HC AGN Aantekeningen
12 sept:
In deze tijd steeds meer spoken te herkennen uit het verleden;
- Nationalisme en het religieuze fundamentalisme “eigen volk eerst” en daarna slijtage
van bestaande allianties
- Beurskrach en financiële instorting 2008
- Het einde van het ‘unipolar moment’: Rusland en Oekraïne; China, India, Brazilië;
Afrika als strijdtoneel en partij
- Oude bekende: pandemie
Nieuwe spoken zijn bijvoorbeeld klimaatverandering en AI
Geschiedenis is een bron van identiteit en nestwarmte, maar het kan ook een bron van haat
en afkeer zijn. Aan de ene kant het vak van perspectieven maar ook het vak van
monumenten en trots. Identiteit, pijn, emoties, herinneringen maar toch het vak van
bestuderen en het vak van een kompas, kunnen we leren van de geschiedenis?
Volgens Hegel leert de geschiedenis is niets; ervaring leert ons immer dat volkeren en leiders
de geschiedenis laten herhalen.
Volgens Descartes maakt geschiedenis je tot vreemdeling in je eigen tijd
De kern van geschiedenis: Als je in je eigen tijd blijft hangen, leer je van geschiedenis weinig.
Het verleden leren kennen als ‘the past as a foreign country’. Tijden, plaatsen, talen en
handschriften leren kennen.
Algemene geschiedenis is alles wat geen vaderlandse geschiedenis is.
Wat is de nieuwe tijd?
We moeten de klassieke grenzen (1492, 1517, 1789, 1815) niet al te letterlijk nemen. We
dienen de nieuwe tijd te bekijken vanuit verschillende thema’s
- Globalisering
- Religieus-Cultureel doorbraak
- Sociaal-economisch: bevolkingsgroei, handel
- Politiek: staatsvorming, oorlogsmachinerie > absolutisme en revolutie
- Eindpunt: Franse en industriële revoluties, overgangseeuw 1750-1850. Europa vanaf
deze eeuw bepalend voor andere gebieden
19 sept:
,26 sept:
Het Italiaans moment: culturele en politieke ommezwaai op de drempel van de nieuwe tijd
Leonardo Bruni 1374 – 1444 bedenkt driedeling oudheid – middenperiode – moderne tijd
Giorgio Vasari gebruikt de Oudheid als voorbeeld en leidraad: Kunstenaarslevens, Rinascita
Renaissance als beweging in de kunsten
- Experimenteren met bijvoorbeeld perspectief, diepte, ruimte en vorm
- Kunstenaars als persoonlijkheid > van ambachtsman tot genie
o Leonardo da Vinci als voorbeeld, om hem ontstaat een cultus
o McKay noemt biografieën autobiografieën
Achter het verhaal van de veranderingen in de kunsten zit een breder verhaal. Want op dit
moment wordt niet het hogere maar de mens als maatstaaf van alle dingen gezien.
> Wat is er cultureel veranderd?
- Oudheid als leidraad in speurtocht naar mens en perfectie
- Individualisering: van het collectief naar het individu? In elke periode heb je beide. In
sommige punten is individualisering heel duidelijk bijvoorbeeld bij de kunstenaars.
Maar niet overal in de samenleving.
- Secularisering: lekencultuur JA,
- Carpe diem tegenover memento mori
Maak onderscheid:
- Brede en preciezere opvattingen
- Renaissance en humanisme
o Francesco Petrarca
10 okt:
Voedingsbodem: van religieuze scheuring naar politieke polarisatie
- Lekenvroomheid > afwezigheid van de geestelijken tijdens de pest
- Aflatenhandel
- Bijbelvertalingen
- Kritisch over de Bijbel > terug naar de oertekst, ad fontes
- Zwarte Dood zorgt voor onzekerheid over ziel en zaligheid. Memento mori, mensen
zijn zich bewust dat het leven eindig is. eindtijdverwachting
Religieuze verzekeringspolissen:
- Bedevaarten / processies
- Relikwieën
- Explosie van goede werken
- Aflaat als struikeldraad
Rond 1600 was er een piek in de vervolging van heksen als gevolg van de religieuze
hervormingen en verdeeldheid
, Nieuwe geleerdheid, tekstkritiek, ad fontes
- Erasmus maakte nieuwe Bijbelvertaling uit Grieks, bekritiseert geestelijken (Lof der
Zotheid) en ziet vroomheid vooral als innerlijke zaak… ook Luther vertaalt met
anderen bijbel
- Maar: na Luther openlijk aanval op paus en concilie gaan zij uiteen; op theologisch
vlak (vrije wil) botsen ze hard
Waarom werd de reformatie onomkeerbaar?
- O.A. Wereldlijke leiders nemen het over
Er ontstaat een tweede centrum in Europa: het calvinisme als religieuze oppositie in vele
gebieden, maar als de heersende leer in Geneve
Religievrede is er een kleine eeuw, dan 30 jarige oorlog
1648 andere afspraken in westfalen, rechten calvinisten en rechten bevolking = modern
element
17 okt:
Wat we zien ontstaan zijn grote overzeese verbindingen tussen alle delen van de aarde.
Ontdekking en verovering
- Motieven en voorwaarden
o Motieven: God, gold, glory > verschilt per periode bij verschillende groepen
o Voorwaarden: Navigatie, scheepstypen, cartografie
o NB wie wil investeren als niet duidekijk is wat er kan worden verdiend?
Monarchieën
- Ontdekking en de nieuwe wereldkaart
- Ontmoetingen
o De fantasie en de waarneming vloeien door elkaar.
o In de eerste fase van de kennismaking, dat daar een verhaal bestaat over twee
volken en waar een kern van waarheid in zit. Vanaf ligt er een
basis voor de exploitatie.
o Er ontstaat een debat over ‘wat zijn die andere eigenlijk?’
