Deel 5: De adolescente
Hoofdstuk 14) De fysieke ontwikkeling in de adolescente
In de adolescente kan de toename in lengte en gewicht zich in zeer snel tempo voltrekken
pubertaire groeispurt. De groeispurt begint voor jongens en meisjes niet op hetzelfde moment. Bij
meisjes start en eindigt de spurt gemiddeld twee jaar eerder dan bij jongens.
Net als de groeispurt begint ook de puberteit, de periode waarin de geslachtsorganen zich volledig
ontwikkelen, bij meisjes eerder dan bij jongens. De puberteit begint wanneer de hypofyse andere
klieren in het lichaam van een kind het signaal geef dat ze volwassen hoeveelheden
geslachtshormonen moeten gaan produceren. Voor jongens zijn dat androgenen en voor meisjes
oestrogenen. De hypofyse zet het lichaam er ook toe aan om meer groeihormonen te produceren,
die samen met de geslachtshormonen verantwoordelijk zijn voor de groeispurt en de puberteit.
Puberteit bij meisjes
De menarche, het begin van de menstruate, vindt in verschillende delen van de wereld op zeer
uiteenlopende tjdstppen plaats. In armere ontwikkelingslanden begint de menstruate later dan in
economisch welvarender landen. Uit onderzoek blijkt dat gewicht of de verhouding tussen vet en
spieren en rol speelt bij het tjdstp van de menarche.
Bij meisjes vindt de ontwikkeling van de primaire geslachtskenmerken plaats doordat er
veranderingen optreden in hun vagina en baarmoeder. Secundaire geslachtskenmerken zijn onder
andere de ontwikkeling van borsten en schaamhaar.
Puberteit bij jongens
De seksuele rijping van jongens voltrekt zich in een ander tempo. De primaire geslachtskenmerken
als de penis en het scrotum beginnen rond een jaar of twaalf in een versneld tempo te groeien en
bereiken drie of vier jaar later de volwassen omvang.
De spermarche, de eerste zaadlozing, treedt meestal op rond het dertende levensjaar. Ontwikkeling
primaire geslachtskenmerken (penis en het scrotum beginnen te groeien).
Ontwikkeling secundaire geslachtskenmerken (schaamhaar, gezichtshaar, snor, baard, okselhaar,
baard in de keel)
In de adolescente worden ze opeens bewust van wat er met hun lichaam gebeurt. Hier kan met
afschuw of juist met vreugde op gereageerd worden. De menarche heef bijvoorbeeld verschillende
psychische consequentes. Vroeger werd menstruate als iets negatef gezien, tegenwoordig juist een
positever beeld.
Menstruate en zaadlozingen zijn doorgaans privéaangelegenheden, maar veranderingen in
lichaamsvorm en -omvang zijn voor iedereen waar te nemen. Veel pubers schamen zich voor de
veranderingen die optreden. Dit komt door het beeld wat door de maatschappij geschetst wordt.
Voor jongens is vroege rijping over het algemeen een voordeel. Jongens die lichamelijk vroeg
volgroeid zijn, zijn meestal beter in sport. Bovendien zijn ze vaak populairder en hebben ze een
positever zelfeeld.
Voor vroeg rijpende meisjes ligt het anders, zij voelen zich vaak ongemakkelijk en anders dan hun
leefijdsgenoten door de in het oog springende veranderingen van hun lichaam, zoals de
ontwikkeling van borsten. Hoewel meisjes die vroeg in de puberteit komen populairder zijn bij de
oudere jongens, zijn ze vaak sociaal gezien nog niet klaar voor het soort contacten met jongens dat
de meeste meisjes pas later krijgen. Ook kunnen meisjes last krijgen van angsten en kunnen ze zich
ongelukkig of depressief gaan voelen.
Net als vroege rijping kan ook late rijping verschillende gevolgen hebben. Jongens die kleiner en
lichter zijn worden bijvoorbeeld minder aantrekkelijk gevonden. Ook kunnen ze in het nadeel zijn bij
sommige sportactviteiten. Ook kan het sociale leven eronder leiden. Al deze problemen kunnen tot
, een lager zelfeeld leiden. Jongens die laat in de puberteit komen hebben als voordeel dat ze langer
de gelegenheid hebben om bepaalde positeve eigenschappen te ontwikkelen.
