Gezondheidsongelijkheid en preventief beleid: Hoe kunnen
gezondheidsongelijkheden worden tegengegaan door middel
van preventief beleid?
Een wetenschapsfilosofische reflectie op een onderzoek naar gezondheidsongelijkheden en
preventief gezondheidsbeleid.
Tatiana Kingma
12350249
Vak Filosofie van grensoverschrijdend onderzoek
Docent Una Vrdoljak
Datum 6 april 2023
Aantal woorden 2199
, Introductie
De Nederlandse zorgvraag stijgt: mensen worden ouder dankzij medische ontwikkelingen en
de samenleving vergrijst (Centraal Planbureau, 2019). Dit leidt ertoe dat het aantal ouderen
en gepensioneerden – die relatief veel zorg vragen en weinig zorg leveren – in de
samenleving groter is in verhouding tot het aantal gezonde, werkenden. Echter, is dit niet de
enige reden dat de zorgvraag toeneemt: steeds meer mensen hebben overgewicht en
mensen met een lagere sociaaleconomische status (SES) kampen vaker met
gezondheidsklachten (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2022; Raad voor Volksgezondheid
en Samenleving, 2021). Nederland stevent volgens sommigen af op een zorginfarct, waarbij
het niet meer mogelijk is om iedere zorgvrager van zorg te voorzien (Federatie Nederlandse
Vakbeweging, 2022). Er is dus actie nodig om de zorg voor iedereen toegankelijk te houden
en de volksgezondheid te doen toenemen.
Een manier om de volksgezondheid te doen toenemen zonder de zorg daarbij te
belasten is door middel van preventief beleid (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en
Sport, 2018). Preventief gezondheidsbeleid heeft het meeste effect te winnen bij mensen
met een lagere SES, omdat de gezondheidsongelijkheid hiermee verkleind kan worden
(Centraal Bureau voor de Statistiek, 2022; Raad voor Volksgezondheid en Samenleving,
2021). Het huidige onderzoek zal hier dan ook verder op ingaan, met als doel het
beantwoorden van de volgende onderzoeksvraag: Hoe kan de Nederlandse overheid door
middel van preventief beleid gezondheidsongelijkheid tegengaan? Het onderwerp is
maatschappelijk relevant omdat dit een bijdrage kan leveren aan het ontlasten van de zorg
en het eerlijker verdelen van de gezondheid (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2022;
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2018; Raad voor Volksgezondheid en
Samenleving, 2021).
Een doel van het onderzoek is om erachter te komen wat mensen met een lagere SES
nodig hebben om gezonder te worden, door deze groepen bij de studie te betrekken. Het
onderzoek onderscheidt zich op deze wijze van onder andere het Nationaal
Preventieakkoord, waar de kennis vooral afkomstig is van instituties en partijen die niet altijd
even dicht bij de burger staan1 (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2018). Dit
onderzoek is bovendien vernieuwend ten opzichte van studies die soortgelijke thema’s
hebben onderzocht (o.a.: Carriedo et al., 2021), omdat het gedaan wordt binnen de
Nederlandse context, gericht is op diverse vormen van preventief beleid en onderzocht
wordt vanuit een interdisciplinair oogpunt. Interdisciplinariteit is noodzakelijk bij het
onderzoeken van een dergelijk “wicked problem,” omdat het te complex en veelzijdig is om
het vanuit een enkele discipline te benaderen (Tromp, 2018).
Allereerst zal aandacht besteed worden aan de definitie van een wicked problem,
waarbij zal worden aangetoond dat de kenmerken toepasbaar zijn op het huidige
onderzoeksonderwerp. Vervolgens zal worden ingegaan op de wetenschappelijke
benadering van het onderzoek. De paper wordt afgesloten door middel van een conclusie.
1
Onder andere: ABN AMRO, KPN, KWF Kankerbestrijding, Taskforce Rookvrije Start en Zorgverzekeraars
Nederland (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2018).