Hoorcolleges Methoden en Technieken van Forensische Orthopedagogiek
Hoorcollege 1: Ethiek en informatiebronnen
Waarom Methoden en Technieken van Forensische Orthopedagogiek?
• Behoefte aan een opfrisser van de basis
• In FO onderzoek ga je aan de slag met een speciale doelgroep.
• Specialistische analyses → eerdere statistiek is niet altijd toereikend voor scriptie
• Relatief gezien nog weinig onderzoek in dit specifieke vakgebied
• Er wordt een brug geslagen naar de praktijk. Kennis uit onderzoek wordt gebruikt in hulpverlening
bijvoorbeeld.
Speciale doelgroep
Hele complexe doelgroep; niet één vorm van problematiek (multiproblematiek). Er is in FO heel vaak sprake
van gedwongen hulpverlening. Dit heeft niet alleen gevolgen voor deelname aan onderzoek, maar brengt ook
de verplichting met zich mee om de behandeling te toetsen op effectiviteit. Het is ethisch om iets te weten over de
effectiviteit van de hulpverlening.
• Dit vraagt (meervoudige problematiek en gedwongen kader) om flexibiliteit. Meerdere instrumenten
zijn nodig om multiproblematiek te kunnen tackelen.
• Speciale doelgroep is ook speciaal doordat ze speciale aandacht krijgen van de pers. Komen veel en
groots in het nieuws. Ook vaak negatief. Hiervan moet je op je hoede zijn.
• Speciale doelgroep = een speciale afhankelijke variabele. Het gaat vaak over recidive/terugvallen.
Hiervoor gebruik maken van een survivalanalyse of multilevel analyse → dichotome items
o 0 geen terugval
o 1 wel terugval
• Speciale aandacht voor effectiviteit van programma’s. Vaak geschreven over gedwongen kader.
Criminaliteit meten:
• Sinds 2007/2008 daalt jeugdcriminaliteit
• Stagnatie in 2018/2019, sinds 2020 weer een verdere afname
• Sinds 2017 wel lichte toename van jeugdige daders die door de rechter zijn veroordeeld voor ernstige
vormen van criminaliteit
• Geweldsincidenten en cybercrime
Sinds 2007:
• Politiecijfers: in 2014 een afname van 57% in geregistreerde minderjarige verdachten tov 2007
• Ruime halvering minderjarige strafrechtelijke daders
• Daling zelfgerapporteerde daders
• Daling aantal slachtoffers
• Geen toename 12 minners/minderjarige verdachten niet jonger
• Afname jongvolwassen verdachten en daders
• Verhouding jongens/meisjes 5/1
Waarom daalt de jeugdcriminaliteit?
Verschillende mogelijkheden/verklaringen:
1. Doorslaand succes Nederlandse aanpak criminaliteit
2. De gegevens van de politie waren onbetrouwbaar. Data waarop we onze conclusies baseren is
ongeldig
3. Er komt steeds meer kennis over betere interventies voor jeugdigen in het algemeen
4. Verhoging van de leeftijd voor alcohol
5. Opkomst van ICT, met name sociale media en smartphones → jongeren minder tijd op straat, minder
kans op groepsvorming
Verschillende informatiebronnen
Je kan delinquentie op verschillende manieren onderzoeken. Alle manieren hebben flink wat nadelen. Welke
benadering je ook kiest, heeft een weerslag op onderzoeksresultaten.
Politie-/justitie-data
• Zeggen niet altijd veel over daadwerkelijke toe- of afname van jeugddelinquentie
• Worden beïnvloed door aangiftebereidheid van slachtoffers en getuigen
• Worden beïnvloed door beleidsprioriteiten
• ‘Dark number’ is hoog: slechts 6% tot 7% van jongeren die aangeven over de schreef te zijn gegaan
komt in aanraking met de politie.
• Justitie altijd lager dan politie → door procesfouten
1
,Zelfrapportage
Gebeurt vaak met een vragenlijst.
• Slechts een beperkt aantal delicten wordt opgenomen
• Daders worden moeilijk bereikt
• Geen representatief beeld van ernstige delicten (minst betrouwbaar bij geweldsdelicten)
• Onderrapportage (vooral bij bepaalde etnische groepen)
• “Mode of administration effect”: maakt heel erg uit hoe je crimineel gedrag uitvraagt, welke
verwoording kies je, doe je het in een interview of schriftelijk? Dit maakt uit hoe daders hun criminele
gedrag rapporteren en kunnen de resultaten van je onderzoek vertekenen
Slachtofferenquêtes
• Redelijk en vrij betrouwbare en valide manier om gegevens over criminaliteitsincidentie te verzamelen
• Kunnen getraumatiseerd of niet bereid zijn mee te werken (door bijvoorbeeld er niet aan herinnerd te
willen worden)
• Weinig informatie over de daders
• Moord en doodslag, slachtofferloze en seksuele delicten zijn niet of slecht vertegenwoordigd
• Doorgaans geen gegevens over slachtoffers < 16 jaar
Conclusies
• Wie kies je als informant?
• Welke interventie ga je onderzoeken en over welke doelgroep wil je gegevens?
• Onderzoek je in een specifiek ‘kader’?
• Hoe zorg je voor betrouwbare (zelf-) rapportage
Deel 2: Ethiek
Gaat over wat de juiste manier van handelen is. Ook of je op de juiste manier omgaat met je gegevens.
