Samenvatting Gynaecologie & obstetrie
Geneeskunde
Inhoud
• Anatomie
• Gynaecologisch onderzoek
• Sjabloon voor coschap
Gynaecologie
• Vaginale klachten & SOA
• Vaginaal bloedverlies
• Buikpijn
• Bekkenbodemklachten
• Benigne & Maligne afwijkingen
• Overgang
Obstetrie
• Cyclus & stoornissen
• Anticonceptie
• Ontwikkeling embryo & foetus
• Spontane abortus & EUG
• Pathologie zwangerschap
• De normale bevalling & kraamperiode
• Niet spontane bevalling
• Afwijkingen tijdens/na bevalling
• CTG interpretatie
• Infertiliteit
,Anatomie
Het ovarium
Is de eierstok. Dit is het orgaan waar alles begint, namelijk folikkelrijping en ovulatie. Het
ovarium is de vrouwelijke gonade, ofwel geslachtsklier. Ovarium heeft de grootte en vorm
van een amandel. De ovaria liggen aan weerszijde van de uterus, dorsaal van het
ligamentum latum en zijn daarmee verbonden door een peritoneaal dubbelband=
mesovarium. Omdat de ovaria aan het ligamentum latum en dus aan baarmoeder vast zit,
volgt het deze verplaatsingen, dus er is geen sprake van een vaste plek in de kleine bekken,
de positie varieert dus door vulling van de blaas en door zwangerschap. Daarnaast wordt de
positie nog door andere ligamenten bepaalt:
- Onderpool ovarium (etermitas uterina) wordt door ligamentum ovaria prorium
verbonden met uterus (posterolateraal van tubahoek);
- Bovenpool (extermitas tubaria) bevindt zich een peritoneumplooi: ligamentum
infundibulopelvicum (bevat vaatsteel).
De A. ovarica ontspringt uit aorta, verloopt afhankelijk retroperitoneaal en bereikt ovarium
via ligamentum infundibulopelvicum. De takken anastomoseren via het mesovarium met
takken van de a. uterina voor de tuba uterina. Het veneuze bloed bereikt via de plexus
pampiniforis de v. ovarica, die langs dezelfde route als de arterie het retroperitoneum
bereikt. Aan de linkerzijde mondt deze uit in de v. renalis, aan d rechterzijde rechtstreekst in
v. cava inferior. de vaatsteel die parallel verloopt aan de ureter, lymfedrainage volgt deze
route. Zenuwen afkomstig van plexus aorticus bereiken via de a. ovarica het ovarium.
Ligging ovaria: net onder bekkeningang ter hoogte van SI-gewricht, dorsaal van tuba uterina.
Tuba uterina
Dit zijn de eileiders. De term saplinx wordt ook vaak gebruikt. Vanaf de uterus loopt de tuba
aanvankelijk naar lateraal in de bovenrand van het ligamentum latum. Bij de onderpool van
het ovarium buigt de tuba meer naar verticaal. Bij de bovenpool van ovarium buigt het over
het ligamentum suspensorium en komt met uitwaaiende fimbria op het dorsale oppervlak
van ovarium te liggen. De tuba uterina is net als uterus opgebouwd uit drie lagen
1.) Sesora is buitenste laag;
2.) Middelste laag is laag van glad spierweefsel;
3.) Binnenste laag is sterk geplooid slijmvlies voorzien van trilharen=endosalpinx.
Zowel trilharen als de spierlaag spelen een rol bij transport. Tevens wordt in het slijmvlies
een omgeving gecreëerd waar ovum, spermatozoa etc. gedurende enige tijd kunnen
overleven. De tuba zelf bestaat ook uit drie delen:
1.) Infundibulum= trechtervormig deel met fimbriae contact heeft met ovarium. Dit deel
vangt eicel op en transporteert het naar ampulla.
2.) Ampulla= grootste deel van tuba. Hierin vindt meestal de bevruchting plaats en waar
zygoot zich tot morula ontwikkelt gedurende de eerste dagen na bevruchting
(noodzakelijk om niet te vroege passage naar uterus zodat innesteling niet kan
plaatsvinden).
3.) Isthmus= nauwste deel van tuba. Het laatste deel van tuba dat door de uteruswand
oversteekt naar het cavum uteri= interstitieel deel van tuba.
Vaatvoorziening van tuba is zowel afkomstig van a. ovarica (laterale deel) als van de
a.uterina (mediale deel).
Een tubaire graviditeit (buitenbaarmoederlijke zwangerschap in de tuba
uterina) een gevaarlijke aandoening er is snel veel bloedverlies bij scheuren.
De uterus
Is de baarmoeder. Heeft de vorm van een afgeplatte peer en is een hol dikwandig
musculeus orgaan dat naar ventraal op de blaas rust. Werkelijke positie wisselt
,voortsudderend met de vulling van de blaas. Normaal gesproken maakt de lengteas van de
uterus een vrijwel rechte hoek met de lengteas van de vagina= anteversiehoek.
Fundus= koepelvormige deel dat boven inmonding tuba ligt. Vanaf fundus versmalt corpus
zich tot geleidelijk aan cervix=baarmoederhals. Corpus en cervix maken een hoek met
elkaar= anteflexiehoek. Cavum uteri= driehoekig spleetvormige ruimte die in richting van
cervix versmalt. De toegang tot cervix= ostium internum, is een lokale vernauwing. Hierna
verwijdt het kanaal zicht tot de tweede vernauwing= ostium externum, welke toegang geeft
tot de vagina. In vagina zie je deel ‘uitgroei’ cervix= portio vaginalis is plaveiselepitheel.
Baarmoeder is aan de buitenkant (behalve op plek waar ligamentum latum zit) bekleedt met
peritoneum (perimetrium). De andere lagen van de baarmoeder zijn:
• Perimetrium;
• Myometrium ligt onder perimetrium. Is dikke laag spierweefsel dat vooral fundus
en corpus omgeeft (bij cervix neemt gladde spierweefsel af tot de helft);
• Endometrium binnen de spierlaag bevindend slijmvlies welk cavum uteri bekleedt.
Is dikke laag losmazig bindweefsel met daarin endometriumklierbuizen, die in
maandelijkse cyclus steeds opnieuw uitgroeien (bij menstruatie worden afgestoten).
Cervix is aan binnenzijde bekleedt met cilinderepitheel en bevat eigen type klieren, bij ostium
externum gaat dit over in meerlagig plaveiselepitheel.
Bloedvoorziening door linker en rechter a. uterina (komen binnen via basis ligementum
latum). Deze vaten in craniale (bovenste deel uterus en mediale deel tuba) en caudale
(cervix) tak. Over oppervlak uterus lopen aa. Arcuatae.
In ligamentum latum is een nauwe anatomische relatie tussen a.uterina en ureter, uretur
loopt hier namelijk onder door (uterusletsel is gevreesd risico bij uterusextirpatie).
Veneuze afvloed lopen langs de arteriën.
Resten van buis van Wolf kunnen worden gevonden in ligamentum latum en zijn cysten van
Gartner.
Normale knikken van vagina en uterus normale stand = AVF = anteversieflexie
Anteversie = voorwaartse knik van uterus ten opzichte van vagina
Anteflexie = voorwaartse knik v/h corpus van de uterus ten opzichte van de cervix
De vagina
Fibromusculaire buis die de genitalia interne met de buitenwereld verbindt. De toegang tot de
vagina is gelegen in het vestibulum tussen de labia minore, dorsaal van uitmonidng uretrha.
Proximaal in vagina bevindt zich hymen (maagdenvlies). De wand van de vagina plooit zich
om de cervix, waardoor de cervix sterk promineert in de vagina (portio vaginalis). Rond de
cervix ontstaan hierdoor gewelven (bogen) fornix posterior, lateralis en anterior. De fornix
posterior grenst aan cavum van Douglas.
De vagina zelf ligt tussen urethra en blaas enerzijds en rectum anderzijds, wanden vagina
liggen doorgaans tegen elkaar.
Vaatvoorziening wordt gevormd door a. vaginalis, maar ook door takjes a. uterina, a.
pudenda interna en a. rectalis media. De wand van de vagina is zeer vaatrijk, vaginawand
zelf bevat geen klieren.
De uitwendige genitaliën
De uitwendige genitaliën bij een vrouw worden gevormd door vulvua, deze bestaat
eigenlijk uit:
o Mons pubis ophoping van subcutaan vet ventraal van symphysis pubica, deze zet
uit in de grote schaamlippen;
o Labia majora buitenste/ grote schaamlip. Loopt tot perineum. Hierin straalt
ligementum teres uteri uit.
o Labia minora kleine schaamlippen. Bevinden zich tussen labia majora. Omgeven
vestibulum. Mediale delen vormen frenulum van clitoris, laterale delen de capuchon
van de clitoris.
, o Clitoris bestaat uit erectiel weefsel en is rijk sensibel geïnnerveerd. Wordt
omgeven door kapsel straf bindweefsel
o Vestibulum genitaalopening tussen de kleine schaamlippen;
o Bulbus vestibuli erectiel weefsel aan weerszijde van ingang vagina(introïtus).
Deze zwellen op.
o Glandulae vestibuli klier van Bortholin. Hierin zit klieren die uitmonden naar
dorsale deel labia minora en deze bevochtigen.
a. pudenda interna voorziet zwellichamen van bloed. Zenuwen die bij sensoriek uitwendige
genitaliën betrokken zijn n. pudendus, maar ook n. genitofemoralis en n. ilioinguinalis
Vagina hoort dus nog bij inwendig!
Ligamenten
Baarmoeder is via ligamenten verbinden met bekkenwand en blaas en rectum. Deze
ligamenten vormen een heterogenen groep verbindingen. Sommige van deze ligamenten
zijn periotoneaal plooien, sommige bestaan uit bindweefsel met soms zelf glad spierweefsel,
welke dus actief mechanische functie hebben.
Ligamentum latum wordt gevormd door verbindingen tussen perimetrium. In de bovenrand
bevindt zich tuba en ligamentum infundibulopelvicum. Het ligamentum latum deelt caudale
deel buikholte in twee.
1.) Ervoor exvacatio vesicouterina;
2.) Erachter exvacatio rectourina= Douglas.
In ligamentum latum bevindt zich ligementum teres uteri.
Mechanisch gezien is de bindweefselmatrix van belang die baarmoederhals, vagina, blaas
en rectum met bekkenwand verbindt. Hierin kan een aantal ligamenten worden
onderscheiden:
▪ Dorsaal: ligament sacrouterina;
▪ Lateraal: ligaemnta cervicalia;
▪ Ventraal: ligamenta pubovesicalia en ligamenta uterovesicalia (vormen samen
continuum).
Anatomie van de buikwand
Toegang tot de genitalia interna kan worden verkregen via abdominale en vaginale weg.
Indien wordt gekozen voor een abdominale benadering moet de voorste buikwand worden
gepasseerd. Afhankelijk van de indicatie wordt door een gynaecoloog meestal gekozen uit
een dwarse suprapubische incisie (Pfannenstiel), een mediane onderbuikslaparotomie,
eventueel verlengd naar craniaal (‘boven’ de navel), of een laparoscopie. De pfannenstiel is
ook de incisie die vrijwel altijd gebruikt wordt bij een sectio caesarea.
