Vaccinatieplicht is niet wat Nederland nodig heeft
Kennissen van mij hebben net een kindje gekregen. Jur is nu vier weken oud en zijn ouders
staan voor een belangrijke beslissing: het wel of niet laten vaccineren van hun kersverse
kindje. Enerzijds is het natuurlijk een kleine moeite die een risico op verschrikkelijke ziekten
kan wegnemen, anderzijds is het wel in strijd met hun geloof en door de hoge
vaccinatiegraad is het risico op de ziekten verwaarloosbaar. Hun dilemma deed mij denken
aan een dilemma op grotere schaal: het wel of niet invoeren van een vaccinatieplicht.
Niet alleen in Nederland, maar over heel de wereld laait deze discussie eens in de zoveel tijd
weer op. In Duitsland is vorige maand een wetsvoorstel gedaan dat ouders verplicht om zich
te laten adviseren over de vaccinatie van hun kinderen (Redactie buitenland, 2017).
Ondanks dat het waarborgen van groepsimmuniteit en daarmee het bevorderen van de
volksgezondheid een goed argument is voor het invoeren van vaccinatieplicht, ben ik
vanwege onder andere het recht op onaantastbaarheid van het lichaam, het recht op vrijheid
van godsdienst en de ongunstige effectiviteit tegen deze vaccinatieplicht.
Ten eerste kent men in Nederland het recht op onaantastbaarheid van het lichaam. Dit houdt
in dat iedereen het recht heeft om zelf te bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt.
Voor kinderen geldt dat de ouders en verzorgers dat voor hen doen (art. 11 Grondwet). Dit
betekent dus dat iemand zelf mag beslissen om zich te laten vaccineren en tevens mogen
ouders en verzorgers ook zelf bepalen of zij hun kinderen laten vaccineren. Het
zelfbeschikkingsrecht is een rechts dat in deze casus ongeveer op hetzelfde neerkomt als
het recht op onaantastbaarheid van het lichaam. Het zelfbeschikkingsrecht houdt in dat
iedereen in staat moet zijn om zijn of haar eigen keuzes te maken. In dit geval zou dat dus
betekenen dat iemand zelf mag bepalen of hij of zij zich laat vaccineren: het is een autonome
keuze. Hier speelt het principe van respect voor autonomie een grote rol. Dit houdt in dat
mensen volledig en juist geïnformeerd moeten worden over de effecten van het wel of niet
laten vaccineren zodat deze mensen zodanig in staat zijn een eigen beslissing te nemen. Er
moet zo met mensen worden omgegaan dat zij onafhankelijk kunnen handelen en de keuze
van een individu zal dus gerespecteerd moeten worden (Bosselaar, 2011).
Daarnaast stelt de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens dat iedereen het recht
heeft op godsdienstvrijheid (art. 18 Universele Verklaring van de Rechten van de Mens). In
deze casus betekent dat dat men vrij is om te geloven dat het vaccineren van kinderen
inderdaad onverantwoord is, wanneer zijn of haar religie dat toeschrijft. Zo schrijft de Bijbel
dat gezondheid en ziekte men niet bij toeval valt, maar uit Gods vaderhand ten deel, en om
die reden laten reformatorische christenen zich vaak niet vaccineren (Klein, 2013). In
verband met het principe van respect voor autonomie, zou men dan ook de keuze om zich
niet te laten vaccineren vanwege religieuze redenen moeten respecteren. Verder is het zo
dat de meeste mensen die hun kinderen niet laten vaccineren, dit doen vanwege hun geloof.
Echter, onderzoek laat zien dat de huidige generatie Nederlandse orthodox protestanten zich
tegenwoordig vaker laat vaccineren dan hun ouders. Er wordt zelfs verwacht dat de
vaccinatiegraad ook in deze groep vanzelf zal toenemen, zonder dat daar dwang aan te pas
moet komen (Spaan, Ruijs, Hautvast & Tostmann, 2017).
Bovendien is het ook maar de vraag of men met het invoeren van een vaccinatieplicht in
Nederland wel de gewenste effecten bereikt. Zo stelt theoloog Maarten Wisse dat het
verplicht inenten slechts contraproductief zal werken. Ook tweede-kamerlid Henk van
Gerven twijfelt aan de effectiviteit: “Met maximale voorlichting valt meer te bereiken. Je moet
de ouders overtuigen en het voor hen inzichtelijk maken wat de risico’s zijn als zij ervoor
kiezen hun kinderen niet in te enten” (Bikhie, 2013). Daarnaast zegt de directeur van het
Centrum voor Infectieziekten bij het RIVM, Roel Coutinho, ook dat het geen zin heeft om een
inenting te verplichten. Hij stelt tevens dat er verschillende vaccinaties vroeger verplicht zijn
gesteld, maar dat dat nooit heeft gewerkt (Redactie binnenland, 2013). Ook het voorbeeld
van het wetsvoorstel in Duitsland, zoals ik hierboven benoemde, zat blijkbaar in de knoop
