Arbeids- en sociaalzekerheidsrecht 2.1
Les 1
Inleiding module > arbeidsrecht vanuit oogpunt werknemer > wat als je werkloos bent? Etc.
Arbeidsrecht = privaatrecht & Sociaal zekerheidsrecht = bestuursrecht
Wat is sociaal zekerheidsrecht?
Overheid zorgt voor de zwakkere burgers > dit is niet meer het uitgangspunt i.v.m. vergrijzing
(de sociale zekerheid is dus door de vergrijzing veranderd)
Verzorgingsstaat > De overheid speelt een belangrijke rol bij het opvangen van de
verschillende sociale risico’s
Zorgt ervoor dat de sociale risico’s die een individu loopt, zoveel mogelijk worden verdeelt
over werkgevers/werknemers of over alle inwoners van Nederland
Hoe heeft het sociaalzekerheid zich ontwikkeld?
Voor 1900 > liefdadigheid door kerk en gegoede burgerij
Sinds 1900 > solidariteit en overheidsinitiatieven
Na WO2 > opmars sociale zekerheid, mede door EVRM & ESH
Sinds 1980 > participatiesamenleving, privatisering en decentralisatie
1970 > 5 burgers betaalden voor 1 zwakke
1990 > 2 burgers betaalden voor 1 zwakke
2012 > 1 burger betaald voor 2 zwakken
2020 > 1 burger betaald voor 4 zwakken
Privatisering
Door individualisering en de economische crisis in de jaren tachtig kwam de sociale zekerheid
onder druk te staan > bezuinigingen van 80% naar 70%
Overheid trok zich terug en liet uitgaven voor sociale zekerheid over op private instellingen
1996 > ZW niet meer betaald uit een centrale ziekenkas, maar werkgever moest doorbetalen
o Preventie en ziekteverzuimbeleid
o Arbeidsongeschiktheidsricico = werkgever sluit verzekering af voor
arbeidsongeschikte werknemers
2006 > zorgverzekeringswet > geen ziekenfonds en particulier meer
Op welke pijlers rust sociaal zekerheid?
Enerzijds > collectiviteit = met z’n allen & solidariteit = werkenden betalen voor de werklozen
Anderzijds > zelfredzaamheid = mantelzorg & participatie = deelnemen aan de maatschappij
& toekomstbestendigheid
Je zorgt er samen voor dat de risico’s van iedereen worden gedragen
o Iedereen betaald een bepaalde premie/verzekering en uit die pot kunnen degenen
die daadwerkelijk met dat risico in aanmerking komen betaald worden (=solidariteit)
Wat is de functie van sociale zekerheid?
Waarborgfunctie = mensen beschermen tegen inkomstenderving en inkomsttekort
(inkomenszekerheid)
Activeringsfunctie = zorgt ervoor dat mensen een plaats in het arbeidsrecht verwerven en
behouden
o Vb: ww-wet > zorgt ervoor dat mensen gestimuleerd worden om weer werk te
zoeken en deel te kunnen nemen aan de maatschappij
Sociaalzekerheidsrecht
, Het geheel van maatregelen dat nodig is om de gevolgen te compenseren van de risico’s die
mensen lopen bij het functioneren van de maatschappij
Koppeling = stijgt het minimumloon, dan stijgen ook de uitkeringen > bestrijden van armoede
Driedeling in sociale zekerheid > heeft te maken met :
De kring van verzekerden (personele werksfeer) wie is verzekerd en dus rechthebbende
De financiering, wie betaald (de overheid, alle inwoners van NL, werkgevers of werknemers)
De uitvoering, waar moet men de uitkering aanvragen en wie verstrekt de uitkering
De voorwaarden, wat is de hoogte en de duur van de uitkering en kent de regeling een
(partner) inkomenstoets en/of een vermogenstoets
Soorten voorzieningen sociaal zekerheidsrecht
1. Werknemersverzekeringen
a. Iemand die in dienst is of iemand die geen werknemer is maar toch onder deze
verzekering valt
b. Verplichte verzekering
c. Financiering > werknemers/werkgevers betalen premie gebaseerd op het loon van
de werknemer
d. Uitvoering door het UWV
e. Vb: WW, WAO, ZW
2. Volksverzekeringen
a. Geldt voor iedereen die in Nederland woont
b. Verplichte verzekering
