Inleiding
‘De Nachtegaal en de Kraai’ is een boek voor wie de stem in eigen handen wil nemen. Voor hen die
meer inzicht willen krijgen in het fenomeen stem, stemklachten heeft of het beste uit de stem willen
halen. De spreekstem staat centraal en de meeste aandacht gaat naar het behoud en de ontwikkeling
van goede stemmen. De rode draad kan samengevat worden als ‘grenzen’: grenzen leren kennen,
binnen de grenzen de stem goed gebruiken en grenzen verleggen.
1. Hoezo optimaal voor iedereen?
Tussen het vogelgeluid en de menselijke stem zijn gelijkenissen. Ook onze bedoeling is dat ons geluid
effect heeft op de omgeving en dat we stemgeven in de beste omstandigheden en naar eigen
vermogen. Mensen kunnen echter meer stemvariaties laten horen. Af en toe merken we dat we dit te
vaak doen, te lang of te intensief.
1.1 Optimaal
De stemvaardigheden zo goed mogelijk ontplooien, een duidelijk inzicht hebben in de eigen
mogelijkheden en beperkingen, vaardigheden en mogelijkheden op elkaar afstemmen en deze
afstemming soepel inzetten in wisselende omstandigheden. We gebruiken onze stem als een
automatisme. Hier kan een gevaar in schuilen: ongunstige gewoontes zijn mee geautomatiseerd. Om
stemschade te vermijden, moeten we dit patroon doorbreken.
1.2 De stem ontplooien
Werkt het stemorgaan goed en is het gezond? Ervaring geeft hier meer informatie over.
Hoe is het gesteld met de stemtechniek? Vaak vermoedt men dat de stemtechniek in verband staat
met de stemervaringen, maar is onduidelijk hoe dit verband is ontstaan.
Hoe is de ervaring met stemtraining opgebouwd? Wat zijn de effecten op lange en korte termijn?
Zonder training is het moeilijk om vaardigheden op te bouwen en deze te integreren in de dagelijkse
praktijk. Ten eerste is stemtraining gericht op individuele sterktes en zwaktes. Ten tweede is de
training gericht op de stem. Ten derde is de stemtraining gradueel en progressief. Ten vierde is
training ook het meest rendabel zonder lange tussenpauzes. Ten slotte is de stemtraining opgebouwd
volgens het overload principe. Een goed trainingsschema bouwt per stap telkens maar één kenmerk
op. De training moet voldoende lang zijn om effect te hebben.
1.3 Een stap verder
De stem ontplooien is één zaak. De stem efficiënt en betrouwbaar kunnen gebruiken binnen de
communicatie en in wisselende omstandigheden is een andere zaak.
- Als je zenuwachtig bent, trilt je stem.
- De stem doet het goed in een gewoon lokaal, maar niet in een zaal.
Iedere stemgebruiker ervaart dat stemvaardigheden veel ruimer zijn dan de techniek van de juiste
klankvorming.
1.4 Ieder zijn balans
Aan de hand van de factoren die een mogelijke invloed uitoefenen op de stem, kun je een eigen
stembalans opmaken. Het kan gaan over het aantal uren waarin je de stem moet gebruiken, over de
moeilijkheden de onaangename ervaringen, anatomische beperkingen, e.d. Dit deel van de balans
noemen we de belasting. Aan de andere kant staat de belastbaarheid: alles wat helpt om de stem te
ontplooien, om de taak aan te kunnen, om gezond met de stem om te gaan. Het is de kunst om de
balans in evenwicht te brengen of te houden door de belasting te verminderen en de belastbaarheid
te verhogen.
, Ten eerste moet je gevoelig worden voor de signalen van je lichaam.
Je kunt niet alle onderdelen van de balans veranderen. Voor stemoptimalisering is het
belangrijk dat we inzien wat we wel en niet kunnen veranderen.
De elementen in de balans liggen daar niet als afzonderlijke onderdeeltjes. Ze staan met
elkaar in verband en beïnvloeden elkaar.
De onderdelen van de balans hebben voor iedereen een verschillende betekenis in termen
van inspanning en impact.
Wie zijn stembalans wil aanpakken moet het totaaleffect in het oog houden. Het gaat in het
totale balanswerk om de combinatie tussen goed geselecteerde werkpunten en het
gecombineerde effect ervan.
Er bestaan geen algemene prioriteitsregels en geen standaardvolgorde in de aanpak van de
stembalans. Als je zelfstandig of met behulp van een stemdeskundige deze balansoefening
doet kun je zelf leren wat ‘optimaal’ voor jou betekent en op welke punten je kunt
optimaliseren.
Besluit
Gebruik je de stem intens en veelvuldig, dan verdient ze alle aandacht. Ze moet gezond blijven en
lang een betrouwbaar instrument zijn voor efficiënte communicatie. De beste garantie daartoe is de
stem te optimaliseren.
2. Wellness voor de stem
2.1 Wellness of hygiëne?
Hygiëne is een verzamelnaam voor alle handelingen en handelingswijzen die ervoor zorgen dat
mensen en dieren gezond blijven door ziekteverwekkers uit de buurt te houden. ‘Stemhygiëne’ willen
we uitbreiden tot ‘wellness’.
- De term hygiëne klinkt streng.
- Een lijst van gedragscodes zet mensen aan deze na te leven zonder de geldigheid voor de
eigen situatie te toetsen.
- Als we de extern opgelegde regels naleven, dreigen we een belangrijke bron van informatie
uit het oog te verliezen: de eigen ervaring en het gevoel dat daaraan gekoppeld is.
- Hygiëne is het minimum om ziektes te voorkomen, wellness is een uitbreiding hiervan met
een accent op de beleving van welbehagen.
Wellness voor de stem bevat dus stemhygiënische maatregelen als basis en alle persoonlijke extra’s
die onze stemervaring kunnen optimaliseren.
2.2 Wellness en levensstijl
Goed stemgebruik is geen technische kwestie maar een integraal deel van je hele doen en laten. Het
komt erop aan goede stemgewoontes op te bouwen. Met wat extra inspanning en bewuste aandacht
kun je vast de nieuwe gewoontes integreren in je levensstijl.
2.3 Aandachtspunten
2.3.1 Stemopwarming – stemafkoeling
Voorzie je een zware stemtaak, dan doe je een opwarming met de stemspieren. Na de
steminspanning kun je met afkoelingsoefeningen de stem weer tot rust brengen. Stemopwarming
geeft een comfortabel gevoel bij het begin van de stemopdracht. Je kunt onmiddellijk fijne nuances
gebruiken en de stem is beter controleerbaar. Je kunt de stem opwarmen door het intonatiepatroon
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper logologopedie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.