak? Wie is de dader?
Overzicht van vandaag
a) Essentie
b) Toepasselijke delicten
c) Causaliteitsleren of –theorieën
d) Jurisprudentie/toepassing
ESSENTIE
De essentie is terug te brengen naar de vraag tussen de band tussen de oorzaak en gevolg.
Betekenis van causaliteit
Oorzakelijkheid, d.w.z. de band tussen oorzaak (strafrechtelijk relevante gedraging) en (strafrechtelijk relevant)
gevolg.
Relevantie voor het strafrecht
Strafbaarstellingen knopen heel vaak bij zo’n gevolg aan: strafbaar wegens doodslag doordat het handelen de
dood ten gevolg heeft gehad. Daarin wordt zichtbaar dat strafbaarstellingen gaan over de maatschappelijke
manifestatie van iemands handelen (normschendend karakter).
Causaal verband maakt dat iemand strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld doordat diens handelen
een bepaald gevolg heeft verwezenlijkt.
Daarmee is causaliteit een onderdeel van de delictsomschrijving.
Causaliteit zit eigenlijk in de eerste vraag van artikel 350 Sv. Dat is namelijk de vraag wie de dader is
en dat is de eerste vraag naar de bewezenverklaring, dus wat kan wettig en overtuigend bewezen
worden verklaard?
Causaliteit is deel van de delictsomschrijving. Dus wettig en overtuigend te bewijzenonderdeel van de tenlastelegging:
eerste vraag van 350 Sv!
Kelk/de Jong, par. 5.2.: wie is de dader?
Op de vraag wie de dader is, is normaliter geen probleem. Maar...er zijn uitzonderingen; waarin er ‘iets’ is, iets
gebeurt tussen de handeling en het intreden van het gevolg.
, Het wordt interessant bij de uitzonderingen, dus dan moet je gaan kijken wat er is gebeurd. In Kelk/De
Jong wordt er hiernaar gekeken en nemen ze zelfs een stap buiten het strafrecht.
Voorbeeld:
Kelk/de Jong: bijv. een ‘ondeskundige operatie’. Geldt dan de dood nog als gevolg van de gedraging in
strafrechtelijke zin? Dus op weg naar strafbaarheid, niet naar schadevergoeding of toepassing tuchtrecht o.i.d.
Geldt deze ‘gedrager’ strafrechtelijk (in de zin van een bepaalde delictsomschrijving) als veroorzaker van het
gevolg? Mag hij als zodanig gelden?
Dus geldt degene die deze gedraging heeft verricht (dus de gedrager) strafrechtelijk in de zin van een
bepaalde delictsomschrijving als veroorzaker van het gevolg?
TOEPASSELIJKE DELICTEN
Ter invulling is het makkelijk om een voorbeeld hier erbij te gebruiken. Voorbeeld:
Iemand schiet met een vuurwapen en brengt een ander om het leven. Dit is typisch een delict waarbij
causaliteit een rol speelt.
Causaliteitsvraagstukken spelen minder vaak een rol bij formele delicten, dus handelingsdelicten.
Immers bij een handelingsdelict als diefstal, dan is die tijdspanne, tussen de gedraging die is verricht
en de gedraging die strafbaar is gesteld, niet zo groot. Daarin kan weinig als het ware aan andere
omstandigheden optreden.
Dat is een ander geval bij de gevolg delicten, dus de materiële delicten, die tijdspanne is veel groter.
Iemand kan namelijk een persoon mishandelen, het slachtoffer komt niet direct te overlijden, maar
komt later te overlijden, omdat er in die tijdspanne nog andere factoren hebben meegespeeld en er dus
andere handelingen zijn verricht door verschillende mensen. Hoe is dan om te gaan met causaal
verband?
We hebben dus nu de materiële delicten (gevolg) en formele delicten (handeling) gehad maar er is een 3 e
vorm, namelijk door het gevolg gekwalificeerde delicten.
Dit gaat over een extra strafverzwarend gevolg dat wordt meegenomen in de delictsomschrijving.
Kijk bijvoorbeeld naar:
o Artikel 302 lid 1 Sr, zware mishandeling als gevolg delict, dus een equivalent van doodslag en
o Artikel 302 lid 2 Sr zware mishandeling de dood ten gevolge hebbend
Dus dan is de dood een strafverhogend gevolg wat de wetgever in 302 heeft
opgenomen waarbij het opzet niet gericht hoeft te zijn op dat extra gevolg
Wat doet het met causaal verband?
Opzet is bij artikel 302 Sr nodig op de zware mishandeling, maar niet op het extra gevolg ‘de dood’. Die dood is
als strafverzwarend gevolg geobjectiveerd, vandaar ook de term ‘door het gevolg gekwalificeerde delicten’.
