Uitwerking stage
Week 1
Anamnese
Spraak – articulatiestoornis
- Logopedist: Wat is uw hulpvraag naar mij. Wat wilt u graag dat wij voor hem kunnen doen.
- Moeder: dat wij hem beter kunnen verstaan. En de omgeving ook. Wij kennen hem als geen
ander. Wij kunnen hem vaak, ook niet altijd, herleiden wat hij nou zegt en bedoelt. Voor een
buitenstaander die kijkt hem raar aan en geen idee wat hij bedoelt.
- Logopedist: ik zie hier wat vervangingen van klanken. Zijn er volgens u bepaalde klanken/letters
die hij niet beheerst?
- Moeder: sinds 2 weken zegt hij wel de /r/. Hij kan zijn naam zeggen. Maar /wachten/ is nog
steeds /jachten/, iets met een /j/. Er zijn veel klanken die nog niet echt goed gaan. Je probeert
wel te oefenen. Zijn broer heet Jonathan, die noemt hij /hoeatan/.
- Logopedist: dus die /j/ wordt dan een /h/.
- Moeder: ja en die proberen te oefenen. Maar die lukt dan nog echt niet om hem anders te
krijgen.
- Logopedist: Het is ook een best lange naam. Want het woordje /ja/ zou hij wel goed kunnen.
Dat zegt hij wel. En bijvoorbeeld een /k/ of een /g/? zit die er al in? Bijvoorbeeld het woordje
/koe/?
- Moeder: niet heel duidelijk.
- Logopedist: en merkt u ook verschil tussen waar de klank in het woord zit? Of het nou vooraan in
het woord zit, midden of achterin… Maakt dat verschil voor hem?
- Moeder: dat weet ik eerlijk gezegd niet. Niet zo op gelet.
- Logopedist: hoe is zijn taalontwikkeling verlopen. Als baby'tje, brabbelen en dan de eerste
woordjes en dan misschien korte woorden.
- Moeder: dat ging traag. Hij ging steeds meer woordjes zeggen op een gegeven moment. Dat is nu
wel een stuk beter maar het gaat niet snel. Maar hij heeft een oudere broer en die was op jonge
leeftijd al heel articulerend, heel goed verstaanbaar. Je denkt dat het wel komt… maar op een
gegeven moment is hij 3 en je merkt niet veel verschil. Je wilt wel dat hij goed verstaanbaar is
want over een half jaar gaat hij naar school.
- Logopedist: de taalontwikkeling verliep wat trager. Komt dat ook in de familie voor.
- Moeder: nee.
- Logopedist: komt dyslexie wel in de familie voor?
- Moeder: mijn broer is wel dyslectisch.
- Logopedist: is er wel eens aan zijn gehoor getwijfeld?
- Moeder: ja daar heb ik wel aan getwijfeld. We zijn voor we hier een afspraak hebben gemaakt,
naar het Flevoziekenhuis geweest bij een KNO-arts. Die zag eerst geen onregelmatigheden. Die
had niet het idee dat het daar aan lag. Maar je weet niet hoe het zich verder ontwikkelt.
- Logopedist: en waarom twijfelde u. wat was de reden.
- Moeder: dat hij mij niet goed verstaat. Niet goed kon horen: huh?. Dat kan natuurlijk ook een luie
reactie zijn dat ik denk; nu heb je me wel echt gehoord.
- Logopedist: dat hij even niet de verwerking had of zo.
- Moeder: ja even 3 x achter elkaar moet hij die verwerking op een gegeven moment wel hebben
gehad. Mijn moeder was ook wel wat dovig. Altijd wel wat geweest. We hadden afgesproken met
KNO-arts dat we logopedie zouden starten en dat er nog steeds het idee is van dat het te maken
heeft met het gehoor dan trekken we aan de bel.
,- Logopedist: dat moeten we even goed in de gaten houden. Natuurlijk is dat in één op één situatie
een beetje lastig. Je hebt de deur dicht. Je hebt vaak niet zo veel last van omgevinglawaai en dan
hoor je beter. Gaat hij naar een peuterspeelzaal?