Voor laat rijpende meisjes is het verhaal behoorlijk positef. Meisjes die later in de puberteit komen,
worden tjdens de eerste jaren van de middelbare school soms over het hoofd gezien maar tegen de
tjd dat ze een jaar of vijfien zijn en vrouw beginnen te worden, is de kans groot dat ze tevredener
met zichzelf en met hun lichaam zijn. Ook hebben ze vaak minder emotonele problemen. Ook
kunnen ze langer doorgroeien waardoor ze aan het matschappelijke slankheidsideaal voldoen.
De adolescente brengt grotere onafankelijkheid met zich mee. Voor een deel is die
onafankelijkheid het gevolg van veranderingen in de hersenen die de weg banen voor
ontwikkelingen in de cogniteve vermogens tjdens de adolescente. Het aantal neuronen blijf
groeien en de onderlinge verbindingen ertussen worden complexer. De prefrontale cortex is het
gebied dat zich tjdens de adolescente sterk ontwikkelt. Dit gebied is het deel waarmee mensen
denken, oordelen en complexe inschatngen maken. Ook zorgt het voor de beheersing van de
impulsen. Omdat in de adolescente de prefrontale cortex nog niet volgroeid is, krijg je risicovol en
impulsief gedrag.
De ontwikkeling van de hersenen zorgt ook voor veranderingen in de hersendelen die gevoelig zijn
voor dopamine en de aanmaak daarvan. Daarom zijn ze soms minder gevoelig voor de efecten van
alcohol, wat kan leiden tot meer alcoholgebruik.
Omdat er op school en in hun sociale leven steeds meer van hen verwacht wordt, gaan adolescenten
later naar bed. Omdat ze vaak vroeg weer les hebben, krijgen ze slaaptekort.
Stress de fysieke reacte op gebeurtenissen die ons bedreigen of uitdagen. Er zijn zowel acute
stressoren (plotselinge eenmalige gebeurtenissen) als chronische stressoren (doorlopende
gebeurtenissen of vaste omstandigheden), deze kunnen fysiologische gevolgen hebben.
Stress kan ook leiden tot psychosomatsche aandoeningen: medische problemen die worden
veroorzaakt door de interacte tussen psychische, emotonele en fysieke problemen. Volgens
sommige onderzoeken is de kans op een ernstge ziekte groter naarmate een mens meer stressvolle
gebeurtenissen heef meegemaakt.
Sommige adolescenten kunnen beter omgaan met stress, ook wel coping genoemd, dan anderen. Zij
slagen er beter in om de bedreigen en uitdagingen die tot stress leiden te beheersen, te verminderen
of te aanvaarden.
Sommige adolescenten gaan op een probleemgerichte manier met stress om. Zij proberen een
stressvol probleem of een stressvolle situate te beheersen door direct in te grijpen, waardoor de
situate minder stressvol wordt.
Andere gaan er op een emotegerichte manier mee om. Dat wil zeggen dat zij hun emotes bewust
reguleren.
Omgaan met stress wordt ook gemakkelijker als er sociale steun voorhanden is. In stresssituates
kunnen anderen zowel emotonele steun bieden als praktsche, tastbare steun. Bovendien kunnen
anderen informate leveren en specifek advies geven over hoe met stressvolle situates om te gaan.
Zelfs als adolescenten niet bewust naar manieren zoeken om met stress om te gaan, gebruiken ze
volgens sommige psychologen onbewuste mechanismen die de stress helpen verminderen. Mensen
gebruiken bijvoorbeeld onbewust defensieve strategieën om de ware aard van een situate te
vervormen of te ontkennen.
Hoofdstuk 15) De cogniteve ontwikkeling in de adolescente
Adolescenten kunnen bedenken wat er zou kunnen gebeuren of hoe iets zou kunnen zijn. Ze kunnen
verschillende abstracte mogelijkheden in hun hoofd oproepen en ze kunnen zaken in relateve zin
beschouwen, terwijl jongere kinderen alleen absoluut kunnen denken. Adolescenten bedenken niet
alleen zwart-witoplossingen voor problemen, ze zijn ook in staat om grijstnten te onderscheiden.
