17 The Islamic World Powers 1300-1800
De heersenden Turken: Ottomanen, Safaviden en Mughals.
De nomadische Turken gingen mee met de Mongolen en hielpen hen bij oorlogen en
administratie. Toen de kracht van de Mongolen afnam eind 13e eeuw, gingen de
Turken verder met hun expansie. De Turkse leider Timur zorgde voor een groot rijk.
Hij stelde in de gebieden heren aan en liet hen gebruik maken van politieke
structuren die al bestonden. Zijn veroveringen waren erg vernietigend. In Samarkand
moesten overwonnen volken voor hem werken. Na zijn dood vochten zijn
erfgenamen om de macht. In 1450 was het rijk in verval. De Islam werd de
populairste godsdienst. Uit de vele kleine Turkse leiders ontstonden de drie grote
rijken.
De expansie van het Ottomaanse Rijk
Ottomanen, turks vorstenhuis van Turkse rijk dat van 1299 tot 1922 bestond. Ze
begonnen in Anatolia, het huidige Turkije, en breidde snel uit ten koste van andere
kleine Turkse staten. De leider noemde zichzelf “grensrechter”. Soms werd hun
uitbreiding tegengehouden door Timur, na zijn dood werden de Ottomanen heel
machtig.
De Ottomanen wilden overwinnen niet vernietigen. Door hun successen bekeerden
mensen en sloten zich aan als ghazis, grensovervallers. 1389 - Versloegen Serven
en Bosniërs. 1396 - Versloegen Hongarije. Ze maakten er slaven buit die soldaten
werden. In 1453 veroverden ze Constantinopel, de hoofdstad van het Byzantijnse
Rijk. De Turken vielen van achteraan, voor was Constantinopel namelijk beschermd
door muren en kettingen. Daarna gebruikten ze een kanon om door de muren te
breken. Hierna veroverden ze snel de rest van het Byzantijnen Rijk. In de 16e eeuw
gingen ze door met expansie in het midden oosten en Noord-Afrika.
Constantinopel werd Istanbul, rijke inwoners moesten er publieke faciliteiten
bouwen. Mensen uit andere gebieden werd het aantrekkelijk gemaakt er te wonen.
Buskruit speelde een belangrijke rol in de Ottomaanse expansie. Hierdoor kregen ze
controle over de zeevaart in de oost Mediteraan. Ook Syrië en Egypte werden aan
het rijk toegevoegd waardoor Egypte controle kreeg over de heilige steden van de
Islam en de Indische oceaan waar ze met de Portugezen concureerden.
Suleiman maakte het Ottomaanse Rijk groter dan ooit. Van eind 14e eeuw tot begin
17e eeuw was het Ottomaanse Rijk een belangrijke speler in de Europese politiek.
1525 bondgenootschap tussen Frankrijk en de Ottomanen om te voorkomen dat de
Habsburgers Europa zouden domineren. Hierop sloten de Habsburgers een verbond
met de Safawieden. Er kwam ook een verbond tussen Ottomanen en de Duitse
protestantse prinses, hierdoor moesten de katholieke Habsburgers concessies doen
naar de protestanten. De Ottomanen droegen dus bij aan de erkenning van het
lutheranisme in de Vrede van Augsburg in 1555 en de versterking van de monarchie
in Frankrijk.
In oost Europa was het Groot Hertogdom van Moskou. In de 15e eeuw werd dat niet
als een bedreiging gezien. Maar in 1547 bracht Ivan IV het gebied van de Volga
,onder Russische controle. In 1557 probeerde Dimitrash de noordelijkste Ottomaanse
vestiging in te nemen. De Ottomanen wilden dit terug veroveren, waarop de Russen,
Perzen en de paus zich tegen hen keerden.
Op zee waren de Ottomanen niet dominant. In 1570 veroverden ze Cyprus en veel
Turken gingen daar wonen. Paus Pius V organiseerden daarom een Heilige Liga
tegen de Turken, en wonnen in 1571 een zeeslag. Maar de Turken bleven beter op
land.
In het oosten was er een oorlog met de safavidische Perzen. Oorzaken: andere
religies, competitie om expansie, wil om handelsroutes te controleren, Europese
bondgenootschappen. 1638 Ottomanen veroveren Bagdad. Verdrag van Kasr-I-
Shirim zorgde voor blijvende grens.
Politiek systeem. Alle autoriteit werd door de sultan aan de ambtenaren gegeven.
