H6 Tijd van regenten en vorsten
Paragraaf 1 Rijk door handel overzee
Kenmerkende aspecten:
1. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
2. Een bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht
van de Nederlandse Republiek.
3. Het streven van vorsten naar absolute macht.
4. De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht
van de Nederlandse Republiek.
5. De wetenschappelijke revolutie.
Veel boeren in de Republiek gingen zich specialiseren in de veeteelt. Omdat veel land onder water
lag, waren veel gebieden drassig. Hier konden ze niet op verbouwen maar wel vee laten grazen.
Boeren richtten zich daarom op het vetmesten van runderen voor vlees of op de productie van boter
en kaas.
Graan werd door schippers ingevoerd uit gebieden rond de Oostzee.
Rond 1600 was Amsterdam de belangrijkste havenstad in West-Europa (niet langer meer Brugge of
Antwerpen). Brugge was door de verzanding van de kust onbereikbaar geworden, en Antwerpen was
uitgeschakeld doordat de Noordelijke Nederlanden de Schelde hadden geblokkeerd.
Een deel van het graan dat in Amsterdam was aangevoerd, werd verscheept naar Frankrijk, Spanje en
Portugal en soms Italië.
De Hollandse kooplieden maakte extra winst op graan als de oogst mislukt was in andere landen. Ze
werkte via het principe kapitalisme (= Economisch systeem met als belangrijke kenmerken
winststreven, privébezit en concurrentie).
De graanhandel werd daardoor de belangrijkste handel voor de economie (= De wetenschap die zich
bezighoudt met de productie, consumptie en distributie van (schaarse) goederen en diensten) van de
Republiek.
Amsterdam groeit uit tot de grootste stapelmarkt (= Een plaats waar aangekochte producten waar
nog geen koper voor is worden in pakhuizen opgeslagen tot dat een koper zich aanbiedt of de prijzen
gunstig liggen) van Europa. Hout en graan uit het Oostzeegebied werden tijdelijk opgeslagen.
De stapelfunctie was belangrijk, omdat de aanvoer van producten door stromen, misoogsten en
oorlogen onregelmatig en onzeker konden zijn.
Aan het einde van de 16e eeuw legde de Republiek wereldwijd handelscontacten en gingen een
groeiende rol spelen in de opkomende wereldeconomie (= De economie waarbij goederen uit
verschillende delen van de wereld onderling worden verhandeld).
In de Republiek ontstond hierdoor het handelskapitalisme (= Een vroege vorm van
kapitalisme, waarbij kooplieden geld verdienen met (internationale) handel).
Hollandse kooplieden keken hiervoor naar de winstgevende handel met Azië, die sinds het
begin van de ontdekkingsreizen vooral in handen was van Spanje en Portugal.
In 1594 werd besloten om een gezamenlijke handelsonderneming (compagnie) op te richten
die zelf peper en andere specerijen uit Indië zou halen.
In 1602 werd een samenwerkingsverband georganiseerd van alle kooplieden uit Holland en
Zeeland: de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).
, De VOC kreeg van de Staten-Generaal het monopolie (= Alleenrecht) om handel te drijven met Azië
en had bovendien verregaande bevoegdheden in die verre streken.
- De kooplieden van de VOC mochten handelsovereenkomsten met inlandse vorsten sluiten,
soldaten en bestuursambtenaren in dienst nemen, aan vreemde kusten forten bouwen en
geweld gebruiken als de VOC gevaar liep.
Engeland en Frankrijk waren jaloers op de welvaart van de Republiek, Engeland werkte daarom de
Republiek tegen met de Act of Navigation uit 1651. Hierin stond:
- In Britse havens mochten alleen maar Britse handelsschepen komen, of schepen die uit
hetzelfde land afkomstig waren als hun lading.
Ook Frankrijk nam maatregelen tegen de vrije economie. Minister Jean-Baptiste Colbert wilde de
eigen markt beschermen door mercantilisme (= Economisch stelsel dat de bestaansmiddelen in het
eigen land wil versterken door de export van eindproducten te bevorderen en de import ervan te
bemoeilijken). Dus de import van goederen uit het buitenland moet worden verminderd en de export
worden gestimuleerd.
Dit deden ze door hoge invoerrechten te vragen. (Hierdoor werd de invoer van kant-en-klare
nijverheidsproducten verminderd) Terwijl de export werd gestimuleerd met subsidies.
Het doel hiervan was om de werkgelegenheid in Frankrijk te bevorderen en winst te maken,
dat geld had de Franse koning nodig voor zijn kostbare hofhouding en oorlogen.
Paragraaf 2 Wie heeft de macht?
Met de Vrede van Münster in 1648 werd de Opstand tegen Spanje beëindigd. De Republiek werd
toen officieel als zelfstandige natie gezien. De republiek der Zeven Verenigde Provinciën werd een
statenbond van zeven zelfstandige gewesten, die aan elkaar gelijk waren. De hoogste macht lag bij de
Gewestelijke Staten.
Er waren grote verschillen tussen de gewesten, dat bleek vooral in de Staten-Generaal, de
vergadering in de Ridderzaal van vertegenwoordigers
van alle gewesten samen.
- Elk gewest besliste zelf hoeveel
vertegenwoordigers het naar Den Haag zond.
- De regenten (= Bestuurder) kregen van hun
eigen gewest instructies mee.
- De Generaal kon alleen een besluit nemen als
iedereen het ermee eens was, was een regent
het er niet mee eens, moest hij voor overleg
terug naar huis.
- De Raadspensionaris (= De hoogste
ambtenaar in het gewest Holland die grote
invloed had op de besluitvorming in de
Staten-Generaal) bereidde de vergaderingen
van de Staten-Generaal voor. Hij voerde vaak
langdurig woord en zette de leden onder
druk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper GPMEXAMENS. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.