Samenvatting
Samenvatting laat maar zien
Laat maar zien didactiek van beeldend onderwijs Jos van Onna, Anky Jacobse samenvatting uit het boek. hoofdstuk 1, 2, 3, 8, 11, 12 begrippenlijst
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
Voorbeeld 3 van de 21 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
1 beoordeling
Door: jnood08 • 6 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Laat maar zienHoofdstuk 1: mens en beeld
Het unieke van de mens is dat hij vormgeeft, zich een omgeving creëert naar eigen
ideeën en voorkeuren, zijn visuele waarnemingen noteert, representeert en
communiceert door middel van beelden. Vroege beelden dateren van ongeveer
40.000 jaar geleden. Er is een indrukwekkende beeldende nalatenschap van vele
volkeren. De betekenis achter veel beelden kennen we niet omdat we onvoldoende
weten we wel wat hen bezielde.
Sinds de industriële revolutie in de negentiende eeuw is de vervaardiging van
beeldende producten enorm toegenomen. Door dit productproces werden beeldende
producten toegankelijk voor de gewone mens: afbeeldingen, gebruiksvoorwerpen,
interieurs, kleiding, vervoersmiddelen. De laatste decennia zijn die mogelijkheden
alleen nog maar toegenomen. Mensen vinden het visuele steeds belangrijker gezien
het enorme aantal beelden dat per seconde wordt gemaakt, bewerkt en wereldwijd
uitgewisseld via moderne sociale media.
Het menselijk brein heeft een enorme verwerkingscapaciteit voor visuele informatie:
meer dan de helft van onze capaciteit wordt gebruikt voor visuele beelden. Elke
mens en elke cultuur heeft behoefte aan eigen vormgeving om zich te
onderscheiden. Naast de gebruiksfunctie is er altijd de esthetische en visuele
communicatiebehoefte binnen een gemeenschap en generatie/cultuur stelt nieuwe
eisen aan de vormgeving. De meeste karakteristieke beelden van een generatie
noemen we iconen. Visuals, zoals alle visuele representaties genoemd worden, zijn
minstens zo bepalend voor de impact als de inhoud van een bericht. Het uiterlijk,
image, wordt n steeds sterkere mate aan identiteit verbonden. Beelden geven
uitdrukking aan voorkeur en overtuiging.
We leven in een wereld vol beelden. Kinderen leren vroeg met beelden omgaan. Op
televisie en computerscherm interpreteren en spelen ze ermee. Spelend en tekenend
ontdekken ze de visuele representatie. Tijdens deze activiteiten staan we in contact
met ‘anderen’ die deel uitmaken van het beeldend uitingen waarbij taal en beelden
hand in hand gaan.
Alle beelden in onze cultuur hebben een communicatieve gebruiksfunctie, maar dat
is lang niet de enige functie die beelden kunnen hebben. De functie van beelden kun
je onderbrengen in de volgende categorieën: functioneel (gebruiksgemak),
aanschouwelijk ordenend, narratief, illustratief, directief, verbeeldend, decoratief,
esthetisch, expressief en amusement.
Beeldend onderwijs voorziet daarom in een aantal belangrijke behoeften:
• Recht op de ontwikkeling van deze natuurlijke creatieve begaafdheid
• Kinderen doen ervaringen op met materialen die ze elders niet opdoen
• Maken en omgaan met beelden verrijkt de manier waarop ze de werkelijkheid
ervaren
• Het geeft ze mogelijkheden en identiteit te ontwikkelen door interactie met hun
beelden, de anderen en beelden van de anderen
• Ze vormen een cultureel (zelf)bewustzijn
• Om zelfbewust en kritisch te kunnen participeren is visuele geletterdheid
noodzakelijk
, Hoofdstuk 2: zien en maken
Zien is een ‘reconstructie’ van een visuele werkelijkheid en afhankelijk van de
persoon die waarneemt (intentionele activiteit). Eenzelfde omgeving kan door andere
ogen verschillend kun je de gevoeligheid voor de visuele waarneming vergroten.
Om beelden te kunnen maken moet je kunnen manipuleren met visuele informatie:
vorm en kleur, ruimte en compositie. Vormgevende handelingen geven een beeld
zeggingskracht. De wijze van waarnemen vind je terug in beelden.
Als voorbeeld een beeldend vormgeven wordt het werk rond dans van Milou en de
kunstenaar Degas vergeleken. Ze beschouwen het onderwerp, de verschijningsvorm
en onderzoeken op welke wijze de door heb ervan betekenis krachtig in materie kan
worden uitgewerkt.
‘Beeldend vormgeven is het betekenis verlenen aan materie door de vorm aan te
passen. Dat gebeurt in een creatief proces van beschouwing (kijken/vergelijken),
onderzoek (experimenteren/overwegen) en werkwijze (handelen/verwerken).
Reflectie stuurt die activiteiten aan en zorgt voor persoonlijke afstemming.’ De
schematische weergave in het cirkelmodel vormt de basis voor een didactiek voor
beeldend onderwijs.
Betekenis, vorm en materiaal (materie) zijn de productcomponenten.
Beschouwing, onderzoek en werkwijze zijn de procescomponenten.
Onder betekenis wordt datgene verstaan wat het beeld uitdrukt: het geheel van
associaties en emoties dat het teweeg kan brengen.
De vormgever kan betekenissen in zijn beeld verpakken, maar of die ook begrepen
worden door de kijker is afhankelijk van overeenkomst in de persoonlijke en culturele
situatie (ervaringsveld).