Dan is het geobjectiveerd, dus onttrokken aan de opzet en dat causaal verband die makkelijk kan
worden vastgesteld op het moment dat het opzet op de mishandeling dan loopt het causaal verband
daar als het ware in mee.
En dat kan niet bij artikel 302 lid 2 Sr, want er is geen opzet nodig op dat extra gevolg de dood. Dus
causaliteit kan niet mee lopen met het bestanddeel opzet. Het gaat dus specifiek om de causaliteit.
Anders bij door het gevolg gekwalificeerde delicten, want dan geen opzet/culpa vereist ten aanzien van
het ‘extra’ gevolg, dus causaliteit sec beoordelen.
Opzet/culpa een bestanddeel? Dan gaat causaliteit daar meestal achter ‘schuil’; loopt als het ware mee met de
bewezenverklaring.
, CAUSALITEITSLEREN OF –THEORIEËN
Wie mag dus als de dader gelden, die normatieve vraag. Wie mag als de dader gelden bij bijvoorbeeld dus bij
artikel 302 lid 2 Sr situatie bij zware mishandeling met de dood ten gevolge hebbende.
Er zijn 4 leren te ontdekken, maar de 4e is de huidige leer. In werkcollege en webcast reeds behandeld, dus
wordt hier voorondersteld. Bij de 3e leer zijn er verschillende interpretaties mogelijk.
1. Leer van de conditio sine qua non
Oorsprong zit hem in de enkele oorzaak ‘zonder de welke niet’ het gevolg intreedt, is strafrechtelijk
relevante causaal. Dan is bewijs van causaliteit geen probleem: zo’n feitelijk verband zal er dan
namelijk al snel zijn. Een nadeel van deze leer is dat deze leer niet selecteert op strafrechtelijke
relevante oorzaken, dus de strafrechtelijke relevantie van verschillende conditio’s in vergelijking met
elkaar, dus in onderling ‘gewicht’. Dit biedt een soort grondslag, maar het is niet als enige theorie
bruikbaar.
2. Leer van de causa proxima
De (enige) strafrechtelijke relevante oorzaak is die gedraging die het dichtst bij (het veroorzaken) zit.
De die oorzaak is de normatief belangrijkste, omdat het die oorzaak is die het dichtste bij het gevolg
staat. Dus het is de laatste oorzaak in de reeks.
- Nadeel: het kan toeval zijn dat iets de laatste oorzaak is in feitelijke zin; het hoeft daarmee nog niet
de in termen van strafrechtelijke aansprakelijkheid de belangrijkste oorzaak te zijn.
- Maar het behoudt desondanks (eenzelfde soort) betekenis: een dichterbij oorzaak kan maken dat
de strafrechtelijke betekenis van een verder van het gevolg afgelegen oorzaak in het licht van die
causa proxima verbleekt. En daardoor niet meer ‘redelijk’ toe te rekenen is.
3. Leer van de adequate veroorzaking
Klinkt vanuit een oogpunt van noodzakelijke selectie van oorzaken naar die welke als strafrechtelijke
relevantie oorzaak kan gelden, al veel beter. Welke handeling/welke van de verschillende oorzaken is
adequaat voor het vervolg? En in zoverre daarom (‘adequaat’) strafrechtelijk relevante oorzaak; dus
grondslag voor (bewijs van) strafrechtelijk relevante causaliteit?
- Kelk/de Jong: is daarbij de handeling adequaat voor het gevolg? Ook wel: was het gevolg te
voorzien? Objectief of subjectief voorzienbaar?
4. Leer van de redelijke toerekening
(Kern: is het gevolg redelijkerwijs aan de verdachte toe te rekenen?)
REDELIJKE TOEREKENING
Dit is de huidige leer. En dit is een overkoepeling van de andere 3 leren die hierboven staan. Alles zit er als
het ware wel in, alleen het wordt gevat in een toerekening vraagstuk.
Is het gevolg dat is opgetreden redelijkerwijs aan de verdachte toe te rekenen?
Denk bijvoorbeeld aan de dood, is dan het gevolg (de dood) dat is opgetreden redelijkerwijs aan de verdachte
toe te rekenen?
Je gaat dus kijken naar het gevolg en je gaat terug redeneren naar de oorzaak. Dus terug redeneren naar
degene die de oorzaak als het ware heeft verricht. Die hij met een bepaalde handeling heeft gerealiseerd.
Deze open benadering, het toerekeningsvraagstuk, laten we ruimte voor een normatief oordeel, maar het laat
ook ruimte voor onverwachte gebeurtenissen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merle_1234. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 64438 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen