Leerpakket 6.3
(functioneren in een
teamverband)
Teamanalyse
Annika Steen
346910
Academie Mens en Maatschappij
Saxion Hogeschool Enschede
2
, Leerpakket 6.3 (functioneren in een
teamverband)
Annika Steen
346910
ESP56UE
Sociaal Pedagogische Hulpverlening
T.AMM.42677
S.M. van den Heuvel
Academie Mens en Maatschappij
Saxion Hogeschool Enschede
Enschede, 13 oktober 2017
2
,Voorwoord
Voor u ligt het verslag Teamanalyse. Dit verslag is geschreven in het kader van de opleiding
Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan Saxion te Enschede. Het verslag is onderdeel van
leerpakket 6.3 functioneren in een teamverband. De teamanalyse is uitgevoerd op Openbare
Jenaplan Basisschool Het Palet in Enschede.
Allereerst wil ik graag Marleide Peeters Weem bedanken, mijn stagebegeleider en intern
begeleider/adjunct directeur op Het Palet. Zonder haar input, feedback en hulp was dit verslag
nooit tot stand gekomen. Ik heb mijn stage namelijk al een jaar geleden afgerond en nog steeds
was zij bereid om tijd in mij en mijn verslag te steken.
Annika Steen
Enschede, oktober 2017.
2
,Inhoud
Voorwoord..............................................................................................................................................3
Inleiding..................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 1 het team in de context.......................................................................................................7
De missie, de visie en het doel............................................................................................................7
Het teamontwerp...............................................................................................................................8
Ontwikkelingen...................................................................................................................................8
Hoofdstuk 2 het teamdoelmatigheidsmodel..........................................................................................9
Missie.................................................................................................................................................9
Doelen................................................................................................................................................9
Taken/rollen......................................................................................................................................10
Werkafspraken en procedures..........................................................................................................10
Persoonlijke verhoudingen...............................................................................................................11
Conclusie..........................................................................................................................................11
Hoofdstuk 3 de cultuur van het team...................................................................................................12
Kleine machtafstand vs. grote machtafstand....................................................................................12
Individualistisch vs. collectivistisch...................................................................................................12
Masculiniteit vs. femininiteit............................................................................................................13
Lage onzekerheid vs. hoge onzekerheid............................................................................................13
Korte termijn gerichtheid vs. lange termijn gerichtheid...................................................................13
‘Indulgent vs. ‘restraint’....................................................................................................................14
Hoofdstuk 4 de teamontwikkelingsfase van het team..........................................................................15
De werkfase in theorie en praktijk....................................................................................................15
Hoofdstuk 5 Leiderschapsstijlen...........................................................................................................16
Leiderschapsstijl in de theorie..........................................................................................................16
Leiderschapsstijl in de praktijk..........................................................................................................16
Hoofdstuk 6 Het analyse-instrument....................................................................................................18
Gekozen analyse-instrument............................................................................................................18
De resultaten....................................................................................................................................19
Conclusie..........................................................................................................................................19
Hoofdstuk 7 De aanbevelingen en interventiemogelijkheden..............................................................20
Hoofdstuk 8 feedback en reflectie........................................................................................................21
Reflectie op analyse-instrument.......................................................................................................21
Reflectie over feedback....................................................................................................................21
Hoofdstuk 9 De teamondersteuning.....................................................................................................22
2
, Intervisie...........................................................................................................................................22
(Inter)collegiale ondersteuning.........................................................................................................22
De teamondersteuning in de praktijk...............................................................................................22
Hoofdstuk 10 Persoonlijk leiderschap...................................................................................................23
Het model van Covey in de theorie...................................................................................................23
Onafhankelijkheid:........................................................................................................................23
Wederzijdse afhankelijkheid:........................................................................................................23
Innerlijke wijsheid:........................................................................................................................24
Het model van Covey in de praktijk..................................................................................................24
Onafhankelijkheid:........................................................................................................................24
Wederzijdse afhankelijkheid:........................................................................................................25
Innerlijke wijsheid:........................................................................................................................25
Hoofdstuk 11 Het evaluatieformulier...................................................................................................26
Nawoord...............................................................................................................................................27
Literatuurlijst........................................................................................................................................28
Bijlagen.................................................................................................................................................30
Bijlage 1 – organogram.....................................................................................................................30
Bijlage 2 – basisprincipes Jenaplanonderwijs...................................................................................32
Bijlage 3 – waarderingskader onderwijsinspectie.............................................................................34
Bijlage 4 – communicatiestijlen test.................................................................................................35
Bijlage 5 – feedback teamanalyse.....................................................................................................47
Bijlage 6 – evaluatieformulier...........................................................................................................48
2
,Inleiding
Dit verslag gaat over het team van Het Palet, de basisschool waar ik gedurende het derde en een
deel van het vierde schooljaar mijn stage gelopen heb. Het Palet is een openbare basisschool
dat werkt volgens de jenaplan principes.
