Het Midden-Oosten
Onder het Midden-Oosten verstaan we: Turkije, Syrië, Libanon, Israël, Jordanië, Egypte, Irak, Iran,
Saudi-Arabië met zijn zuiderburen en de Golfstaten.
Naast Arabieren leven in het Midden-Oosten onder meer Turken in Turkije, Perzen in Iran, Joden in
Israël en het volk van de Koerden zonder een eigen staat.
Tot welk rijk behoorde het Midden-Oosten in:
De klassieke oudheid: Romeinse rijk. Godsdienst: polytheïstssh--> shristendom
De Middeleeuwen: Moslimrijk. Godsdienst: islamitssh
14e-19e eeuw: Otomaanse Rijk. Godsdienst: islamitssh
Hoofdstuk 1
De nadagen van het Otooaanse Rijk
Verval, verdeling, vernieuwing 1870 -1923
Deelvraag: Welke langetermijnproblemen vloeiden voort uit de liquidate van het Otomaanse Rijk
aan het einde van de Eerste Wereldoorlog?
1.1 De Zieke oan van Europa
Kernvraag: Welke oorzaken heef de achteruitgang van het Otomaanse Rijk?
Vanaf de zestende eeuw was het Midden-Oosten onderdeel van het uitgestrekte Otomaanse
(=Osmaans=Turks) Rijk, het gebied onder gezag van de Turkse sultan. Deze regeerde vanuit de
hoofdstad Constantnopel, het huidige Istanbul.In de ashtende eeuw brokkelde de Otomaanse
masht snel af. Deze ashteruitgang had versshillende oorzaken:
Een groeiende teshnologisshe ashterstand op het Westen, zoals op het gebied van
ssheepsbouw en bewapening. De ideeën van de Renaissanse, de wetensshappelijke revolute
en de Verlishtng gingen aan de heersers in Constantnopel voorbij. Er was ook sprake van
verzet tegen drukpers.
De opkomst van Rusland. De Russen drongen het Romeinse Rijk vanaf het Noorden in.
Esonomissh raakte het Otomaanse Rijk op ashterstand: er groeide een wereldesonomie. De
handel in Oost-Aziatsshe speserijen ging vanaf de zeventende eeuw aan het Midden-Oosten
voorbij.
In de ashtende en negentende eeuw was er bij veel van de sprake van missende
leiderssapasiteiten. Sultans hielden zish vooral bezig met hun hof en hun harem
(=vrouwenverblijf). Eunushen (=gecastreerde harembewakers) oefenden invloed uit op de
sultan, die het overzisht kwijtraakte op wat zish in zijn rijk afspeelde.
In de negentende eeuw ontwaakte er onder de niet-Turkse onderdanen een vurig
natonalisme. Griekenland, Roemenië, Bulgarije en Servië riepen allemaal de
onafankelijkheid uit. In 1912-1913 bestond Europees Turkije sleshts uit Constantnopel en
omgeving.
Ook Noord-Afrika ging verloren. De oorzaak daarvan lag in het modern imperialisme, men
zosht naar grondstofgebieden en afzetmarkten.
1.2 Briten kopen het kanaal en ruiken olie
Kernvraag: Waarom werd het Midden-Oosten in de tweede helf van de 19 e eeuw aantrekkelijker
voor Europa?
In 1869 vond de opening van het Suezkanaal plaats. Door het Suezkanaal gelegen in Egypte
was het strategissh belang van het Midden-Oosten enorm toegenomen.
Ismail was de heerser van Egypte. Hij wilde moderniseren en maakte daarmee de sshatkist
leeg. Als gevolg daarvan moest hij gaan lenen. In 1875 zete hij zijn aandelenpakket van de
, Suezkanaalmaatsshappij te koop. De Briten koshten het want het was een perfeste route
tussen Engeland en Azië.
Frankrijk en Italië stshte koloniën (Syrië, Libanon en Libië) rond 1900 in Noord-Afrika. Nu
was de sultan heel Noord-Afrika kwijt.