- Moeder: 3 keer in de week gaat hij naar een crèche. Daar kunnen ze hem ook niet zo goed
verstaan.
- Logopedist: zowel de leidsters als de kinderen?
Moeder: kinderen weet ik niet. Maar kinderen maken het met elkaar dat ze het wel begrijpen op
hun eigen manier.
- Logopedist: ja. Hebben ze ook wel eens een opmerking van: goh, hoort ie het wel goed?
- Moeder: over het gehoor niet zo gehoord. Wel de opmerking van de spraak.
- Logopedist: heeft u ook twijfels wat betreft zijn woordenschat, zinsbouw?
- Moeder: sinds de laatste paar weken heeft hij daar grote sprongen in gemaakt. Hij maakt langere
zinnen.
- Logopedist: dan kan de verstaanbaarheid juist een nog groter probleem gaan worden. Als de
woorden en zinnen langer gaan worden…
- Moeder: soms komt hij ook niet uit zijn woorden merk ik.
- Logopedist: als hij bijvoorbeeld door een ander dan u niet verstaan wordt, en de ander vraagt
dan: wat zeg je? Probeert hij het dan nog een keer of?
- Moeder: hangt van zijn bui af. Soms maakt hij er ineens wat anders van dan gaat hij ineens iets
heel anders zeggen… iets van afleiding en dan iets anders.
- Logopedist: nu moeten we de ernst invullen. Hoe ernstig vindt u het probleem. Dan kunt u uit
deze mogelijkheden kiezen:
Geen probleem – licht probleem – matig probleem – ernstig probleem – volledig probleem.
- Moeder: ernstig klinkt gelijk weer zo dramatisch. Hij is wel al 3;5 en dan moet hij toch wel beter
kunnen praten voor zichzelf en zijn omgeving.
- Logopedist: wilt u dan kiezen voor matig, middelmatig, behoorlijk hoort er ook bij.
- Moeder: behoorlijk dekt wat meer de lading.
- Logopedist: onder ernstig valt ook hoog en extreem. Wat zijn uw verwachtingen ten aanzien van
de logopedie.
- Moeder: ik heb niet echt bij voorbaat verwachtingen. Ik hoop wel dat er vooruitgang is zodra hij
naar school gaat. Zodat hij voldoende verstaanbaar is.
- Logopedie: nu moeten we een voorlopige conclusie trekken. Waarmee hebben we hier te maken.
Ik denk dat dit een fonologische stoornis is. Niet alleen omdat het er op staat maar omdat ik het
kan horen dat hij in sommige woorden de klank wel spreekt en in andere woorden niet. De
klanken hebben invloed op elkaar binnen de woorden bij hem. Een /r/ kan hij wel beheersen, en
andere klanken niet, dat geeft aan dat er een hiaat in de spraakontwikkeling zit. Ik zal u zo laten
zien hoe de normale spraakontwikkeling eruit ziet. Het lijkt mij niet dat hij niet weet hoe hij
motorisch die klanken moet maken. Het zit meer in dat hij niet door heeft dat hij bijvoorbeeld
een achter geluidje moet maken op dat moment. Beginklanken van woorden zijn superbelangrijk
voor de verstaanbaarheid van het kind. Kijk vooral naar de beginklanken. Dat noemen wij initiale
klanken. In deze leeftijdscategorie, in de normale situatie, gaat een kind deze klanken beheersen
vooraan. Denk aan pa en ma, of een woord met een /t/ - tak. Mama, nee, ja. Daarna komt /k/
en /k/ is ten opzichte van deze klank een achterklank. Dat spreek je altijd voorin de mond uit en
deze spreek je meer achterin de mond uit. En dan komen ook de glijklanken. Die glijden je mond
uit. /sss/, /ggg/, en dan komt ook daarna de /f/, en dan komt de /k/ en de /b/. die staat daar ook
weer bij. Dan pas komen de /l/, de /r/, en de /d/. die daar staan die staat vooral voor het
stemhebbendheid. Het geval van een /t/ en een /d/. in de mond is het precies hetzelfde maar bij
de /d/ gebruik je je stembanden. De /s/ en de /z/, dat verschil. In de mond is het precies
hetzelfde alleen je stem gebruiken. Dit hele riedeltje loopt een kind in de normale
, spraakontwikkeling door, alleen soms worden er door kinderen stappen overgeslagen of
stagneert het bij een bepaalde piek. De GGD logopedist heeft een onderzoek gedaan op 12 juli.
