Dieetbehandelingsrichtlijn 36 - wedstrijdsport
Definitie sport en wedstrijdsport ; allerlei lichamelijke oefeningen en ontspanning, waarbij motorische,
sportmotorische basisvaardigheden (uithoudingsvermogen, snelheid, lenigheid en kracht) een rol spelen.
(wedstrijdsport voegt toe; men levert strijd om te zien wie de beste prestatie levert, echter niet iedereen
die een sport beoefent kan zich ook atleet noemen).
Artsenwijzer Diëtetiek omschrijft; atleten die minimaal 3x per week trainen gedurende 1 – 2 uur of meer.
nieuwe definitie: een atleet die minimaal 3x per week traint gedurende 1 -2 uur of meer, en die
probeert door middel van een constructieve trainingsopbouw zijn prestatie te verbeteren en zo min
mogelijk zijn maximale prestatiegrens te behalen.
- Er is behoefte aan informatie met betrekking tot het optimaliseren van voeding en preventie ten
aanzien van mogelijke klachten
- Er bestaat een vermoeden van een inadequate inname van voeding en vocht
- Er bestaat een vermoeden van een onjuist gebruik van voeding, vocht, voedingssuplementen
en /of sportvoedingsproducten
- Er is minimaal een van de klachten aanwezig die omschreven staat ‘indicatie voor
dieetbehandeling’
Klachten : die leiden tot ongemak, een afname van het prestatievermogen en zijn typerend gerelateerd
aan inspanning en direct of indirect verband hebben met de voeding of het voedingsgedrag van de atleet.
Klacht Omschrijving Risico profielen
Inspanningsgeïnd Komen bij 30-50% van duursporters voor en kan <- vochtinname, trauma, neuro-
uceerde onderscheiden in het onderste en bovenste deel van het endocriene veranderingen, stress,
maagdarmstoorni maagdarmstelsel. Gaan gepaard met de volgende verminderde bloedtoevoer, medicatie,
ssen klachten : samenstelling maaltijden, inspanning
-misselijkheid, braken, reflux, opgeblazen gevoel, intensiteit
oprisping, obsitpatie, diarree, buikkramp, steken in zij,
klotsend gevoel
Glycogeendepletie Te weinig koolhydraten, dus glycogeen tekort. Directe Inspanning
/ hyogycemie oorzaak van uitputting en beperking van duurvermogen Vochtinname
met de volgende verschijnselen: Vochtsamenstelling
-hoofdpijn, vermoeidheid, misselijk, slechte adem, Voedingssamenstelling
moeheid, angstig, agressiviteit vasten
herstel
gewichtsverlies
Dehydratie Verstoring in het elektrolytenbalans als gevolg van Vochtverlies
zweetverlies, 2%-volumeverlies oorzaak prestatie te lage vochtinname
vermindering, >5% inspanningsvermogen verlaagd. beschikbaarheid vocht
Gepaard met afname van bloedplasma, verhoogde klimatologisch
glycogeenafbraak, afname zweet, spierkramp, flauwte, weight-cutting
vermoeidheid -glucoseoplossing
vertraagde maaglediging
verstoord eetgedrag
samenstelling vocht
Hyponatriëmie Niet veel voorkomed, maar gepaard met: misselijkheid, Vochtvolume
braken, duizelig, spierkramp, tinteling, hoofdpijn, Vochtsamenstelling
uitputting Mate van hitteacclimisatie
Natriumverlies
Serum natriumconcentratie
Energiedisbalans Oorzaak afname prestatie, licht in hoofd voelen, Soort sport, verstoord eetgedrag
, concentratieverlies, hypotensie, ijzergebrek, afname
vvm, eetstoornis, afname botdichtheid
Lage *Energie-inname via voeding –energieverbruik Voorkomen uit:
energiebeschikba bewegingsactiviteit -doelbewust
arheid -gebruikt voor onderhoud, thermoregulatie, groei -dwangmatig
-gevolgen: amenorroe, daling botmineralisatie -onopzettelijk
Ijzergebreksanemi Vermoeidheid, kortademigheid, bleek gezicht, Geslacht (vrouw hoger)
e en anemie lusteloosheid, verandering in humeur Energie-inname
vegetarisme
inspanning
bloedverlies
ijzerabsorptieremmende factoren:
suppletie van calcium, magnesium en
zink
Niet-adequaat Gebruikt om een abonormaal eetgedrag aan te duiden, Psychologische, fysiek, sportspecifieke
eetgedrag vaker komen de subklinische eetstoornissen voor. factoren, geslacht
verstoord eetgedrag
Anorexa athletica Gekenmerkt door een verminderde energie-inname en
verlaagd lichaamsgewicht, in combinatie met
dwangmatig sporten.
-criteria: perfectionisme, competitie, hoge motivatie,
verstoorde menstruatie, gebruik van gewichtscontrole.
(1) vermindering van het lichaamsgewicht en/of
vetmassa ten behoeve van het prestatievermogen
(2) het verlies van lichaamsgewicht tot een magere
lichaamsbouw
(3) na beëndiging van de sport zal AA niet langer
aanwezig zijn
Menstruatie Te lage energie-inname resulteert in een Soort sport; hoogst bij duursport,
stoornissen energiedeficiëntie. Vooral te zien bij hardlopers en esthetische sporten en
balletdansers. Kenmerken: verminderde gewichtsklassensporten
progesteronproductie, sterke verlengde cyclussen, trainingsintensiteit
amenorroe psychologische stress
voedingsfactoren
Vitamine of Komt vaak voor bij atleten met een beperkte enerig- Soort sport, voedingsgewoonten,
mineralen inname. medicatie, etniciteit,
deficiëntie lichaamsbedekking, geslacht
Toxiciteit door Risico’s die kunnen optreden: Gevolg van hooggedoseerde
vitamine of *vitamine B6; sensorische neuropathie, vasodilatie sportvoedingspreparaten en suppletie.
mineralensuppleti *vitamine C; oxaalstenen, verhoogde uitscheiding
e urinezuur, diarree
*vetoplosbare ; botpijn, haaruitval, anorexie
*mineralen; braken, diarree, levericrrose, neurologische
afwijkingen, absorptie verminderen
Female athlete Verwijst naar de onderlinge relaties tussen een lage Verstoor eetgedrag is vaak de
Triad energiebeschikbaarheid, menstruele cyclus en aanleiding voor het ontwikkelen van
botdichtheid, die mogelijk leiden tot een verstoord de triade
eetgedrag, amenorroe en osteoporose.
Laboratoriumgegevens
Anemie Hb – transferrine – ferritine – vitamine B11, B12, B6
Botgezondheid Ca, vitamine D
Bloedglucose Nuchtere bloedglucose en orale glucose tolerantietest, HbA1c