Ethiek of moraalwetenschap is een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over
het juiste handelen. In algemene zin probeert ethiek de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een
handeling als goed of fout kan worden gekwalificeerd, en om de motieven en consequenties van deze handeling
te kunnen evalueren.
Onderzoeksethiek is vaak direct gekopieerd van medisch-ethische standaarden, ook zichtbaar in het feit dat de
meeste ethische toetsingscommissies Medisch Ethische Toetsingscommissies zijn
Studies waarop het op ethisch opzicht mis ging:
• Tuskegee Syphilis Study (TSS)
o Doel: achterhalen van natuurlijk ziekteverloop van syfilis
o Steekproef: 399 mannen met syfilis en 201 zonder
o Geen informed consent, geen behandeling, geen peniciline
o Werd toegediend en gekeken hoe zich dit ontwikkelde. Gedurende de periode was een
behandeling gecreëerd, maar kregen de respondenten deze behandeling niet aangeboden.
• Brooklyn Chronic Disease Hospital study
o Doel: verstoot het menselijk lichaam kankercellen
o Steekproef: 22 oudere patiënten met dementie
o Frauduleus consent, skintest ipv echte doel, arts van patiënten niet geraadpleegd
• The Willowbrook study. Willobrook
o Doel: achterhalen van natuurlijk ziekteverloop van hepatitis
o Steekproef: verstandelijk beperkte kinderen (3-10)
o Kinderen werden alleen geplaatst bij deelname aan onderzoek (deelname betekent hepatitis
toedienen)
2
, Belmont report: drie fundamentele uitgangspunten/principes die hierdoor nu gelden in onderzoek:
1. Respect voor personen (autonomie)
• Individuen moeten als autonome handelaars beschouwd worden (dus informed consent vragen)
• Aanvullende bescherming voor mensen die niet autonoom kunnen handelen.
2. Beneficence (niet schaden)
• In FO onderzoek nemen vaak kwetsbare mensen deel. Als onderzoeker dus zorgen dat er nazorg is.
Voordelen maximaliseren, minimaliseren van schaden van onderzoek.
3. Gerechtigheid: deelnemers dienen eerlijk behandeld te worden.
Onderzoeksethiek UvA
• Commissie Ethiek. Geldt voor al het onderzoek, waaronder scriptieprojecten.
• Al het onderzoek moet voorgelegd worden. De beoordeling kost tijd
• Indienen via de website van de commissie Ethiek → doet scriptiebegeleider
• Meta-analyse hoeft niet worden ingediend
Ethiek specifiek voor FO onderzoek
Algemeen:
• De FO populatie vanuit het dwangkader. Voor jongeren vaak moeilijk onderscheid te maken waaraan
verplicht en waaraan vrijwillig deel te nemen is.
• Onderzoek moet bezien worden vanuit het gezichtspunt van de deelnemer;
• Te voorziene schade aan psychologisch welzijn, gezondheid, waarden of waardigheid, moeten
geminimaliseerd worden
Competentie
Heel belangrijk dat je je als onderzoeker beperkt tot de competenties die je hebt.
• Onderzoekers mogen niet, direct of indirect suggereren dat zij psychologische kwalificaties of
betrekkingen hebben die zij niet bezitten
• Onderzoekers moeten zich bewust zijn van de grenzen van de eigen competenties
Consent
Vragen van toestemming is heel belangrijk.
• Deelnemers dienen geïnformeerd te worden over de doelen van het onderzoek
• Alle aspecten die de bereidheid om deel te nemen kunnen beïnvloeden, moeten besproken worden
• De informed consent (in NL ook mogelijkheid voor passieve consent via ouders; als je onderzoeker
gebruik gaat maken van volledig geanonimiseerde gegevens die al worden gebruikt voor een ander
doel. Denk aan data dat toch al wordt geregistreerd als cijfers gebruiken voor onderzoek) moet
verkregen worden voorafgaand aan de start van het onderzoek. Zodra jongeren inspanning moeten
verrichten moet er sprake zijn van actief consent.
• Onderzoek met kinderen of deelnemers met beperkingen die niet hun consent kunnen geven vereisen
speciale procedures
Het onthouden van informatie
• Het onthouden van informatie of het verstrekken van misleidende informatie is onacceptabel als
deelnemers bij het horen van die informatie zouden besluiten niet mee te willen doen of zich
ongemakkelijk zouden voelen
• Misleiding van deelnemers moet vermeden worden tenzij er een dwingende wetenschappelijke reden is.
Debriefing
• Na afloop van het onderzoek, moeten de onderzoekers de deelnemers op de hoogte stellen van het
doel en de rol van de deelnemer in het onderzoek
• De ervaringen van de deelnemers moeten besproken worden om onverwachte bijeffecten uit te sluiten
o “Ik heb het vast fout gedaan…”
Vrijheid om te stoppen
• Voor de start van het onderzoek moet duidelijk zijn voor de deelnemers dat zij op elk door hen gewenst
moment kunnen stoppen met hun deelname aan het onderzoek en dat hun deelname vrijwillig is
• Ook heeft de deelnemer het recht om na de debriefing zijn consent terug te trekken en te verzoeken
om vernietiging van onderzoeksgegevens
Anonimiteit/vertrouwelijkheid
• Deelnemers aan psychologisch onderzoek moeten erop kunnen vertrouwen dat hun gegevens
anoniem zullen worden verwerkt en dat de resultaten niet terug te leiden zullen zijn naar henzelf
• Maar wat als behandelinformatie gekoppeld moet worden aan recidive gegevens
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Maryzax. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,48. Je zit daarna nergens aan vast.
