Samenvatting Inleiding
gedragswetenschappen
William E. Glassman & Marilyn Hadad, 2013, Approaches to Psychology 6 th ed.
1
,2
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1, Behaviour and psychology.................................................................................................5
1.1 Introduction..................................................................................................................................5
1.2 Why different approaches?...........................................................................................................5
1.3 The origins of psychology..............................................................................................................7
1.4 Methods of studying behaviour....................................................................................................7
Hoofdstuk 2, The biological approach..................................................................................................13
2.1 Looking for the mind...................................................................................................................13
2.2 Introduction................................................................................................................................13
2.3 Interactions of mind and body in behaviour...............................................................................14
2.4 The hereditary basis of behaviour..............................................................................................18
Hoofdstuk 3, The behaviourist approach..............................................................................................21
3.1 Mind doesn’t matter...................................................................................................................21
3.2 Introduction................................................................................................................................21
3.3 Classical conditionering..............................................................................................................22
3.4 Operant conditioning..................................................................................................................25
3.5 Applications and implications of conditioning............................................................................29
Hoofdstuk 4: The Cognitive approach...................................................................................................32
4.1 Thought and action.....................................................................................................................32
4.2 Introduction................................................................................................................................32
4.3 Perception and cognition............................................................................................................32
4.4 Learning and memory.................................................................................................................32
4.5 Problem solving..........................................................................................................................36
4.6 Launguage...................................................................................................................................38
4.7 The cognitive viewpoint in other areas.......................................................................................39
Hoofdstuk 5, The psychodynamic approach.........................................................................................41
5.1 Introductie..................................................................................................................................41
5.2 Freud and psychoanalyses..........................................................................................................41
5.3 Neo-freudian and non-freudian psychodynamic theories..........................................................46
Hoofdstuk 6, The Humanistic approach................................................................................................49
6.1 Introduction................................................................................................................................49
6.2 Carl Roger’s theory.....................................................................................................................49
3
, 6.3 Abraham Maslow’s theory..........................................................................................................52
6.4 Extending the humanistic approach...........................................................................................53
Hoofdstuk 7, Perspectives on development.........................................................................................56
7.1 Introduction................................................................................................................................56
7.2 Development: an overview.........................................................................................................57
7.3 Personality and gender role development..................................................................................58
Hoofdstuk 8, Perspectives on Social Behaviour....................................................................................62
8.1 Introduction................................................................................................................................62
8.2 Perspectives on aggression.........................................................................................................64
8.3 Perspectives on prosocial behaviour...........................................................................................67
Hoofdstuk 9, Perspectives on Abnormal behaviour..............................................................................69
9.1 Introduction................................................................................................................................69
9.2 Perspectives on aetilogy and treatment.....................................................................................70
Hoofdstuk 10, Psychology in Perspective..............................................................................................74
10.1 reconsidering the origins of the approaches.............................................................................74
10.2 Psychology and science.............................................................................................................75
10.3 Psychology and culture // 10.4 The many and the one.............................................................75
4
,Hoofdstuk 1, Behaviour and psychology
1.1 Introduction
Phrenologie is een discipline die populair is in de 18e eeuw, maar net als astrologie niet meer gezien
wordt als wetenschap. Aanhangers van de phrenologie stellen dat intelligentie onderzocht kan
worden door de omvang van de schedel te meten en de vorm van de schedel te bekijken. De
psychologie verschilt van de phrenologie in de manier waarop de methode wordt gebruikt.
Psychologie gebruikt verschillende vormen onderzoek, een voorbeeld hiervan is systematische
observatie en analyse, ook wel de natuurwetenschappelijke methode genoemd. Het definiëren van
psychologie is erg lastig. Verschillende psychologen richten zich op andere onderwerpen, zoals het
gedrag van dieren, gevoelens, enzovoorts. De methode van alle psychologen is echter
wetenschappelijk onderzoek. Psychologie is de wetenschap over gedrag en ervaringen.
The challenge of psychology
Psychologen verschillen met natuurkundigen. Natuurkundigen bestuderen levenloze materie, terwijl
psychologen de acties onderzoeken van levende wezens. Dit betekent dat psychologen met vier
uitdagingen te maken hebben, die goed onderzoek kunnen bedreigen.
1. Complexiteit: dit is een systeem dat ontstaat door interacterende eenheden (zoals neuronen
in de hersenen) die resulteren in nieuwe patronen of fenomenen, die niet gevonden kunnen
worden in individuele eenheden. Dit is erg complex, omdat er veel verschillende interacties
zijn tussen veel verschillende eenheden. Er zijn in totaal miljarden neuronen actief in de
hersenen. Gedrag bestuderen is complex.