c. Financiering > inkomstenbelasting > loonheffing voor werknemers in dienst, zzp’ers
krijgen van de belasting een aanslag over het inkomen
d. Uitvoering > Sociale Verzekeringsbank (AOW, Anw), de zorgkantoren (Wlz),
zorgverzekeraars (Zvw)
e. Vb: AOW, wet langdurige zorg (Wlz), nabestaandewet (Anw) en zorgverzekeringswet
(Zvw)
3. Sociale voorzieningen
a. Rechthebbende > iedere Nederlander, of niet- Nederlander die hier rechtmatig
verblijft
b. Uitvoering > gemeente en het UWV
c. Financiering > algemene middelen (belastingopbrengst)
d. Niet voor iedereen verplicht
e. Vb: participatiewet, algemene kinderbijslagwet, wet inkomensvoorziening ouderen &
gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers, toeslagenwet, wet
arbeidsongeschiktheidsvoorziening voor gehandicapten, wet maatschappelijke
ondersteuning , zorgtoeslag en kind-gebonden budget
Verzekeringen betaal je premies voor, voorzieningen worden vanuit de overheid gefinancierd
Re-integratie
Wet verbetering Poortwachter (Wvp) heeft als doel zieke werknemers zo snel mogelijk te re-
integreren in eigen of in ander passend werk
7:658a > re-integratieverplichting werkgever
o De werknemer passende of zijn eigen arbeid laten verrichten
o Plan van aanpak opstellen met werknemer
o Initiatief voor re-integratie ligt bij de werkgever
, Alternatieven voor sociale zekerheid?
Kom je niet in aanmerking voor sociale zekerheid?:
o Particuliere verzekering
o Bezitsvorming (sparen en beleggen)
o Liefdadigheid
o Arbeidsvoorwaardenregelingen
Bestuursrecht herhaling: Besluit (beschikking) > bezwaar > beroep, rechtbank sector bestuur > hoger
beroep, centrale raad van beroep (CrvB)
Les 2
Ziekte en arbeidsongeschiktheid
Terminologie > ziekte = meer een medisch begrip, arbeidsongeschiktheid = echt ongeschikt
m.b.t. arbeid
Ziekte binnen of buiten dienstverband
o Wie is verantwoordelijk voor jou tijdens je ziekte?
o Privaatrechtelijke regeling en publiekrechtelijk vangnet
Werkgever is verantwoordelijk voor jou
Kun je geen beroep doen op je werkgever? > publiekrechtelijk vangnet
Opvolgende ziektegevallen
o Periodes voor betalen werkgever is 104 weken, maar wat als werknemer ziekte en
werken afwisselt?
o Te snel weer aan het werk gaan? > periode van vier weken daarbinnen weer
ziekmelden? Zelfde ziektegeval
Loondoorbetalingsverplichting werkgever loopt door tot 2 jaar en begint dus
niet weer opnieuw
Ben je pas na 5 of 6 weken weer aan het werk? > dan begint er wel een
nieuwe periode te lopen
Langer dan twee jaar ziek? > uitkering o.g.v. WIA = langdurige
arbeidsongeschiktheid
Ziekte en privacy
AVG > gezondheidsgegevens zijn privé
Werkgever mag niet zomaar allemaal gegevens vagen aan werknemer over ziekte
Autoriteit persoonsgegevens heeft beleidsregels geschreven over hoe om te gaan met zieke
werknemer voor werkgever en werknemer
Overzicht historische ontwikkelingen
1930 > invoering ziektewet, werknemer heeft 26 weken recht op ziektewetuitkering
1967 > uitbreiding ziektewet, werknemer heeft 52 weken recht op ziektewetuitkering
1994 > privatisering ziektewet door wet uitbreiding loondoorbetalingsverplichting (Wulbz),
art. 7:629 BW > de werkgever betaalt loon zieker werknemer door
1996 > loondoorbetalingsverplichting werkgever uitgebreid van 6 naar 52 weken
2002 > loondoorbetalingsverplichting werkgever uitgebreid van 52 naar 104 weken
2016 > Wet werken na AOW-gerechtigde leeftijd (max. 13 weken)
Wanneer ben je ziek?
Wie beoordeelt of je ziek bent? > bedrijfsarts, huisarts en/of specialist
Art. 7:629 > de werknemer verricht de bedongen arbeid niet, omdat hij i.v.m. ongeschiktheid
t.g.v. ziekte, zwangerschap of bevalling daartoe verhinderd was
Ziekte is een objectief begrip > art. 19 ZW