Samenvatting Persoonlijkheidsleer en -onderzoek
Hoorcollege 1
3 niveaus van persoonlijkheid:
level 1 Menselijk niveau: Hoe mensen net zo zijn als alle andere mensen
level 2 individuele en groepsverschillen: hoe mensen net zo zijn als sommige andere
mensen
level 3 individuele uniekheid: hoe mensen zijn zoals niemand anders
Entiteitstheorie gaat ervan uit dat mensen onveranderlijke eigenschappen hebben, het is
onmogelijk mensen te veranderen. Er wordt sterk gelooft in de menselijke natuur, dit ligt vast
Incrementeel theorie er wordt vanuit gegaan dat mensen in grote mate te veranderen zijn en
zichzelf kunnen veranderen als zij dit willen.
Wat is persoonlijkheid?
-Individuele verschillen
Fysiek (Lengte, attractiviteit)
Psychologisch
o Intellectueel (kennis, vaardigheden)
o Niet-intellectueel
Kortstondig (emoties, gevoelens)
Langdurig
o Specifiek (gewoonten, attitudes)
o Algemeen persoonlijkheid
Blijvende (non-) intellectueel psychologische individuele verschillen
algemeen
temperament
persoonlijkheid
karakter
creativiteit
emotioneel IQ
intelligentie
talent
specifiek
gewoonten
houdingen
voorkeuren
ideeën
emoties
competenties
vaardigheden
bekwaamheden
,Samenvatting Persoonlijkheidsleer en -onderzoek
Definitie persoonlijkheid de reeks kenmerken en mechanismen binnen het individu die
georganiseerd en relatief duurzaam zijn en die iemands interacties met en aanpassingen aan de
intrapsychische, fysieke en sociale omgeving beïnvloeden
Hoorcollege 2 het dispositionele domein 1
1 dimensie 2 types
Activiteit (dimensie) passief en actief (types)
Jung’s typologie Myers-Briggs Type indicator (MBTI)
Vier dichotomieën
Extraversie vs. introversie haal je energie uit de buitenwereld of uit de binnenwereld
Observatie vs. intuïtie gebruiken mensen de informatie die binnenkomt of gebruiken ze
een soort zesde zintuig
Reflectie vs. gevoel besluiten mensen op basis van afwegingen of op basis van gevoel
Beheersing vs. perceptie of mensen uitgaan van besluitvorming of van waarneming
Lexicale methode
Francis Galton (1884):
Zelfstandig naamwoorden:
o Clown, dictator, leugenaar, criticus
Bijvoeglijk naamwoorden:
o Grappig, dictatoriaal, leugenachtig, kritisch
Werkwoorden:
o Lachen, dicteren, liegen, bekritiseren
Big Five dimensies
Goldberg: Big Five
1. Surgency
2. Agreeableness
3. Conscientiousness
4. Emotional stability
5. Intellect
Hofstee & De Raad
1. Extraversie
, Samenvatting Persoonlijkheidsleer en -onderzoek
2. Vriendelijkheid
3. Zorgvuldigheid
4. Emotionele stabiliteit
5. Intellect/spirit
HEXACO dimensies
H Honesty-Humility (Integriteit) oprecht, trouw, doodeerlijk, eerlijk vs. blufferig, grootdoenerig,
verwaand, dikdoenerig
E Emotionality (Emotionaliteit) overgevoelig, kwetsbaar, instabiel, labiel vs. stabiel,
zelfverzekerd, evenwichtig, vastberaden
X eXtraversion (Extraversie) uitbundig, opgewekt, spontaan, openhartig vs. introvert, gesloten,
zwijgzaam, somber
A Agreeableness (Verdraagzaamheid) goedmoedig, bedaard, geduldig, mild vs. fel, driftig,
heetgebakerd, heethoofdig
C Conscientiousness (Consciëntieusheid) zorgvuldig, secuur, precies, ordelijk vs. nonchalant,
onbedachtzaam, lui, onverantwoordelijk
O Openness to Experience (Openheid voor ervaringen) diepzinnig, origineel, filosofish,
scherpzinnig vs. onkritisch, oppervlakkig, burgerlijk, gedwee
Typen versus dimensies
Het is onwaarschijnlijk dat menselijk gedrag op elke dimensie bimodaal is
Interpersoonlijke circumplex
Twee belangrijkste dimensies ‘hoe mensen met elkaar omgaan’
o Controle dominantie vs. onderdanigheid
o Affiliatie vriendelijkheid vs. onvriendelijkheid
3
Response bias
o Slordigheid
o Faking
o Response sets
Acquiescence bias respondenten hebben de neiging om een positieve optie te
kiezen of vaker de positieve optie te kiezen
Extreme antwoorden
Sociale wenselijkheid
De invloed van de situatie