2. Zelfbewustzijn: dit is een eigenschap van individuen of andere levende organismes. Het gaat
hierbij om het bewust observeren van het eigen gedrag. Veel psychologen hebben hun eigen
gedrag als uitgangspunt genomen voor de theorieën. Echter, we zijn het er inmiddels over
eens dat dit niet tot objectief onderzoek kan leiden.
3. Reactiviteit: dit is dat levende organismen hun gedrag veranderen als ze onderzocht worden.
Om te voorkomen dat dit het onderzoek beïnvloedt, moeten de psychologen ingewikkelde
onderzoeksopzetten gebruiken.
4. Causaliteit: dit is de studie over hoe omstandigheden of acties kunnen leiden tot een
specifieke reactie of een specifiek gevolg. Dit is lastig aan te tonen, want er zijn veel factoren
die het gedrag beïnvloeden. Je kunt dus niet altijd zeggen dat iets ook echt de oorzaak is van
een ander fenomeen.
1.2 Why different approaches?
De complexiteit van gedrag betekent dat op dit moment nog geen één theorie effectief alle aspecten
van gedrag kan uitleggen. Daarnaast worden er als respons op de complexiteit nieuwe theorieën
gevormd, maar ook als gevolg van de persoonlijke en culturele blik op de wereld. Dus de ontwikkeling
van een theorie is niet alleen afhankelijk van de aanwezige data, maar ook van persoonlijke factoren.
Perception and experience
De meeste individuen nemen aan dat wat zij ervaren slechts afhankelijk is wat er “buiten gebeurt”.
Het idee dat we dingen zien zoals ze zijn, wordt naive realism genoemd. Perceptie is echter een actief
proces van selectie, organisatie en interpretatie van informatie over de wereld. Het eerste proces van
selectie is selectieve attentie. Selectieve attentie is het perceptuele proces van selectief focussen op
specifieke elementen van een stimulus. Een voorbeeld hiervan is dat als we een gesprek voeren, we
de geluiden en stemmen om ons heen uitfilteren.
5
,Perceptie wordt bepaald door externe stimuli, gefilterd door selectieve attentie. Dit wordt bottom up
processing genoemd. Aan de andere kant beïnvloeden ook interne factoren, zoals ervaringen, de
perceptie. Dit noemt men top-down processing. Sommige visuele stimuli of elementen kunnen
verschillend worden geïnterpreteerd, dit komt door de context. Deze elementen worden ook wel
ambiguous figures genoemd. Deze dubbelzinnige figuren lijken weinig te maken te hebben met de
alledaagse ervaringen, maar deze figuren tonen aan dat niet alles wat wij zien daadwerkelijk
overeenkomt met wat ‘er buiten is’. Als iemand bijvoorbeeld iets tegen je zegt in een drukke
omgeving, vul je zelf de woorden in die je niet goed verstaat door naar de context te kijken. De
theorie dat perceptie een actief en een creatief proces is, wordt de Gestalt theorie genoemd.
De Gestalt theorie heeft meerdere principes:
1. similarity (gelijkenis): perceptuele organisatie, dus items bij elkaar groeperen als ze gelijk zijn.
2. proximity (nabijheid): items groeperen als ze dicht bij elkaar staan.
3. closure (sluiting): de neiging om incomplete patronen te vullen om een samenhangend
geheel te vormen. Dit principe laat duidelijk zien dat de Gestalt theorie interpretatie
belangrijk vindt bij perceptie. Mensen hebben de neiging te zien wat we verwachten te zien.
De interpretaties die wij maken zijn zelden willekeurig, het reflecteert juist de manier waarop we
onze voorgaande kennis en ervaringen hebben gestructureerd. Wanneer er steeds meer ervaringen
bij komen en onze kennis groeit, vormen we meer complexe structuren. Deze structuren worden
schemata genoemd. Schemata organiseren kennis, geloof en verwachting in ons hoofd en men
gebruikt die onbewust om waarnemingen te interpreteren. Zo ontstaan ook stereotypen. Schemata
beïnvloeden de manier waarop de wereld wordt waargenomen. Dat mensen andere schemata
hebben kan geen kwaad, tenzij dit leidt tot incorrecte aannames. Stereotypen kunnen worden gezien
als mentale schemata. Stereotypering kan leiden tot vooroordelen over anderen en kunnen ook een
foutieve wereld schetsen, de realiteit dus vervalsen. Ondanks dat we niet bewust weten dat we
schemata gebruiken, zijn ze deel van onze perceptuele processen. Na verloop van tijd kunnen de
schemata die we hebben gecreëerd vanuit onze ervaringen, meer invloed hebben op onze percepties
dan de realiteit.
