Differentiëren
is te leren!
Omgaan met verschillen in het voortgezet onderwijs
samenvatting Ronald Doornekamp
Amersfoort: CPS, 2014
1
,Differentiëren is geen set van instructiestrategieën, maar een andere manier van denken over
lesgeven en leren (Sousa & Tomlinson, 2011)
Hoofdstuk 1
Wat is differentiëren?
Differentiatie is de onderwijskundige oplossing voor het omgaan met verschillen in het onderwijs
(Bosker, 2005).
Elke docent ziet dat de leerlingen in zijn klas van elkaar verschillen. Bijvoorbeeld in prestaties,
niveau, belangstelling en aanleg voor het vak, leervoorkeuren of motivatie (en nog een aantal
externe verschillen, waaraan je niets kunt veranderen, zoals sociaal milieu. Als docent vraag je
je af wat voor elke leerling de beste route is om tot goede prestaties te komen. Dat betekent dat
je ook tegemoet komt aan de verschillende soorten leerlingen. Veel docenten doen dit intuïtief:
zij weten dat de ene leerling meer tijd of controle nodig heeft dan de andere. Dit boek reikt een
aantal tools aan om het systematisch te doen.
Definitie: wat is differentiëren?
Differentiëren en omgaan met verschillen worden vaak als synoniem gebruikt. Maar eigenlijk
betekent omgaan met verschillen, dat je klassikaal werkt, terwijl differentiëren echt gebaseerd
is op het waarnemen en ‘bedienen’ van individuele leerlingen.
Differentiëren is het bewust, doelgericht aanbrengen van verschillen in instructie, leertijd of
leerstof binnen een (heterogene) groep of klas leerlingen, op basis van onder andere hun
prestaties.
Dit betekent dat je leerlingen observeert, hun verschillen registreert en je lesvoorbereiding
daarop afstemt. Je werkt vanuit het lesdoel (per groepje, per leerling). Behalve op basis van
prestaties kun je ook differentiëren naar bv. motivatie of leervoorkeur.
In dit boek gaan we uit van convergente differentiatie: alle leerlingen moeten uiteindelijk
hetzelfde einddoel bereiken, bijvoorbeeld de repetitie over hoofdstuk 2. Op enkele
vernieuwingsscholen werkt men ook wel met divergente differentiatie. Daarbij kan het einddoel
per leerling verschillen.
2
, De winst van differentiëren
Uit onderzoek1 blijkt dat zowel zwakkere als sterke leerlingen beter presteren als er
gedifferentieerd wordt lesgegeven.
Docenten die gedifferentieerd werken, noemen als voordelen o.a.:
‘Je hebt meer tijd voor de leerlingen die het echt nodig hebben.’
‘Ik ben minder moe na het geven van deze lessen.’
‘Ik ga veel bewuster met de leerstof om; dat geeft rust.’
‘Er is meer focus. Je lesvoorbereiding is zorgvuldig, je denkt meer na over het doel.’
‘Ik had eindelijk tijd om te coachen.’
Ook aan de kant van de leerlingen zijn positieve effecten.
‘De leerlingen zijn actief en enthousiast.’
‘Leerlingen zijn meer gemotiveerd.’
‘Leerlingen ervaren het als positief wanneer ze zelf hun groep mogen kiezen.’
‘Alle leerlingen zijn aan het werk op een manier die het beste bij hen past.’
Wat kun je verwachten wanneer je gaat differentiëren.
Je bereidt je lessen beter en anders voor.
Je lessen worden efficiënter, omdat je je steeds afvraagt wat dit of dat ertoe doet.
Je wordt minder afhankelijk van de methode.
Je stelt (op grond van het minimale lesdoel) meerdere lesdoelen op voor verschillende
soorten leerlingen.
Je werkt meer opbrengstgericht, omdat je data gebruikt om je lessen vorm te geven en
de leerlingen beter te laten presteren.
1
R.J. Bosker, De grenzen van gedifferentieerd onderwijs. Inauguratierede bij de aanvaarding van het ambt
als hoogleraar onderwijskunde Rijksuniversiteit Groningen, 2005. Te vinden via
http://redes.eldoc.ub.rug.nl/FILES/root/2005/r.j.bosker.pdf).
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ronald24. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.