Suleiman had veel invloed op de burgerlijk wet. Hij liet een wet maken die
voorschreef welke straf er op misdaden stond, probeerde bureaucratische en
financiële corruptie tegen te gaan, ook het budget van de overheid werd
evenwichtiger. De wetten van de sultan en Islamitische wetten werden verenigd.
De Ottomanen hieven belasting maar verder hadden ze geen vergaande invloed in
hun gebieden.
Het Ottomaanse Rijk en het gebruik van slaven.
Slaven kwamen uit Spanje, Noord-Afrika en Venetië. Ze waren gevangen in oorlog of
via devshirme, de Christelijke families moesten hun jongens gedwongen verkopen.
Ze werden islamitisch opgevoed en opgeleid tot soldaten en om in de bureaucratie
te werken. De beste mochten naar de paleisschool, leerden er lezen en schrijven en
kregen administratieve functies. In janissaries mochten de beste soldaat slaven. Ze
waren erg trouw aan de sultan en vormde een bedreiging voor de invloed van de
oude families. Door het devshirme systeem hadden de Ottomanen een door betaling
gereguleerd systeem om tegen weinig kosten een goed militair en administratief
systeem te onderhouden. Ook zorgde het ervoor dat de Christenen zich
assimileerden. De heersende klasse bij de Ottomanen bestond uit Turkse families
die vroeger over gebieden heersten, dus ook over groepen die nu, beginnend als
slaven, uiteindelijk een hoge rank kregen. Voor hun loyaliteit kregen de slaven soms
landerijen. Al het land was van de sultan en dus hadden Turkse edelen geen van de
sultan onafhankelijke machtsbasis - verschilde van feodalisme van Europa.
Ottomaanse sultans mochten niet trouwen met vrouwen van adel, die konden zich
teveel macht toe eigenen. Daarom had hij bijvrouwen, zij hadden een lage status.
Als ze zwanger raakte van een zoon ging ze samen met hem een provinciebesturen.
Ook zij hadden hun positie te danken aan de sultan en waren dus erg loyaal.
Het Safavidische rijk in Perzië.
Na de achteruitgang van Timur’s rijk in 1450, werd Perzië gecontroleerd door Turkse
heren. In 1501 benoemde Isma’il shah, koning. De kracht van de Safaviden kwam
door 3 kenmerken. Ten eerste kregen ze steun van de nomadische stammen,
,bekend als Qizilbash. Ze hielpen in ruil voor land. Ten tweede werden de skills van
stedelijke bureaucraten gebruikt om het bureaucratie goed te laten werken. Ten
derde was er het Shiieten geloof, dat mensen in het hele rijk verbond. Zij geloofden
dat leiderschap behoorden aan de afstammelingen van de profeet Mohammed. En
Isma’il claimde zo’n afstammelingen te zijn. Shiieten geleerden nodigde hij uit om het
volk te onderwijzen.
Toen Shah Abbas heersten in Perzië hadden de Ottomanen de meeste macht. Hij
had militaire successen, ondersteunde handel en kunst, en kreeg daarom de
bijnaam “De Grote”. Hij ging net als de Ottomanen een leger van slaven, afkomstig
van de Kaukasus, opbouwen. Hij gebruikte buskruit en sloot bondgenootschappen
met Europeanen tegen de Ottomanen en Portugezen. De conflicten tegen de
Ottomanen waren niet gelijkwaardig, de Ottomanen waren rijker en met meer. Maar
sommige Turken hielpen de Safaviden omdat ze vonden dat de Ottomanen te ver
van hun nomadische rootes waren gekomen. Na Shah Abbas waren er
burgeroorlogen.
Het “Mugal” (Mongoolse) Rijk in India.
Grootste, welvarendste en meeste bevolking van de drie. In 1504 lukte het Babur om
een koninkrijk te stichten in Afghanistan. In 1526 veroverde hij met een klein maar
met vuurwapens uitgerust leger Delhi en Agra. Deze belangrijke vestigingen zorgde
ervoor dat hij grote delen van India kon veroveren. Daarna kwam Humayun aan de
macht. De Mughals verloren toen gebieden in Afghanistan. Daarna kwam Akbar, hij
had een expansionistisch beleid. De gebieden in India werden strenger behandeld
en veroverde met zijn sterke leger nieuwe gebieden. Perzisch werd de officiële taal.
