Samenvatting Internationaal Terrorisme
Leeruitkomsten:
Na afloop van dit vak is de student, op hoofdlijnen, bekend met verschillende thema's en ontwikkelingen die een rol
spelen met betrekking tot het (internationaal) terrorisme, de concepten radicalisering en extremisme en de
bestrijding daarvan. Zowel lokaal als nationaal door verschillende partners uit de veiligheidsketen.
Aan het einde van de cursus kun je antwoord geven op bijvoorbeeld de volgende vragen:
Welke vormen kan terrorisme aannemen?
Hoe kan een radicaliseringsproces leiden tot geweld?
Wat zijn de modus operandi van terroristen?
Op basis waarvan kun je dreigingen signaleren?
Waar moet je rekening mee houden bij een risico-analyse?
Wat zijn de valkuilen van multidisciplinaire samenwerking in de lokale aanpak extremisme?
Vormen van terrorisme
‘The waves of terrorism’
Terrorisme bestaat al meer dan 200 jaar
Ontstaan van terrorisme is sterk verbonden aan de opkomst van de nationale ordening
o Territoriaal
o Verwerpen regiem
o Ideologie (andere levensstijl)
EU Member States reported a total of 57 completed, failed and foiled terrorist attacks in 2020.
A total of 21 people were killed in terrorist attacks in the EU in 2020.
A total of 449 arrests on suspicion of terrorist offences in EU Member States were reported to Europol in
2020.
Er zijn vier grote tijdsperioden in de ontwikkeling van terrorisme te onderscheiden
Rapoport (tot 2004)
,Stromingen – theorie (Parker & Sitter, 2016)
Socialisme
Separatisten
Religieus extremisme
Sociale uitsluiting
Anarchisme
Wars van autoriteit
Verwerpt hiërarchie
Antikapitalisme
Afschaffing van de staat die het als ongewenst, onnodig en schadelijk beschouwt
(1960-) socialistische stroming
Aanslagen tegen het politieke en economische establishment
Separatisten (’70 - ’90)
Nationalistische strijd voor afscheiding van grondgebied
Verenigd Koninkrijk, Spanje en Frankrijk
2018
1953 – 2011 (853 doden)
‘ETA maakt begin mei opheffing bekend’
(1979-) religieus extremisme (Jihadisme)
Al-Qaeda
Osama bin Laden (dood mei 2011)
Islamitische staat
White supremacy
Racistische groeperingen
Alt-rechts (Rechts-extremisme)
, Systematisch haat zaaien
Bevolkingsgroepen demoniseren
Intimideren en een sfeer van angst creëren
History of terrorism
terrorisme is niks nieuws
Assassins (11th century)
o de moordenaars, een sjiitische sekte, opgericht aan het einde van de 11e eeuw en ze vermoordden
zowel islamitische als christelijke gouverneurs, politieke en militaire leiders om meer macht te
krijgen.
IMRO: “freedom or death”
o 'Shia Islam', vrijheid of de dood. En deze slogan werd gebruikt door de groep genaamd de Interne
Macedonische Revolutionaire Organisatie, die tegen de Ottomanen vocht om autonomie te krijgen
rond de eeuwwisseling van de 20e eeuw.
David Rapoport 4 Waves of terrorism
1. De anarchistische golf
2. De antikoloniale golf
3. De NieuwLinkse golf
4. De huidige golf van terrorisme, die de religieuze golf is.
De anarchistische golf
Rapoport zegt dat de eerste golf, de anarchistische golf, begon in de jaren 1880 in Rusland. Van daaruit verspreidde
het zich naar vele andere delen van de wereld, West-Europa, Amerika en ook Azië. Je zou kunnen zeggen dat de
grondleggers een aantal Russische schrijvers waren met hun doctrine of strategie van terreur. De beroemdste was
Sergei Nechaev, die de 'Catechism of a Revolutionary' schreef en geloofde in het idee van propaganda door de daad.
Het was leuk om dingen op te schrijven, maar een tekst zou de beste propaganda zijn om mensen te overtuigen in
opstand te komen tegen hun leiders en hen omver te werpen. En ze gebruikten nieuwe technologieën, nieuwe
communicatiemiddelen van hun tijd, zoals de telegraaf en de massamedia van die tijd, kranten. Een van de meest
beruchte organisaties uit die tijd is de Russische organisatie 'Narodnaja Volja'. De naam kan het best vertaald worden
als de 'Wil van het Volk' en leden van de groep vermoordden onder andere een Russische tsaar, Alexander de II. Dat
haalde in die tijd zeker de krantenkoppen. Ze beschouwden terrorisme eigenlijk als een positief woord, dat de
politieke aard van hun strijd beschrijft, in tegenstelling tot wat zij beschouwden als gewone moordenaars.
De antikoloniale golf
De tweede golf van terrorisme is de golf van de antikolonialisten. Wat waren hun belangrijkste kenmerken? Rapoport
zegt dat het begon in de jaren 1920 en het kan worden beschreven als een strijd voor zelfbeschikking of strijd om
bepaalde delen van de wereld te bevrijden. De meeste groepen waren actief in kolonies, die onafhankelijk wilden
worden van de Franse overheersing, de Britse overheersing en andere koloniale overheersers. De tactieken die deze
groepen gebruikten waren heel anders dan die in de vorige golf. Groepen gebruikten guerrillatactieken, met hit and
run-aanvallen, en sommige van deze groepen waren zelfs behoorlijk succesvol in het verslaan van hun tegenstanders.
