Deze samenvatting gaat over Thema 3 Erfelijkheid en evolutie van biologie voor jou. Ik heb alle informatie er in staan en ook meerdere plaatjes die het nog beter kunnen uitleggen.
Biologie Erfelijkhheid en evolutie
3.1 Genotype en fenotype
De celkern van elke lichaamscel van een mens bevat 46 chromosomen. Chromosomen
bestaan uit DNA. Deze stof bevat de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een
organisme. De stukjes DNA die samen de informatie bevatten voor één eigenschap, noem je
een gen. Elk chromosoom bevat een groot aantal genen. Met een speciale microscoop zijn
de stukjes DNA van genen zichtbaar als banden of strepen. De twee chromosomen van een
chromosomenpaar bevatten informatie voor dezelfde erfelijke eigenschappen.
Genen kunnen ‘aan’ of ‘uit’ staan in een cel. In de cellen van je haarzakjes staat het gen voor
haarkleur aan, maar in je levercellen niet. Cellen verschillen dus van elkaar doordat niet in
elke cel alle genen aan staan.
Elk gen bestaat uit twee allelen, één op elk chromosoom. De twee allelen van een gen
kunnen verschillen. Het gen voor haarkleur bijvoorbeeld kan bestaan uit één allel ‘bruin
haar’ en één allel ‘rood haar’. Een allel is dus een bepaalde variant van een gen,
bijvoorbeeld zwart, bruin, blond of rood haar.
, De informatie voor alle erfelijke eigenschappen samen noem je het genotype van dat
organisme. Het genotype wordt bepaald op het moment dat een eicel wordt bevrucht door
een zaadcel. Bij de bevruchting komen de chromosomen van een zaadcel en de
chromosomen van een eicel bij elkaar. Daardoor bevat de bevruchte eicel weer
chromosomenparen. Elk gen bestaat dan uit een allel van de vader en een allel van de
moeder.
Alle genen samen zijn het genotype van het nieuwe organisme. De bevruchte eicel groeit
door middel van mitose (gewone celdeling) uit tot een nieuw organisme. Bij mitose
verandert het genotype van lichaamscellen niet. Het genotype blijft dus een heel leven lang
hetzelfde.
Alle eigenschappen van een organisme noem je het fenotype van dat organisme. Bij het
fenotype horen de zichtbare eigenschappen, zoals je oogkleur. Maar ook de onzichtbare
eigenschappen horen erbij, zoals je bloeddruk, je karakter en de bouw van je organen.
Doordat iedereen een ander genotype heeft, zien mensen er heel verschillend uit.
Het fenotype kan veranderen. Zwart haar kun je rood laten verven. De kleur van je haar
verandert dan, maar je genotype blijft hetzelfde. Het haar dat nieuw aangroeit, is daarom
weer zwart. Je bezit nog steeds het genotype voor zwart haar. Deze erfelijke informatie kun
je ook doorgeven aan je kinderen. Het maakt dan niet uit of je haar is geverfd of niet.
Het fenotype wordt bepaald door je genotype, maar ook je leefstijl en de omgeving hebben
er invloed op. Het fenotype kan door allerlei oorzaken veranderen, zonder dat het genotype
verandert. De oorzaken van deze veranderingen noem je invloeden uit het milieu. Invloeden
uit het milieu zijn bijvoorbeeld de mensen waar je mee omgaat, zon (of geen zon) en wat je
eet en drinkt. Het fenotype van een organisme komt tot stand door het genotype en door
invloeden uit het milieu.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jorritkuipers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