Met betrekking tot betekenis onderscheiden we drie lagen:
1. De visuele betekenis geeft antwoord op de vraag: hoe ziet het eruit? Door te
kijken naar de vorm, kleur en compositie geeft het beeld zijn betekenis prijs
(morfologie).
2. De objectbetekenis beantwoordt de vraag: wat stelt het voor? Deze tweede
laag bevat de meest begrijpelijke betekenisgeving, die van de directe
objectverwijzing naar dingen uit de werkelijkheid
3. De symbolische betekenis geeft antwoord op de vraag: waar verwijst het naar,
wat het dus niet is? Om een beeld op dit iconografisch niveau goed te kunnen
doorgronden moet je ingewijd zijn in de regels of afspreken die gelden in de
context waar het beeld is ontstaan.
4. In het jargon van de kunsten komen nogal wat begrippen: realistisch
(werkelijkheidsgetrouw), surrealistisch (droomachtig), abstract (idee of begrip),
concreet (is wat het is), non-figuratief (geen gelijkenis met werkelijkheid),
impressionistisch (globale visuele indruk), expressionistisch (uitdrukking van
emotie).
Alledaagse gebruiksvoorwerpen krijgen zeggingskracht mee. Die wordt enerzijds
bepaald door de vormgever, anderzijds door degene die het bekijkt. Alvorens het
over smaak te hebben zul je eerst ‘echt’ moeten leren waarnemen. Om door nieuwe
beelden ‘geraakt’ te worden zul je eerst moeten leren kijken of kijkgewoontes afleren.
Onder vorm verstaan we de verzameling van visueel aspecten die het beeld bepalen.
Het zijn van de verschijningsvorm is noodzakelijk om beelden te kunnen maken:
kleur, vorm, lichtval, ruimte en textuur ofwel beeldaspecten. Beeldaspecten zijn de
variabelen van de verschijningsvorm en maken het beeld tot wat het is. Door kennis
van beeldaspecten kun je de omgeving bewuster beeldend waarnemen. Die visuele
, informatie biedt houvast voor toepassing in beelden. Voor en leerkracht is die kennis
noodzakelijk om kinderen te kunnen begeleiden bij het leren zien en toepassen.
Onder materie verstaan we datgenen waarvan een beeld is gemaakt of kan worden
gemaakt.
Dankzij materie kunnen we zien, voelen, ruiken, proeven en horen: kortom
waarnemen. Materie heeft karakteristieke kenmerken, een eigen zeggingskracht.
Materialen verschillen in de mate waarin ze vorm hebben of vormloos zijn. Materiaal
heeft een eigen karakter en een wil. Vormgeven is uitproberen en vraagt de
vormgever om keuzes te maken: soms volgen, dan weer sturen. Materiaal doet niet
direct wat de vormgever zou willen. Door oefening en ervaring krijg je greep op die
weerbarstigheid.
Professionele vormgevers maken gretig gebruik van digitale vormgevingstechnieken
en vervangen omslachtige handelingen met materie. Ze voeren stappen virtueel
achter een computer uit.
Welke materialen bied je kinderen aan op de basisschool? Twee gestelde
standpunten markeren de uitersten in deze discussie. Aan de andere kant de
opvatting dat kinderen een minimum aan materiaal aangeboden krijgen (bijvoorbeeld
houtskool, verf en klei). Aan de andere kant de overtuiging dat kinderen recht hebben
op een zo rijk mogelijke schakering aan materiaalervaringen.
Beschouwing is bewust en met enig afstand kijken naar de wijze waarop een beeld
kan worden waargenomen en betekenis krijgt.
Onderzoek is de creatieve ontdekkingstocht naar mogelijkheden met materiaal,
variaties in de vorm en het effect op de zeggingskracht van een beeld.
Onder werkwijze wordt het handelen met materiaal en gereedschap verstaan,
waarmee gerichte vormgevende ingrepen worden uitgevoerd.
Techniek en ambacht (’crafts’ in het Engels) zijn nauw met het begrip werkwijze
verweven.
Reflectie is steeds opnieuw afstand nemen om het resultaat van eigen handelen te
zien. Het bepaalt de koers op basis van een intern (persoonlijk) referentiekader.
Vormgeven is vrijwel synoniem aan scheppen dus per definitie creatief: men maakt
iets dat er nog niet was en authentiek is voor deze persoon. Wetenschappelijke en
technologische prestaties worden beoordeeld tegen een objectief referentiekader,
een gedicht, schilderij of lied tegen een subjectief referentiekader. Creativiteit vindt
zijn essentie in het scheppende proces, vooral als het om beeldende creativiteit gaat.
Het genereren van mogelijkheden worden divergentie genoemd. Creatief handelen
heeft zoekend, heuristisch karakter. Divergentiefase: ideeënstroom van vrije
associaties en mogelijke oplossingen waardoor een groeiend aantal mogelijkheden
ontstaat. Convergentiefase: selectie en afkeuring van mogelijkheden op basis van
voorkeuren en bruikbaarheid. Iteratief: het heen en weer pendelen tussen
mogelijkheden en voorkeuren. Het aandeel van de procescomponenten kan sterk
variëren en is bepalend voor het proces en het product. Het maken van klompen of
traditionele keramiek is een meer ambachtelijk proces. Creatief onderzoek is
nauwelijks aanwezig omdat de nadruk ligt op de reproductie. Vorm en werkwijze
liggen vast waardoor er nauwelijks nog overeenkomst is met de essentie van
beeldend vormgeven. De essentiële onderzoekscomponent ontbreekt. Het
vormgeven als ontwerpproces blijft het dichtst bij het geschetste creatieve
werkproces.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isadebruijn1998. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen