Duidelijk samenvatting. Gebaseerd op het boek Praktisch Gezondheidsrecht; Hoofdstuk: 4, 5, 6, 8 en 10.
Meersbergen, mr. D.Y.A. van en mr. M.C.I.H. Biesaart, Praktisch
Gezondheidsrecht. (2016) Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 14e
druk
Beroepsgeheim
Het beroepsgeheim bestaat uit de zwijgplicht en het verschoningsrecht. De zwijgplicht geldt in
beginsel jegens iedereen. Op deze hoofdregel bestaan echter uitzonderingen. Het verschoningsrecht
houdt in dat de arts, verpleegkundige of andere hulpverlener ook voor justitie en politie zijn
beroepsgeheim mag (moet) handhaven. Het beroepsgeheim geldt voor iedereen die in het BIG-
register geregistreerd staat.
Het beroepsgeheim dient het individueel belang van de patiënt en het collectieve belang van de
maatschappij. Het individuele belang van de patiënt vereist dat hij erop kan vertrouwen dat zijn
geheim veilig is bij de hulpverlener. Daarnaast dient het beroepsgeheim een collectief belang dat
inhoudt dat iedereen zich vrij en zonder vrees voor openbaarmaking van zijn geheimen tot een
beroepsbeoefenaar moet kunnen wenden.
Wat valt onder het geheim?
- Toevertrouwde geheimen
- Medische zaken
- Mededelingen van een derde over de patiënt
- Overige (niet-medische) zaken
Zwijgplicht
Niet alleen bewust toevertrouwde informatie van de patiënt valt onder de zwijgplicht, maar ook
informatie die van medebehandelaars of van derden over de patiënt wordt vernomen. Bovendien
geldt de zwijgplicht voor zaken die bijvoorbeeld een huisarts of wijkverpleegkundige bij huisbezoek
waarneemt en die niets met de gezondheid of zieke van de patiënt te maken hebben.
De zwijgplicht geldt in beginsel tegenover iedereen, behalve tegenover de patiënt zelf. De patiënt is
immers degene aan wie het geheim toebehoort. De zwijgplicht is echter niet absoluut. In een aantal
situaties mag/moet de zwijgplicht doorbroken worden.
De belangrijkste uitzonderingen op de geheimhoudingsplicht zijn de volgende:
1. Met toestemming van de patiënt;
2. Op grond van de wet;
3. Tegenover degenen die rechtstreeks betrokken zijn bij de behandeling, waarnemers en
vervangers;
4. In een conflict van plichten.
De zwijgplicht wordt niet opgeheven door het overlijden van de patiënt. Het beroepsgeheim reikt
over het graf heen. Nabestaanden of anderen mogen in principe geen informatie ontvangen over de
overledene. Op die regel bestaan de volgende uitzonderingen:
1. Veronderstelde toestemming van de patiënt;
2. Wettelijke plicht;
3. Concrete aanwijzingen dat er gewichtige redenen zijn, ook wel zwaarwegend lang genoemd.
Verschoningsrecht
Het verschoningsrecht is het recht om van het afleggen van een getuigenis voor Justitie af te zien.
Men ‘verschoont’ zich van het afleggen van getuigenis. Door het verschoningsrecht toe te kennen aan
beroepen met een beroepsgeheim, heeft de wetgever aan (het algemeen belang van) de
geheimhouding in onder meer de gezondheidszorg de prioriteit gegeven boven maatschappelijk
belang van waarheidsvinding in de rechtspraak. Dat is een groot goed voor hulpverleners en
patiënten; daarmee wordt de zorg open en toegankelijk gehouden, ook voor mensen die iets te
verbergen hebben voor de autoriteiten.
, SAMENVATTING GEZONDHEIDSRECHT PERIODE 2
De enkele toestemming van de patiënt heft het verschoningsrecht niet op. Dat vergt een overweging
van de verschoningsgerechtigde zelf. Als de verschoningsgerechtigde zelf verdacht is van een ernstig
strafbaar feit (bijvoorbeeld dood door schuld), kan hij zich in het algemeen niet beroepen op zijn
verschoningsrecht.
Rechten van patiënt
Patiëntenrecht
Het overheidsbeleid in verband hiermee
Wetgeving en patiëntenrecht
(individueel) patiëntenrecht: ‘dat deel van het gezondheidsrecht dat zich speciaal bezighoudt met de
rechten en plichten van de mens, die enige vorm van gezondheidszorg ontvangt of moet ontvangen,
óf omdat hij ziek is óf om te voorkomen dat hij ziek wordt’.
