Beste medestudenten,
Deze samenvatting bevat zowel de verplichte literatuur als de aanvullende artikelen die op Canvas staan vermeld voor dit vak. Daarnaast heb ik hoorcollege-aantekeningen verwerkt in de samenvatting en een korte uitwerking gegeven van de opdrachten. Ik heb zelf een 9 gehaald vo...
Hierbij deel ik mijn samenvatting voor het vak Omgevingsrecht. Het vak
Omgevingsrecht is gericht op het bijbrengen van kennis en inzicht in de
achtergronden en vormgeving van het ruimtelijk omgevingsrecht. De nadruk in dit
vak zal vooral liggen op gemeentelijke niveau. Aan het begrip bestemmingsplan zal
veel aandacht worden besteed. Onder meer komen de voorbereiding, de vormgeving
en de juridische betekenis van een dergelijk plan aan de orde. In dit vak wordt op
ruime schaal aandacht gegeven aan een vergelijking van het bestemmingsplan en
zijn opvolger onder de Omgevingswet, het omgevingsplan.
Ieder college bestaat uit maximaal drie uur.
Verspreid over de cyclus bestaat de mogelijkheid een paper van max. twee A4 te
schrijven. Er zijn vier gelegenheden. Het desbetreffende rooster met onderwerpen
zal te vinden zijn onder Files. Papers worden plenair besproken in het derde college-
uur. Om aan het tentamen deel te mogen nemen, moeten minimaal drie papers zijn
ingeleverd en als serieus beoordeeld zijn. Het tentamen is take home. Het wordt op
30 maart om 08.00 uur ter beschikking gesteld op Canvas en moet op dezelfde dag
om 18.00 uur zijn ingeleverd via .
Deze samenvatting zal bestaan uit de voorgeschreven literatuur van dit vak, met
verwerking van de hoorcollege-aantekeningen en korte uitwerkingen van de papers
die voor dit vak ingeleverd moeten worden.
Ik hoop jullie met deze samenvatting goed op weg te kunnen helpen om dit vak met
succes af te ronden.
Met vriendelijke groet,
Richard d’Hooghe
Masterstudent: Jurist & Overheid
1
,1 Een overzicht van het huidige ruimtelijke
ordeningssysteem; de overgang naar de Omgevingswet
Hoofdstuk 1 Algemene inleiding
1.1 Ruimtelijk bestuursrecht en het recht van de ruimtelijke ordening
Tot het recht van de ruimtelijke ordening rekenen wij dat deel van het recht dat de
overheid het juridisch kader en instrumentarium biedt voor het beleid inzake de
ruimtelijke ordening alsmede de regels omtrent het gebruik van de instrumenten.
Hiertoe behoren de Wet ruimtelijke ordening, het Besluit ruimtelijke ordening, grote
delen van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, delen van de Woningwet,
een deel van de onteigeningswet en de Tracéwet. Onder ruimtelijke ordening wordt
verstaan: Het van overheidswege bewust ingrijpen in maatschappelijke
ontwikkelingen met een ruimtelijke dimensie. Het regelen van het gebruik van grond
vindt ten dele plaats door middel van regels in bestemmingsplannen, maar de
overheid kan ook gebruikmaken van de aan het privaatrecht ontleende
bevoegdheden. Bij de ruimtelijke ordening is het van belang om alle tegenstrijdige
belangen tegen elkaar af te wegen en te coördineren.
1.2 Karakteristieken van het ruimtelijk bestuursrecht
Sector- en facetplanning: de afzonderlijke onderdelen van de overheidszorg noemen
we sectoren, waarbij het facet ruimtelijke ordening een rol speelt. In de
Omgevingswet worden alle losse relevante regels in één wettelijk stelsel
geïntegreerd. Elk planologisch proces bevat drie fasen die onderscheiden moeten
worden: bestemmen, inrichten en beheren. De drie fasen lopen in de praktijk door
elkaar, en daarom zal er tussen deze fasen geen strak onderscheid worden
gemaakt.