Confirmation bias (bevestiging) is een vorm van cognitieve uitsluiting gebaseerd op de neiging om
informatie op te nemen die de verwachting bevestigt en tegenstrijdige informatie negeert. (men gaat
dan op zoek naar bevestiging van een eigen geloof.) Hoe sterker het geloof, hoe groter de verdraaiing
van de werkelijkheid. Dit betekent niet dat schemata ongewenst zijn, meestal helpen ze ons juist in
het verbeteren van efficiëntie en nauwkeurigheid. Door de perceptuele processen te begrijpen, zijn
we meer in staat om verschillende fouten te vermijden.
Perception and theorizing
In het begin werd de vraag gesteld waarom er meerdere benaderingen waren. Het is nu duidelijk dat
onderzoekers afhankelijk zijn van dezelfde perceptuele processen als andere mensen, met de daarbij
behorende grenzen. De vraag is nu hoe deze perceptuele grenzen geleid hebben tot verschillende
benaderingen.
Aangezien het niet mogelijk is voor een onderzoeker om alles te bestuderen, is er voor een onderzoek
een zekere vorm van selectie nodig. De keuzes die gemaakt worden, zijn beïnvloed door de processen
van perceptie. Dit boek is verdeeld in de vijf benaderingen.
Complementariteit is een concept ontwikkeld door natuurkundigen, om beter om te kunnen gaan
met het bestaan van twee modellen die beide nuttig zijn, maar niet samen kunnen gaan. Psychologen
kunnen meerdere benaderingen gebruiken, om gedrag nog beter te kunnen begrijpen. De
verschillende benaderingen van de psychologie kunnen elkaar dus aanvullen. Elke benadering van de
psychologie kan slechts een gedeeltelijk beeld geven van het hele subject.
6
,1.3 The origins of psychology
Psychologie heeft geen specifieke datum waarop het is ontstaan, dit komt door het feit dat
psychologie is ontstaan op universiteiten, in laboratoria en door publieke erkenning. Psychologie is
ontstaat in de drie laatste decennia van de 19e eeuw. Psychologie is voortgekomen uit twee tradities;
filosofie en natuurwetenschappen. Filosofie was belangrijk, omdat men hierbij nadenkt over acties en
motivaties. Daarnaast waren de natuurwetenschappen van belang, omdat deze wetenschap
experimenteerde met causaliteit en ook met de evolutietheorie.
De twee hoofdgrondleggers van de psychologie zijn: Wilhelm Wundt en William James.
Wilhelm Wundt (1832-1920): Wundt heeft medicijnen gestudeerd, daarna ging hij werken
onder de leiding van Johannes Müller. Müller heeft Wundt beïnvloed, want door hem heeft
Wundt de studie van medicijnen achter hem gelaten en is verder gegaan in het onderzoek
naar psychologische processen. Wundt heeft in zijn laatste studie theorieën gemaakt over de
fysiologische aspecten van gedrag. Hij creëerde de experimentele psychologie. Door hem
ontstonden er allerlei afdelingen psychologie op de universiteiten.
William James 1842-1910): James begon ook als een medicijnstudent. Op zijn 30e werd hij
gevraagd om fysiologie op de universiteit te onderwijzen. Hij begon les te geven over de
relatie tussen fysiologie en psychologie. Later gaf hij alleen nog les in psychologie. Henry Holt
vroeg in die tijd aan James of hij een boek wilde schrijven over psychologie. Dit boek werd
het best gelezen psychologieboek. Zelf vond hij het boek niet goed, en daardoor ging James
zich meer richten op de filosofie. Met zijn analyses over basisproblemen heeft hij een basis
opgesteld voor verder onderzoek. Ten eerste stelde hij dat het belangrijk is om voorzichtig
precieze observaties te doen. Ten tweede is het belangrijk om juiste en goede vragen te
stellen.
Wundt en James hebben beide een belangrijke rol gespeeld bij de vorming van psychologie tot een
discipline. Ze begonnen elk als medicijnenstudent en eindigden als een professor van filosofie.
Een verschil tussen Wundt en James is hun benadering van de studie naar gedrag en geest.
1. James' benadering is bekend geworden onder de naam functionalisme: dit is een benadering
van gedragswetenschappen die gebruik maakt van analyses van processen in het brein. Ze
analyseren processen in het brein, de functie van bepaalde handelingen verklaren, volgens
hen moet gedrag een functie hebben.