De WGBO (1995) bevat elementaire rechten van de patiënt. Het verrichten van medische en
aanverwante handelingen is als een aparte overeenkomst in het Burgerlijk Wetboek ondergebracht.
Daarnaast zijn patiëntenrechten tot uitdrukking gebracht in diverse afzonderlijke wetten, zoals:
De Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz)
De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz)
De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (WMCZ)
Patiëntenrechten in het Burgerlijk Wetboek (WGBO)
Uitgangspunt: Autonomie of zelfbeschikking van patiënt ‘Shared decisionmaking’ ‘Zelfmanagement’
In het Burgerlijk Wetboek zijn de regels met betrekking tot de geneeskundige
behandelingsovereenkomst vastgelegd. Uit de behandelingsovereenkomst vloeien verschillende
rechten voor de patiënt voort. Sommige van die rechten zijn vormgegeven als een verplichting voor
de hulpverlener. Daarnaast kent WGBO drie verplichtingen voor de patiënt.
Het recht op informatie - hulpverlener;
Het toestemmingsvereiste - patiënt;
Het recht op inzage - patiënt;
Bescherming van de persoonlijke levenssfeer - patiënt.
Geneeskundige behandelingsovereenkomst
De overeenkomst waarbij een natuurlijke persoon of een rechtspersoon, de hulpverlener, zich in de
uitoefening van een geneeskundig beroep of bedrijf tegenover een ander, de opdrachtgever, verbindt
tot het verrichten van handelingen op het gebied van de geneeskunst, rechtstreeks betrekking
hebbende op de persoon van de opdrachtgever of van een bepaalde derde.
(art: 7:446 Burgerlijk wetboek)
, SAMENVATTING GEZONDHEIDSRECHT PERIODE 2
Verpleegkundige handelingen kunnen voortvloeien uit de afspraken die de opdrachtgever (patiënt of
diens vertegenwoordiger) met de hulpverlener heeft gemaakt. Zulke handelingen vallen onder de
behandelingsovereenkomst.
Sommige verpleegkundige handelingen vloeien niet voort uit geneeskundige handelingen
(verpleeghuizen en thuiszorg). Men spreekt dan vaak van zorgovereenkomsten. In het algemeen gaan
we er van uit dat de bepalingen van de WGBO ook van toepassing zijn op deze overeenkomsten.
Recht op informatie
De patiënt heeft er recht op om over zijn gezondheidstoestand te worden geïnformeerd. Deze
informatie is van wezenlijk betekenis voor de toestemming die de patiënt voor onderzoek en/of
behandeling geeft. Toestemming is alleen rechtsgeldig als de patiënt optimaal op de hoogte is van de
aard en de context van hetgeen te gebeuren staat. In de Angelsaksische literatuur spreekt men van
‘informed consent’.
Art. 7:448 BW schrijft de hulpverlener voor de patiënt duidelijk informeren over het voorgenomen
onderzoek en de voorgestelde behandeling, maar ook over de ontwikkelingen omtrent het onderzoek
en de behandeling over diens gezondheidstoestand. Bij zijn informatieplicht laat de hulpverlener zich
leiden door hetgeen de patiënt redelijkerwijs moet weten over de aard en het doel van het
onderzoek of de behandeling, over gevolgen, risico’s, eventuele alternatieven en vooruitzichten en
over de gezondheidstoestand.
Oftewel:
a. De aard en het doel van het onderzoek of de behandeling en de uit te voeren verrichtingen;
b. De te verwachten gevolgen en risico’s daarvan voor de gezondheid van de patiënt;
c. Andere methoden van onderzoek of behandeling die in aanmerking komen;
d. De staat van en de vooruitzichten
Geen of onvoldoende informatie verstrekken kan wanprestatie of onrechtmatige daad opleveren. De
patiënt die daardoor schade lijdt, kan dan een schadevergoeding cliamen.
Informatieverstrekking is een wezenlijk onderdeel van hulpverlening en behoort wat betreft tijdstip,
dosering en fasering zo veel mogelijk op de individuele patiënt te worden afgestemd. Dit geldt ook
voor de patiënt die jonger is dan twaalf jaar. Ook al verlenen de ouders als zijn vertegenwoordigers
toestemming voor de behandeling, het kind moet wel worden geïnformeerd, Art. 7:448 BW.
Omvang van informatie
• zijn de behandeling of de risico’s extra ingrijpend;
• komen de risico’s vaker voor;
• het gaat om esthetische en dus therapeutisch niet noodzakelijke operaties;
• het betreft een nieuwe behandeling(smethode)welke nog weinig is toegepast en/of
omstreden en/of ingrijpend is;
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jamie1999. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