1.3 Enkele uitgangspunten van ruimtelijk ordeningsrecht
Grondwettelijke bepalingen: Op grond van art. 21 Grondwet draagt de
overheid de zorg voor de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en
verbetering van het leefmilieu. In art. 14 lid 1 Grondwet wordt bepaald dat
onteigening alleen kan geschieden in het algemeen belang en tegen vooraf
verzekerde schadeloosstelling. De overheid kan op deze grond vergaande
beperkingen opleggen aan het eigendomsrecht. Van onteigening kan enkel
worden gesproken indien geen enkele gebruiksmogelijkheid meer over zou
blijven. In art. 14 lid 3 Grondwet wordt bepaald dat er in de gevallen bij of
krachtens de wet een recht op schadevergoeding bestaat indien de
uitoefening van het eigendomsrecht wordt beperkt.
Toelatingsplanologie via wettelijke verboden : De overheid kan de vrijheid van
de burger alleen beperken bij of krachtens de wet. Dit beginsel staat in het
omgevingsrecht ook centraal, al is er voor het bouwen al snel een
omgevingsvergunning vereist (art. 2 WABO – weigeringsgronden). In de
praktijk blijkt dat de inperking van het eigendomsrecht via
bestemmingsplannen ver kan reiken. Beperking: de eigenaar kan niet
verplicht worden de aangegeven bestemming ook daadwerkelijk te
verwezenlijken. Indien de eigenaar iets wil bouwen of het bestaand gebruik wil
2
, veranderen, krijgt hij te maken met beperkingen (= toelatingsplanologie). In de
Omgevingswet zullen er gronden komen om bepaalde in het omgevingsplan
opgenomen verplichtingen te realiseren.
Spanningsveld tussen rechtszekerheid en flexibiliteit: De eigenaren van een
stuk grond moeten zekerheid krijgen over het gebruik daarvan. Aan de andere
kant moeten plannen soms ook ruimte bieden voor nieuwe ontwikkelingen.
Overheden streven naar plannen die verschillende opties openlaten maar toch
genoeg sturende werking hebben (flexibiliteitsconstructies). Het bovenstaande
kan leiden tot een aantasting van de rechtszekerheid.
Spanningsveld tussen decentralisatie en centralisatie: De ruimtelijke planning
is sterk gedecentraliseerd en behoort tot de bevoegdheid van gemeenten,
maar het Rijk en provincies dienen ook aan ruimtelijke ordening te doen. Zij
zijn bevoegd om algemene regels op te stellen en hebben eveneens
aanwijzingsbevoegdheden. Ook kunnen ze een inpassingsplan vaststellen
indien dit naar nationale belangen noodzakelijk is (art. 3.26 en 3.28 WRO).
1.4 Ruimtelijke ordening op drie niveaus
Het ruimtelijk beleid wordt vormgegeven in op de WRO gebaseerde plannen: in
structuurvisies en amvb’s van het Rijk, in structuurvisies en verordeningen van de
provincie en in bestemmingsplannen van de gemeente. De structuurvisies van lagere
overheden hoeven niet in overeenstemming te zijn met die van de hogere
overheden. Dit geldt echter wel tussen in een AMvB neergelegde algemene regel
van het Rijk, provinciale verordeningen en bestemmingsplannen. In de gemeente is
het bestemmingsplan het belangrijkste plan, die voor de burgers bindend is (art. 3.1
Wbo). Een aantal belangrijke vergunningen zijn gekoppeld aan de inhoud van het
bestemmingsplan. Daarnaast mag een omgevingsvergunning niet in strijd zijn met
het bestemmingsplan (art. 2.10 Wabo). Ook kan een bestemmingsplan bepaalde
gebruiksverboden bevatten, die gestraft kunnen worden met bestuursdwang of een
last onder dwangsom. Een bestemmingsplan kan tenslotte ook de mogelijkheid
bevatten om van bepaalde regels ontheffing te verlenen en biedt de Wabo
onafhankelijk een afwijkingsmogelijkheid (art. 3.6 lid 1 onder c Wro jo. art. 2.12 lid
1 onder a Wabo).
1.5 Ontstaan en ontwikkeling Woningwet en de Wet ruimtelijke ordening
Voor de Woningwet van 1901: De meeste steden konden hun grondgebied
niet uitbreiden. Na 1870 werd dit pas mogelijk en noodzakelijk vanwege
bevolkingsgroei. De gemeente legde vanaf toen bouwverboden op, maar er
bleef een volkshuisvesting probleem bestaan.