In 1882 braken er in Egypte ant-westerse rellen uit. De Briten slaan het neer. Zo werd
Egypte een Brits protestoraat (=gebied onder beschermheerschap). De Briten probeerden
het land te verbeteren maar de vreemde masht werd niet esht gewaardeerd. De Turkse
sultan Abdul Hamid ll, die ofsieel opperheer was over Egypte, kon alleen mashteloos
toekijken.
Spoedig kwam er eshter een belangrijke fastor bij: olie. Na de uitvinding van de
benzinemotor kwam in 1880 de auto-industrie op gang. Begin twintgste eeuw werd in het
huidige Iran en Irak de eerste aardolie aangeboord.('het zwarte goud'). Vanaf de jaren twintg
speelden de Briten, de Fransen en de Amerikanen vooral een grote rol in het verwerven van
olie.
1.3 De Jong-Turken grijpen de oacht
Kernvraag: Wat is het doel van de Jong-Turken en op welke wijze willen ze dat bereiken? Welke
tegenreacte roepen de Jong-Turken op?
Omstreeks 1900 werd het Otomaanse Rijk ‘de zieke man van Europa’ genoemd. Het was politek en
esonomissh in de greep van Europese mogendheden. Tevergeefs probeerde sultan Abdoel Hamid II
zijn gezag te versterken. Hij dreigde zelfs met de jihad, de heilige oorlog van de moslims, om zo het
westerse imperialisme het tegenspel te bieden.
Na het verlies van de Balkan (=o.a. landen van par. 1.1: Griekenland, Servië, Bulgarije en Roemenië)
en Noord-Afrika was er van het Otomaanse Rijk een staatsverband overgebleven waarin
voornamelijk Turken en Arabieren samenleefden. Het natonalisme onder de Turkse bevolking
groeide. De Turkse-natonalisten vonden dat er geen plaats was voor andere sulturen. Die mensen
moesten maar geturkifseerd (=Turks gemaakt) worden. Het sterkst leefde dit onder Turkse
legerofsieren, die zish ergerden aan het verval van het rijk. Zij stshten een genootsshap, het
'Comité van Eenheid en Vooruitgang'. Zij werden de Jong-Turken genoemd. Zij streefden naar
modernisering van de staat en afsshafng van de voorreshten voor buitenlandse ondernemers. Zij
haate het Westen door het Westerse imperialisme, maar bewonderde wel de teshniek.
In 1908 pleegden de Jong-Turken een staatsgreep. Sultan Hamid II werd in 1909 vervangen door een
militair driemansshap van het Comité van Eenheid en Vooruitgang.
Er volgden een harde politek van Turkifsate. De Arabieren werden er het slashtofer van. Zij
vormden de grootste niet-Turkse bevolkingsgroep. Als reaste daarop ontwikkelden de Arabieren een
zelfbewustzijn, dat later arabisme is genoemd. De Arabisshe taal werd nieuw leven ingeblazen en
Natonalistsshe Arabisshe genootsshappen verspreidden gesshriten en kranten. Veel van die
gesshriten en kranten werden in het buitenland gedrukt. De Westerse mogendheden zagen dit als
een middel om het Otomaanse Rijk van binnenuit te verzwakken.
1.4 De Aroeense genocide
Kernvraag: Wat was de rol van: Turken – Armeniërs – Koerden?
De Eerste Wereldoorlog betekende voor het Midden Oosten een esht breukvlak. In 1914 besloot het
jong-Turkse driemansshap de kant van Duitsland en Oostenrijk -Hongarije (=kant van de Centralen) te
kiezen. Zo kwam het rijk in oorlog met Rusland, Frankrijk en Groot-Britannië.
Ze pleegden een aanval op het Suez-kanaal maar de Briten versloegen hen. Ook voshten ze tegen
Rusland maar werden ook hier ingemaakt.Het driemansshap nam wraak op de shristelijke Armeniërs
want ze dashten dat zij een bondgenootsshap hadden met de russen. In april 1915 besloten de
Turkse heersers om de hele bevolkingsgroep te deporteren naar de Syrisshe woestjn. Dit werd een
genoside, een volkerenmoord.