We zijn nu 2 maanden verder dus we gaan nu kijken hoe hij het nu doet.
- Wat zie jij?
Huis
De deur van… de kast. Ik doe mijn spulletjes in de… kast. Dat is ook een kast (wijst in levende lijf
aan).
Luchtballon. Het lijkt een beetje op een luchtballon. Is het een lamp misschien. Ja ik denk dat het
een lamp is. Dat is ook een… (wijst naar boven)
Hey een … jongetje. Ik denk dat hij zijn oma… belt. Hij belt oma. Met een telefoon kan je iemand
opbellen. Dat doe jij ook wel eens?
Bal.
Ik denk dat het je mond is.
We gaan de volgende keer verder met plaatjes zoeken (Metaphon). Kinderen die het zo goed
doen mogen een sticker uitkiezen. Volgende week gaan we het onderzoek verder afmaken en
dan gaan we ook al een stuk starten met de therapie. We gaan ook kijken wat voor spelletjes
kunnen bedenken.
Metaphonscreening is overzichtelijk.
Behandeling 1: Client C.
4,9 jaar. S laterale /s/. Kwam voor de /g/, is nu goed. Laterale s is moeilijk te behandelen. Je ziet niet
wat er gebeurt. Werken met een spiegel heeft niet veel zin. Hij moet leren de lucht naar de voorkant
te sturen. Hierbij de lippen gebruiken. Je krijgt dan al een andere /s/ dan dat je een laterale /s/ maakt
want dan kan die lucht al veel eerder via de zijkanten ontsnappen. Lateraal, via de zijkanten.
- Logopedist: hoe ging het met het oefenen. Laat het eens even aan mij zien. Wat was het ook
alweer wat hadden we ook alweer gedaan. Hoe vaak heb jij dit gedaan?
- Kind: weet ik niet.
- Logopedist: maar heb je het een keertje met pappa, of met mama
- Kind: mama wou alleen met me.
- Logopedist: mama heeft het alleen met je gedaan
- Kind: papa wilde niet.
- Logopedist: had papa er deze keer niet zo’n zin in.
- Kind: hij doet het nooit.
- Logopedist: ik dacht dat je het ook wel eens met papa oefende.
- Kind: hij doet het nooit, soms.
- Logopedist: maar mama wel. En heb je het één keertje gedaan of 2 keer. Of heel veel….
- Kind: veel meer.
- Logopedist: veel meer. Goed zo want ik had gezegd van elke dag even 5 minuutjes. En wat ging je
dan bij de plaatjes vertellen. Weet je het nog? Nee? Het ging over een meisje. Meisje, heel goed,
meisje. En wat doet zij daar? Zij heeft een mandje en dan loopt ze hiernaar toe. Wat zou ze doen?
- Kind: ze gaat iets kopen.
- Logopedist: dan gaan wij vertellen wát ze gaat kopen he. Ja. Nou wie begint jij of ik.
- Kind: jij.
- Logopedie: ik. Het mei(sch)je gaat… oh… vertel eens, wat zag jij. Ik deed zo. En wat gebeurd er
dan?
- Logopedist: wat gaat er dan gebeuren in mijn mond met de lucht. Gaat de lucht dan via de
voorkant of gaat het via de zijkant. Ja he, via de zijkant.