De Woningwet van 1901: De wet heeft zich gericht op verbetering van de
volkshuisvesting en ontwikkeld tot een wet voor de ruimtelijke ordening. De
gemeente kreeg de bevoegdheid om uitbreidingsplannen en bouwverboden in
te stellen. Daarnaast bracht deze wet verschillende
onteigeningsmogelijkheden en de mogelijkheid om voorschriften vast te
stellen.
De Wet op de Ruimtelijke ordening 1962 en de Woningwet 1962: In deze wet
werd het gemeentelijk bestemmingsplan geïntroduceerd. Deze plannen
konden op een eenvoudige wijze in een autonome gemeentelijke verordening
worden gesteld. Daarnaast kwam er een wettelijk schadevergoedingsrecht
(art. 49 WRO).
3
, Wijziging Wet op de Ruimtelijke Ordening 1999: De zelfstandige
projectvrijstelling de versterking van de betekenis van hogere plannen waren
hierin de belangrijkste wijzigingen.
Wet ruimtelijke ordening (per 1 juli 2008): De wetgever beoogde meer
scheiding te brengen tussen het ruimtelijk beleid van gemeenten, provincies
en Rijk en anderzijds de juridische instrumenten om dat beleid te
verwezenlijken (structuurvisies). De positie van het bestemmingsplan werd
verstevigd (projectbesluit) en de hogere overheden kregen meer
mogelijkheden om ruimtelijke keuzen op provinciaal en rijksniveau in bindende
besluitvorming om te zetten (nieuwe interventiebevoegdheden).
Crisis en herstelwet 2010: Deze wet kwam er om bijzondere wettelijke
voorzieningen te treffen voor een versnelde ontwikkeling en verwezenlijking
van ruimtelijke en infrastructurele projecten, ten einde bij te dragen aan de
economische crisis. De wet wordt gebruikt om te experimenteren met nieuwe
juridische instrumenten.
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht: De besluitvormingsprocedures
werden vereenvoudigd en integraal gemaakt.
Op weg naar de Omgevingswet: alle regelgeving die betrekking heeft op de
fysieke leefomgeving moet zoveel mogelijk in één wet en de daarop
steunende uitvoeringswetgeving onder te brengen. Bestemmingsplannen
zullen worden vervangen door omgevingsplannen. De vergroting van de
flexibiliteit zal leiden tot minder rechtszekerheid. Deze wet wordt ongeveer in
het jaar 2020 verwacht.
Algemene wet bestuursrecht: Voor alle WRO-plannen gold dat alleen
rechtstreeks beroep op de ABRvS open stond. Daarnaast waren er grote
veranderingen op vlak van de handhaving en de voorbereidingsprocedure.
Nabeschouwing: De wetgever volgt de ontwikkelingen in de praktijk, en er
bestaat een gestage trend tot centralisatie. Daarnaast wordt er minder waarde
gehecht aan de rechtszekerheid voor grondeigenaren.
Hoofdstuk 2 De gemeentelijke structuurvisie
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk bespreken we de gemeentelijke structuurvisie.
2.2 Bevoegdheid
De gemeenteraad is verplicht tot het vaststellen van een of meer structuurvisies ten
behoeve van een goede ruimtelijke ordening voor het gehele gemeentelijke
grondgebied (art. 2.1 lid 1 Wro). Dit blijft een verplichting ook al wordt er gesproken
van een bevoegdheid.
2.3 Doel en inhoud
De structuurvisie dient duidelijkheid te geven over hoe de gemeenteraad zich
voorstelt voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen te doen verwezenlijken. In de
structuurvisie dient de gemeenteraad aan te geven welke bevoegdheden zij hiervoor
gaan gebruiken. In sommige gevallen kunnen er in een bepaald gebied twee
structuurvisies gelden. De gemeentelijke structuurvisie vormt de voorwaarde voor het
eisen van financiële bijdragen in het kader van de grondexploitatie. Verder wordt er
met de structuurvisie op geen enkele wijze rechtsgevolgen in het leven geroepen.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Richarddhooghe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