In dit verslag bekijk ik hoe effectief het team van Het Palet in elkaar zit. Dit doe ik door
verschillende onderdelen te belichten. In de eerste paar hoofdstukken komt vooral de organisatie
zelf aan bod zoals de missie, visie, het teamontwerp en het teamdoelmatigheidsmodel. Daarna
ga ik uitgebreid in op de cultuur van Het Palet, hoe zit de organisatie in elkaar? Vervolgens
behandel ik de teamontwikkelingsfase aan de hand van het model van Tuckman. Daarna ga ik in
op de leider van Het Palet, wat voor leiderschapsstijl zie ik terug? Een stap die daarna volgt is het
bedenken van een analyse-instrument om te onderzoeken welke zaken er bijvoorbeeld nog beter
kunnen binnen het team. Hierbij licht ik toe welk instrument ik gekozen heb en waarom, maar ook
de resultaten worden uitgebreid besproken. Aan de hand van deze resultaten worden er
aanbevelingen gedaan voor de toekomst van Het Palet. Daarna wordt er een reflectie gegeven
aan de hand van feedback van een professional. Om vervolgens verder in te gaan op het team
wordt er gekeken naar (inter)collegiale ondersteuning en in hoeverre dit aanwezig is op Het
Palet. En als laatste onderdeel wordt er gekeken naar een analyse van mijn persoonlijke
leiderschap aan de hand van Covey en heb ik hiervoor een evaluatieformulier opgesteld en in
laten vullen door mijn stagebegeleider.
2
,Hoofdstuk 1 het team in de context
In dit hoofdstuk wordt er kennis gemaakt met de Openbare Jenaplan Basisschool Het Palet.
Het Palet is een basisschool in Enschede in de wijk Stadsveld/Zwering. Op deze basisschool
zitten kinderen in de leeftijdscategorie van 4 tot 12. Het Jenaplan is het onderwijs van Peter
Petersen.
Op school moet de totale persoonlijkheid van het kind tot ontplooiing kunnen komen. Het kind
staat centraal en ieder kind is uniek. Het jenaplan onderwijs bevat 20 basisprincipes, deze zijn te
vinden in bijlage 2. Voor meer informatie hierover verwijs ik u door naar de Nederlandse Jenaplan
Vereniging.
Het Palet maakt samen met alle andere basisscholen in Enschede, Losser, Borne, Dinkelland en
Oldenzaal deel uit van het schoolbestuur Consent. Samen met scholen in Hengelo, Hof van
Twente en Haaksbergen maken deze scholen deel uit van het Samenwerkingsverband (SWV)
23-02 PO.
De missie, de visie en het doel
Door een aantal medewerkers bij elkaar te zetten is er nog geen team ontstaan. De groep wordt
pas een team doordat deze mensen een gezamenlijke toekomst nastreven (Dankers-van der
Spek, 2010).
De visie van het Palet is als volgt: ‘’Op Het Palet willen wij de kinderen stimuleren, helpen en
begeleiden naar hun zelfstandigheid. Om zelfstandige volwassenen te worden, zullen de
kinderen culturele en sociaal – emotionele vaardigheden ontwikkelen. De culturele vaardigheden
zijn de meer technische vaardigheden welke de mensheid in de eeuwen heeft ontwikkeld en die
vooral gericht zijn op het vergroten van de communicatie – mogelijkheden.
Hierbij horen: schrijven, rekenen, informatie kunnen gebruiken: het lezen van teksten,
symbooltalen, kaarten, grafieken enz. De sociaal – emotionele vaardigheden hebben te maken
met het functioneren als mens: het spreken met elkaar, kritisch leren denken en kijken, respect
hebben voor anderen en het andere om je heen, leren samenwerken enz. Door beide
vaardigheden te ontwikkelen groeit de kennis en ontstaat er een eigen houding ten opzichte van
anderen en de wereld. Het gaat om “leren te leven” en “leren leven”.
Wij proberen op school een optimaal ontwikkelingsklimaat te creëren. Een klimaat waarin
kinderen zich veilig voelen, zich met al hun specifieke kenmerken gerespecteerd en
geaccepteerd te weten. Daarnaast proberen wij hun natuurlijke motivatie te ontdekken en te leren
te stimuleren door met de leerstof in te spelen op en aan te sluiten bij datgene wat kinderen
interesseert en bezighoudt.