Dit verschilt ook sterk van andere golven. Heel belangrijk is dat deze rebellen zichzelf volgens Rapoport geen
terroristen meer noemden. Ze begonnen de term 'vrijheidsstrijders' te gebruiken. Zij waren dus niet de terroristen.
De terroristen waren de andere partij en zij beschouwden zichzelf als bevrijders, die vochten tegen staatsterreur. Een
van de bekendste organisaties van die golf is de IRA, de Irish Republican Army. De strijd voor een onafhankelijke en
verenigde Ierse staat was natuurlijk al veel ouder. Maar het raakte in een stroomversnelling rond het begin van deze
antikoloniale golf en het ging eigenlijk nog vele tientallen jaren door. Een andere groep die verbonden is met deze
antikoloniale golf is het FLN, het Front de Libération Nationale, een groep Algerijnen die vocht voor een onafhankelijk
Algerije, die eigenlijk natuurlijk vochten tegen de Franse overheersing. Een derde voorbeeld is Irgun, een militante
zionistische groep die vocht tegen de Britse autoriteiten die op dat moment de Britse menage bestuurden, wat we nu
Israël en Palestina noemen.
De NieuwLinkse golf
, En deze golf begon in de jaren 1960 en werd gekenmerkt door een strijd in eigen land, maar ook door een
internationale strijd. Een belangrijke politieke gebeurtenis die deze golf stimuleerde was de oorlog in Vietnam en veel
groepen in de zogenaamde ontwikkelde wereld zagen zichzelf als voorhoede voor de massa's in de derde wereld die
geholpen moesten worden. In Europa waren de bekendste groepen de Rode Brigades in Italië en de Rode Legerfactie
in Duitsland. Andere groepen waren te vinden in heel andere delen van de wereld, bijvoorbeeld in Latijns-Amerika,
waar veel revolutionaire groepen de stedelijke guerrilla gebruikten om tegen de autoriteiten te vechten, en vooral de
groep Tupamaros in Uruguay stond bekend om het gebruik van deze tactiek.
En sommige van deze Latijns-Amerikaanse groepen werden gesteund door de Sovjet-Unie en haar bondgenoten. En
vergeet hier natuurlijk niet dat de context van deze golf de Koude Oorlog is. Ook Palestijnse groepen werden
geassocieerd met deze golf. In het bijzonder de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, de PLO met haar leider Yasser
Arafat. En de modus operandi die deze en andere groepen gebruikten, bestond onder andere uit gijzelingen, maar er
waren ook veel vliegtuigkapingen die plaatsvonden tijdens deze decennia. Een bekend voorbeeld van een gijzeling
vond plaats tijdens de Olympische Spelen in München in 1972, toen Israëlische atleten werden gegijzeld door een
Palestijnse groep genaamd 'Zwarte September'.
Contested concept / omstreden concept
Connoly maakte hiermee duidelijk dat een alomvattende, sluitende definitie van maatschappelijke of politieke
verschijnselen soms vrijwel onmogelijk is (ook zo bij terrorisme).
Hoffman zegt dat er in elk geval één punt van overeenstemming is: terrorism is a pejorative term.
Redenen voor stevige verschillen in de omschrijving van terrorisme
• Mediatisering van de gebeurtenissen en ontwikkelingen
• De behoefte die sommigen hebben aan relativering van het kwaad en het leed dat terrorisme veroorzaakt
• Definities zijn vaak een afgeleide van politieke, soms ook bureaupolitieke waarden en belangen
Terrorisme
Het uit ideologische motieven plegen van op mensenlevens gericht geweld, dan wel het aanrichten van
maatschappij-ontwrichtende zaakschade, met als doel maatschappelijke ondermijning en destabilisatie te
bewerkstelligen, de bevolking ernstige vrees aan te jagen of politieke besluitvorming te beïnvloeden.
Wat valt op aan terrorisme?
• Hoog niveau van geweld: zware wapens en explosieven
• Daad zorgt voor veel maatschappelijke onrust
• Daders hebben niks te verliezen
• Reële kans op vervolgaanslagen
• Ideologie is dus niet belangrijk
Extreem geweld is het aanwenden van geweld dat als extreem wordt betiteld door
• Het overweldigende karakten van de gebruikte geweldsmiddelen (bijv. explosieven automatische wapens en
militaire wapens)
• De maatschappelijke gezien afschrikkende wijze waarop geweld wordt toegepast (bijv. executies en
onthoofding)
• De intentie van de daders om zoveel mogelijk slachtoffers te maken (bijv. gebruik van voertuigen)
Radicalisering (individu)
Het actief nastreven en of ondersteunen van diepingrijpende veranderingen in de samenleving, die een gevaar
kunnen opleveren voor (het voortbestaan van) de democratische rechtsorde (doel), eventueel met het hanteren van
ondemocratische methodes (middel), die afbreuk kunnen doen aan het functioneren van de democratische
rechtsorde (effect).
Wat veroorzaakt radicalisering?