ANTROPOLOGIE VWO 4
Parlementaire Democratie
3.1 wat is democratie?
Wat verstaan we onder politiek? Wat betekent het om in een democratie of in een autoritair regime
te leven? Waarin verschillen democratieën van autoritaire regimes?
Politiek
Is voor algemeen belang
Dilemma: efficiënt besturen (snel resultaat obv doel) of participatie van burgers
(democratie, belangen afwegen, duurt langer)
Democratie
Directe democratie=referendum, volk heeft zeggenschap, komt weinig voor
Indirecte democratie=representatieve democratie => 2 soorten: parlementair en
presidentieel stelsel;
Nederland is een parlementaire democratie met een constitutionele vorst (zijn taken,
bevoegdheden staan in de grondwet); Grondwet (taken en bevoegdheden van de 3
machten, kiesrecht, stemrecht, vrijheid-mening-media-vereniging-demonstreren,
gelijkheid
Kenmerken: de 3 machten (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke) zijn van elkaar
gescheiden, individuele vrijheid, politieke grondrechten, politie en leger met
bevoegdheden die door de wet worden beperkt, rechtspraak die onafhankelijk is en
persvrijheid
Autoritaire regimes
De machthebbers bepalen bijna alles voor het volk (Korea, Iran)
Schending van mensenrechten en politiek geweld
Dictatuur is een extreme vorm van een autoritaire regime
3 soorten: ideologische (communisme), religieuze (theocratie, wetgeving is gebaseerd op
het geloof) en militaire (het leger heeft alle macht)
Tussenvormen: sommige landen zie je beiden een democratie en een autoritair regime
(bijv. Indonesië)
Kenmerken: geen persvrijheid (onderwijs, kunst, media en internet staan onder censuur),
geen onafhankelijke rechtspraak, politieke tegenstanders zijn verboden, geen gescheiden
3 machten, overheidsgeweld, verkiezingsfraude, geen grondrechten (geen godsdienst,
geen privacy)
Parlementaire Democratie
3.2 Politieke stromingen
Welke verschillende politieke stromingen zijn er?
, Politieke partijen hebben ideeën over de mens en hoe een samenleving het beste geregeld kan
worden. Deze ideeën hebben ze overgenomen van 3 politieke ideologieën.
Wat is een ideologie?
Alle ideeën over de mens en hoe de samenleving naar wens ingericht kan worden.
Politieke partijen kunnen we indelen op verschillende manieren. Hierbij kijken we vooral naar de
volgende 3 vragen:
1. Welke normen en waarden staan centraal? Iedere politieke stroming heeft zijn eigen belangrijke
normen en waarden.
2. Wat is de gewenste rol van de overheid op sociaal-economisch gebied? Iedere politieke stroming
heeft zijn eigen ideeën en standpunten hierover. Linkse partijen zijn voor de actieve rol van de
overheid voor mensen die dat nodig hebben; rechtse partijen zijn voor zo weinig mogelijk bemoeienis
van de overheid, iedereen moet zichzelf redden; politiek midden partijen zitten tussen links en
rechts.
3. Hoe ga je op sociaal-cultuur vlak om met de gedragsregels en cultuur? Progressief is gericht op de
toekomst en veranderingen (abortus, homohuwelijk) en conservatief is gericht op het nu en het
verleden (reactionair=terug naar vroeger), geen macht voor de EU en geen grote veranderingen
Drie belangrijke stromingen in de politiek:
1. Liberalisme => kenmerken: politiek rechts, VVD, mensen zijn niet gelijk (wel gelijkwaardig),
persoonlijke vrijheid en persoonlijke verantwoordelijkheid en vrijheid van economie
(vrijemarkteconomie).
2. Socialisme => kenmerken: politiek links, SP, mensen moeten gelijke kansen krijgen, grote rol
voor de overheid, gelijkheid (communisme en sociaaldemocraten), kennis, inkomen en
macht moeten eerlijker verdeeld worden.
3. Confessionalisme => kenmerken: politiek midden, CDA, geloof is belangrijk,
confessionalisme, christendemocraten, rentmeesterschap, solidariteit en gespreide
verantwoordelijkheid.
Andere stromingen in de politiek die niet vanuit een ideologie denken, wel hun eigen stijl:
1. Populisme: PVV, stem van de gewone burger is belangrijk, overheid kleine rol om mensen te
beschermen die dat nodig hebben, nationalistisch, tegen immigratie, buitenland mag niet
bemoeien met de nationale politiek en economie.
2. Ecologisme: Partij voor de Dieren, groene politiek, duurzaamheid, milieubescherming,
klimaat is belangrijk, de mens is afhankelijk van zijn omgeving en de omgeving is afhankelijk
van de mens), weg met vrijemarkteconomie en weg met bio-industrie
Parlementaire Democratie
3.3 Politieke partijen
Welke politieke partijen zijn er in Nederland en wat willen ze?
Politieke partij: groep mensen met dezelfde ideeën over de ideale samenleving. Deze partijen
kunnen democratisch zijn of niet-democratisch.