Het onderwijs op Het Palet voldoet aan de algemene kerndoelen voor het onderwijs. De kennis
en vaardigheden van onze kinderen worden regelmatig getoetst, waarbij met name de individuele
ontwikkeling van onze kinderen nauwlettend gevolgd wordt. De eindtermen voor het
basisonderwijs zijn daarbij voor ons richtinggevend. Een goede aansluiting op het voortgezet
onderwijs is hiermee gewaarborgd’’ (Schoolgids Het Palet, 2015-2016).
Daarnaast heeft Het Palet ook een visie op het zorgbeleid: ‘’Het zorgbeleid laat zich in twee nauw
met elkaar in relatie staande delen opsplitsen, namelijk de leerling-zorg en de kwaliteitszorg. Voor
de leerling-zorg geldt ons jenaplan standpunt dat ervan uitgaat dat ieder kind uniek is en dat
houdt automatisch in dat kinderen van elkaar verschillen. Als jenaplanschool houden wij niet
alleen rekening met deze verschillen, maar zien het ook als een uitdaging om zo veel mogelijk
2
, aan de individuele kwaliteiten en wensen van elk kind tegemoet te komen.’’ (Schoolgids Het Palet
2015-2016)
Omdat Het Palet deel uitmaakt van het schoolbestuur Consent is het belangrijk om ook hiervan
de missie en visie mee te nemen. De missie en visie van Consent zijn als volgt:
Missie
‘’Consent wil nu en in de toekomst onderwijs bieden dat het verschil maakt. Onze missie is om
kinderen een stevige basis te bieden om de onzekere toekomst te lijf te kunnen. Cognitieve
vaardigheden zijn daarvoor niet meer voldoende. Waar het vooral om gaat is: leren leren, leren
communiceren en leren je eigen geluk te organiseren. Onze ‘merkbelofte’ luidt: ’Geef ons je
talent, je krijgt er een toekomst voor terug.’’ (Consent, z.j.)
Visie
Vanuit deze missie hebben we vier kernwaarden geïdentificeerd die leidend zijn voor onze
ontwikkeling. Die delen we en dat bindt ons. Deze kernwaarden zijn: excellent, aantrekkelijk,
betekenisvol en verbindend. Deze vier kernwaarden vormen de basis van onze strategische
visie. (Consent, z.j.)
Het teamontwerp
Het team op het Palet bestaat op dit moment uit 18 medewerkers welke allemaal HBO-geschoold
zijn. Hieronder vallen 15 leraren, een directeur en een intern begeleider/adjunct directeur. Het
aantal stagiaires varieert per schoolperiode. Vaak hebben alle kleuterklassen een aantal dagen
per week stagiaires die de leraren ondersteunen. In de hogere groepen zien we minder stagiaires
omdat ze hier minder nodig zijn. Van deze 18 medewerkers zijn er drie mannen en 15 vrouwen.
In bijlage 1 is de organogram te vinden. Het Palet is onderdeel van Stichting Consent. Deze
beheert alle openbare basisscholen in Enschede, Oldenzaal, Losser en Dinkelland (32 in totaal).
In het organogram is te zien dat het Palet onder het Netwerk centrum valt, en dat er veel functies
zijn die zich boven de directeur van het Palet bevinden.
Ontwikkelingen
In 2014 is er een nieuwe regelgeving omtrent passend onderwijs ingegaan met als uitgangspunt
dat alle kinderen een zo passend mogelijke plek in het onderwijs verdienen. Onderwijs dat
leerlingen uitdaagt, dat uitgaat van hun mogelijkheden en rekening houdt met hun beperking.
Kinderen gaan, als het kan, naar regulier onderwijs (Passend Onderwijs, z.j.). Binnen het team
kan dit er soms voor zorgen dat het lastig is om onderling een grens vast te stellen. Tot wanneer
kan een kind op school blijven en wanneer is het voor het kind beter om toch naar speciaal
onderwijs te gaan? En hoe kan de school er zelf voor zorgen om een kind met bijvoorbeeld
gedragsproblemen zo goed mogelijk te ondersteunen zonder daarbij aandacht van andere
kinderen weg te halen? Voor leraren zorgt dit soms voor een grote werkdruk waarbij het fijn is dat
ze terug kunnen vallen op een intern begeleider om een kind net even wat extra begeleiding te
kunnen bieden. Het voordeel van deze ontwikkeling is dat er gewerkt kan worden aan baken 6
van Welzijn Nieuwe Stijl (2011), integraal werken. Vooral voor kinderen is het laagdrempeliger om
geholpen te worden door iemand met een bekend gezicht. En aan de andere kant kunnen
leerkrachten zo ook beter samenwerken omdat ze meer kennis hebben over de eventuele
problematieken van een kind.
2