Er kwam een administratieve bureaucratie gecentreerd om vier ministers: financiën
en inkomsten, het leger en intelligentie, de rechterlijke macht en religeuze
patronage, en infrastructuur. Er kwam een uniform belastingstelsel. De gouveneurs
in de provincies waren alleen verantwoording schuldig aan de heerser. In plaats van
slaven gebruikte Akbar koninklijke prinsen, edelen en aristocraten. Ze waren
moslims uit Centraal Azië, maar om ervoor te zorgen dat de macht van deze groep
niet te groot werd, waren het ook soms Perzen en Hindoes.
Akbar’s erfgenamen zetten de macht van het Mughal Rijk voort. Maar onder
Aurangzeb begon de ondergang. Hij was heel streng gelovig en niet-moslims waren
daar niet blij mee, en ook niet met zijn dure militaire ondernemingen.
Culturele bloei
De kunst
Tapijt maken, deden alle drie de rijken. Het liet culturele integratie en lokale
verscheidenheid zijn. De tapijtindustrie werd steeds groter. Vrouwen en kinderen
werkten er ook. Ook miniatuur schilderen deden alle drie de rijken. Gebeurde vooral
, voor boeken. Was ontwikkelt doordat Chineze kunstenaars de techniek naar Perzië
mee namen tijdens de Mongoolse periode. In zowel tapijten als miniatuur schilderijen
kwamen naturalistische afbeeldingen veel voor.
In Mughal India werden boeken gezien als objecten die welvaart, intelligentie en
macht lieten zien.
Stad en paleis bouw
Hoofdsteden en paleizen werden gebouwd om de grootsheid van de dynastie te
laten zien. Suleiman bijvoorbeeld gebruikte veel van zijn geld om Istanbul te
bebouwen. De inwoners profiteerden van de aanleg van infrastructuur. Mimar Sinan
werd Suleimans belangrijkste architect. Zijn gebouwen uitten de discipline, macht en
toewijding aan de Islam van het Ottomaanse Rijk.
Isfahan, de hoofdstad van het Safaviden Rijk, werd ook expressief bebouwd.
Akbar bouwde de stad Fatehpur Sikri, om de Islamitische wortels van het Rijk te
eren. Hij combineerde de moslim traditie van koepels en bogen met de hindoe
traditie van sierlijke decoratie en degelijkheid. In 1578 was de stad af. Maar er was
weinig toevoer van water en dus was de stad snel verlaten. Na Akbar had Shah
Jahan ook veel interesse in architectuur. Nadat Agra overbevolkt was bouwde hij een
nieuwe hoofdstad in Delhi. Hij was erg geïnspireerd door Perzische ideeën. Er was
veel ruimte. Ook prinsen en aristocraten bouwden, op kleinere schaal, moskeeën en
huizen. Shah Jahan’s grootste monument is de Taj Mahal die tussen 1631 en 1648
werd gebouwd.
Tuinen
Bij de gebouwen hoorden geweldige tuinen. Ze lieten de bloei van de Perzische
cultuur zien. Ze waren omringd door muren, een zwembad in het midden en er
waren vooral rozen. In de tuinen werden gebeden, gemediteerd en was een plek
voor vrijetijdsbesteding. Nadat Perzië werd ingelijfd in het kalifaat, verspreidden de
tuinen zich door de Islamitische wereld. Doordat de tuinen deden denken aan het
paradijs speelden ze een grote rol in de literatuur van de moslims. Die literatuur
beïnvloedde
Zuid-Frankrijk, de troubadours en de hoofse liefdes traditie. Omdat de tuinen alleen
in de zomer en lente mooi waren, werden ze op tapijten afgebeeld om er in de winter
aan herinnerd te worden.
Intellectuele vooruitgang en religieuze trends
Tussen 1400 en 1800 ontwikkelde de Islamitische cultuur zich in de rijken
verschillende kanten op. Er kwamen nieuwe bewegingen in het geloof en
vooruitgang in de wetenschap. Piri Reis maakte gebruik van bestaande kennis en
was gestimuleerd door Ottomans zeemacht, en maakte daarom kaarten die de hele
bekende wereld lieten zien. Mehmet was gespecialiseerd in sterrenkunde en
bouwde in Istanbul een sterrenwacht. Suleiman zorgde ervoor dat er veel
ziekenhuizen in zijn rijk kwamen en er op het gebied van geneeskunde ontwikkeld