2. Wundts benadering werd structuralisme genoemd. Structuralisme is een benadering die
probeert de inhoud van de geest te analyseren, met behulp van introspectie.
1.4 Methods of studying behaviour
The role of scientific method in psychology
Terwijl de 5 benaderingen van de psychologie allemaal verschillen in de methode die ze aanhangen,
zijn de psychologen het wel eens met een aantal funderingen van psychologisch onderzoek:
Ten eerste is psychologie empirisch, dit houdt in dat het gebaseerd is op gedane observaties.
Ten tweede moeten deze observaties georganiseerd gedaan worden, ervan uitgaande dat
categorisering leidt tot verklarende theorieën. Een gestructureerde set van principes wordt
een theorie genoemd.
Een theorie geeft een samenhangende structuur voor gerelateerde observaties. Theorie en
observaties zijn door twee cognitieve processen gelinkt aan elkaar.
7
, 1. Inductie: dit is een proces van redeneren gebaseerd op het vormen van algemene beginselen
van specifieke observaties. Dus van specifiek naar algemeen.
2. Deductie: dit is het proces van het trekken van specifieke conclusies uit een set van algemene
beginselen. Dus van algemeen naar specifiek.
Een voorbeeld van inductie en deductie: Freud geloofde dat agressie een drift is die kan worden geuit
in een destructief gedrag, een algemeen beginsel. Hieruit volgt dat als iemand een moord pleegt, hij
dit doet omdat het een aangeboren drift is, een specifieke conclusie. Een hypothese, een specifieke
uitkomst of voorspelling afgeleid uit een theorie, komt voort uit deductie.
Introspectionism and public observations
Introspectionisme is het gedrag onderzoeken door je eigen gedrag te analyseren. Het is een
twijfelachtige techniek, de methode kan namelijk niet de goede antwoorden geven. Een andere
zwakte van introspectionisme komt voort uit het gebruik van privé ervaringen als data.
Om de problemen van deze techniek te voorkomen, heeft psychologie de publieke technieken van
observatie benadrukt. Deze technieken maken het mogelijk voor waarnemers om het eens te worden
over wat er is gebeurd.
Sommige onderzoekers stellen ook de eis voor publieke observaties aan hoe de concepten worden
gedefinieerd. Dit wordt operationeel definiëren genoemd. Anders geformuleerd betekent
operationeel definiëren dat de betekenis wordt bepaald door de processen of waarneembare
gebeurtenissen die meetbaar zijn, op deze manier kan er beter onderzoek worden gedaan.
Bijvoorbeeld als iemand onderzoek wil doen naar lichamelijke inspanning kan men een stappenmeter
gebruiken of de hartslag.
Measures of behaviour, research setting and research methods
Gedrag kan op twee manieren onderzocht worden:
1. Self-report: een methode van dataverzameling door individuen te vragen hun eigen gedrag te
beschrijven. Dit kan met interviews, enquêtes en psychologische testen. Think-aloud-protocol
is een transcriptie van commentaren gemaakt wanneer een individu gevraagd wordt om zijn
gedachten en gedrag te beschrijven.
2. Directe observatie: een observatietechniek waarbij directe observatie van gedrag door de
onderzoeker wordt gedaan. Er is dus een onderzoeker die waarneemt, zonder dat dit wordt
beïnvloed door de onderzochte. Deze techniek is een stuk neutraler dan de andere methode
en is makkelijker te verifiëren, omdat er meerdere onderzoekers kunnen worden ingezet.
Directe observatie wordt vooral gebruikt bij experimenten.
Een onderzoeker moet een keuze maken tussen self-report en directe observatie. Ook moet een
onderzoeker beslissen in welke omgeving hij zijn onderzoek uitvoert. Er kan onderzoek worden
gedaan in een laboratorium of in het veld. De keuze van setting is nauw verbonden met de
onderzoeksmethode. Er zijn drie soorten methodes, later in het hoofdstuk worden ze uitgebreider
uitgelegd:
experiment: Een experiment is een procedure waarbij de onderzoeker systematisch varieert
met de factoren, om zo te kunnen zien wat het effect is van de veranderingen. Verandert een
onafhankelijke variabele om een causaliteit aan te tonen.
non-experiment: soms ook beschrijvende methode genoemd. Non-experimenten hebben
geen directe controle op de factoren, in tegenstelling tot het experiment.
quasi-experiment: zijn gelijk aan experimenten, alleen bevatten quasi-experimenten niet
hetzelfde niveau van controle. Deze methode wordt vaak gebruikt bij onderzoeken waarbij
de kenmerken niet kunnen worden gemanipuleerd, bijvoorbeeld geslacht of leeftijd.
8
