Volledige samenvatting van het boek Basiskennis aardrijkskunde - Roger Baltus. Er staan veel originele plaatjes uit het boek in ter verduidelijking van de tekst. Ook staat er wat extra informatie in die tijdens de PABO bijlessen is vermeld.
In ons zonnestelsel draaien negen planeten om de zon: Mercurius – Venus – Aarde –
Mars – Jupiter – Saturnus – Uranus – Neptunus – Pluto (een dwergplaneet).
Een rondje om de zon duurt voor de aarde 365,25 dagen. Omdat er geen 0,25 dag
bestaat, zijn er schrikkeljaren ingevoerd. Eens in de 4 jaar duurt het jaar een dag langer:
29 februari.
De landoppervlakten bestaan uit zeven continenten: Europa – Azië – Afrika – Noord-
Amerika – Zuid-Amerika – Australië – Antarctica.
Evenaar = Equator = Verdeeld de aarde in een
noordelijk en zuidelijk halfrond.
- Breedtecirkel = Parralel = Lijn evenwijdig aan
evenaar.
Nulmeridiaan = Verdeeld de aarde in een westelijk
en oostelijk halfrond Ligt bij Greenwich (Londen).
- Meridiaan = Lijn evenwijdig aan
nulmeridiaan.
Lengtegraad = Varieert van 0 tot 180, met de toevoeging OL of WL.
Breedtegraad = Varieert van 0 tot 90, met de toevoeging NB of ZB.
De aarde draait in 24 uur (= Etmaal) tegen de klok in rond haar as.
- Aardrotatie = Aardas = As waar de aarde om draait. Veroorzaakt dag en nacht.
- Staat schuin naar rechts.
- Zon komt op in het oosten en gaat onder in het westen.
Omdat de aarde in 24 uur om haar as draait, verstrijkt er per 15 geografische lengte
(360/24) een uur.
- De aarde is verdeeld in 24 verschillende tijdzones.
Veel planeten in ons zonnestelsel hebben een of meerdere manen.
- De aarde heeft 1 maan.
1
, Basiskennis Aardrijkskunde – Roger Baltus
- Draait in 27 dagen om de aarde.
Het zeewater staat onder invloed van de
aantrekkingskracht van de maan, de zon en
een kracht die ontstaat door draaiing van
aarde.
- Vloed = Water staat op zijn hoogst.
- Eb = Water staat op zijn laagst.
21 maart en 23 september: De aarde staat ten opzichte van de zon rechtop. De zon
schijnt dan loodrecht op de evenaar.
21 juni: De zon schijnt loodrecht op de kreeftkeerkring.
21 december: De zon schijnt loodrecht op de steenbokkeerkring. De zon gaat in het
noorden bijna niet op en in het zuiden bijna niet onder.
Endogene krachten = Krachten die van binnenuit de aarde op de aardkorst inwerken.
- Veroorzaken verschijnselen op de aarde die voor een belangrijk deel bepalen hoe
de aarde eruitziet.
2
, Basiskennis Aardrijkskunde – Roger Baltus
De aarde is van binnen naar buiten
opgebouwd uit:
- Binnenkern
- Buitenkern
- Mantel – Bestaat voor een groot
deel uit magma, hierop drijft de
aardkorst. Stroming van magma in
de mantel veroorzaakt
aardplaattektoniek. Er zijn zes
grote aardkorstplaten.
- Aardkorst
Aardplaattektoniek = Bewegen van
aardplaten tegen, langs en uit elkaar.
Divergent = Als twee platen uit elkaar bewegen.
Zoals op de bodem van de Atlantische Oceaan, bewegen de platen van elkaar af en komt
er magma naar boven door de stroming. Als gevolg daarvan liggen hier over de hele
oceaanbodem vulkanen in de vorm van een langgerekte rug Oceanische Rug.
- Op sommige platen zo hoog dat ze boven het water uit komen, zoals IJsland.
- Een plaat kan 8 cm per jaar opschuiven. Op deze manier zijn Zuid-Amerika en
Afrika uit elkaar geschoven
Convergent = Als twee platen naar elkaar toe bewegen.
Er zijn drie manieren waarop aardplaten naar elkaar toe bewegen. Bij elke manier kan
ook gebergtevorming optreden.
1. Een continentale plaat botst met een oceanische plaat.
De oceanische plaat is zwaarder dan de continentale plaat, dus de oceanische
plaat schuift onder de continentale plaat (= Subductie).
Trog = Aan de rand van het continent ontstaat een grote diepte.
2. Twee continentale platen botsen.
3
, Basiskennis Aardrijkskunde – Roger Baltus
Zoals bij het Himalayagebergte en Alpen. Doordat twee continenten tegen elkaar
botsen, worden delen van de continentkorst geplooid; aardplaten zijn in elkaar
gedeukt, zijn rechtop gaan staan en over elkaar heen geschoven.
3. Twee oceanische platen botsen.
De ene oceaanbodem schuift onder de andere door (= Subductie). Hierbij
ontstaan verderop vulkanische gebergten. Zoals de eilanden van Indonesië.
Transforme beweging = Als twee platen langs elkaar bewegen.
Zoals de San-Andreas-breuklijn. Hier komen veel aardbevingen en verschillende
vulkanische verschijnselen voor. Ook kunnen er vulkanen ontstaan.
De beweging van de aardplaten gaat niet geleidelijk, maar schoksgewijs Ervaren wij als
een aardbeving.
- Komen langs de gehele breuklijn voor.
Een aardbeving verspreid zich in een cirkelvorm.
- Epicentrum = Midden van die cirkel. Ligt recht boven het hypocentrum.
- Hypocentrum = Plaats onder de aardkorst waar de aardbeving ontstaat.
Zeebeving = Daar waar aardbevingen in de zee plaatsvinden.
- Gevolg: Tsunami = Metershoge golf bij de ondiepere kuststreken.
- Komt vooral voor in de kuststreken van de Grote- en de Indische Oceaan.
Vulkanen komen vaak langs de breuklijnen voor. Er zijn twee soorten vulkanen:
1. Kegelvulkaan = De bekendste vulkaan, krijgt magma dat in delen van de aardkorst
opgesloten zit.
2. Schildvulkaan = Krijgt magma rechtstreeks uit de mantel.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Kylaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
