HC Arbeidsovereenkomstenrecht
Kennisclip 1: Elementen AOK
Overeenkomsten tot het verrichten van arbeid
- Overeenkomst tot aanneming van werk (art. 7:750 BW):
Opdrachtgever – aannemer
Werk van stoffelijke aard (bv. bouw, het maaien van gras)
- Overeenkomst tot opdracht (art. 7:400 BW)
Opdrachtgever – opdrachtnemer
Niet: werk van stoffelijke aard, het bewaren van zaken, uitgeven van
werken, het (doen) vervoeren van personen of zaken
Soort restcategorie (intellectueel)
- Arbeidsovereenkomst (art. 7:610 BW):
‘Overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in
dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende
zekere tijd arbeid te verrichten.’
Bij deze 3 vormen van een overeenkomst bestaat er een
instructiebevoegdheid van de ene partij aan de andere + enige vorm van
beloning.
Steeds meer mensen gaan zelfstandig werken (o.b.v. de bovenste 2
overeenkomsten), en minder o.b.v. de arbeidsovereenkomst. Je mist
daardoor arbeidsrechtelijke bescherming.
Kwalificeer daarom goed of iemand een AOK heeft!
Voorbeelden van werk buiten het arbeidsrecht
- Werk verricht door:
Zelfstandige ondernemers
Freelancers
Vrijwilligers
Stagiaires
Ambtenaren (zie echter Wet normalisering rechtspositie ambtenaren
(Wnra), grootste gedeelte van de ambtenaren is nu wel werknemer
in de zin van de BW geworden)
Werk in bijstand (want geen AOK)
Werk door gedetineerden
Huishouden en zorg voor kinderen/familie
De elementen van de arbeidsovereenkomst
- 1. Loon (vaak geen probleem bij kwalificatie)
- 2. Arbeid (vaak geen probleem bij kwalificatie, zie volgende slide)
- 3. Gezag (‘in dienst van’)
- 4. Persoonlijke arbeid
, - + Gedurende zekere tijd = AOK.
Arbeid
- Arbeid kan zijn ‘vrijwel iedere willekeurige bezigheid, moeite kostend of
niet, van geestelijke of lichamelijke aard’
- Beschikbaar zijn om arbeid te verrichten kan ook arbeid zijn
- Wel moet er sprake zijn van een reële prestatie aan de werkgever (het
moet iets opleveren voor de (WG)
- En: persoonlijke arbeid!
Persoonlijke arbeid
- Art. 7:659 BW: ‘De werknemer is verplicht de arbeid zelf te verrichten;
hij kan zich daarin niet dan met toestemming van de werkgever door
een derde doen vervangen.’
- Zie bv. PostNL-uitspraken over het al dan niet bestaan van een AO.
Zelfstandige bij PostNL claimen dat zij werknemers zijn en dat zij
een AOK hadden. RR: de zelfstandigen konden zich vaak laten
vervangen, dus geen persoonlijke arbeid.
Element ‘in dienst van’ (gezagsverhouding)
- Dit is vaak het problematische element bij de kwalificatie van een AOK
- Hoe meer vrijheid iemand heeft, hoe minder gezag er is & andersom
Hoorcollege 1: Elementen arbeidsovereenkomst & Kwalificatie
Introductie
- Basiskennis arbeidsrecht wordt verondersteld
- TT: Schriftelijk, open (casus) vragen 75% + annotatie 25%
Beide onderdelen ten minste 5,5 (onafgerond)
Hoe wordt dit vak in 2023 verzorgd?
- 10 inhoudelijke colleges/modules
- 1 responsiecollege op 20 november 2023
- Hoe studeren?
Bestudeer de voorgeschreven literatuur en jurisprudentie
Bekijk de kennisclips
Neem deel aan het college (opnames van colleges komen ten
minste 2 weken voor het tentamen beschikbaar op Canvas)
Responsiecollege is belangrijk: oefen van te voren met oude
tentamenvragen, tijdens responsiecollege worden deze
tentamenvragen behandeld (dit responsiecollege wordt niet
opgenomen!)
, Overzicht voor vandaag
1. Kwalificatie van de (arbeids)overeenkomst
2. Tips voor het schrijven van de annotatie
Kwalificatie: hoe bepaal je of er sprake is van een AOK?
De elementen van de AOK
- Loon
- Arbeid
- Gezag (‘in dienst van’)
- (Gedurende zekere tijd)
= AOK (art. 7:610 BW)
Kwalificatie van de AOK bepaald of je toegang hebt tot het arbeidsrecht
(bv. bescherming voor werknemers, loondoorbetaling bij ziekte, etc.).
- Grote bedrijven zoals Deliveroo nemen minder mensen in dienst, en
gebruiken steeds meer Flexwerkers. Dit is voordelig voor dergelijke
bedrijven, maar
- Vakbonden komen vermeend werknemers op, ook de belastingdienst
stelt dat erg veel ‘vermeende werknemers’ wel gewoon werknemers
zijn die belasting moeten betalen.
- Er zijn andere overeenkomsten die kunnen lijken op de AOK (bv. de
overeenkomst van aanneming), dit kan soms verwarrend zijn
HR 2020: Partijbedoeling doet er niet toe!
- HR Groen/Schroevers: Meneer Groen was docent belastingrecht, hij sluit
een OVK van opdracht met Schoevers. Schroevers zegt de OVK van
opdracht op, en dan stelt Groen dat er sprake is van een AOK.
HR: je moet alles in samenhang bekijken = holistische benadering.
Ook moet je kijken naar de bedoeling van de partijen (partijbedoeling)
bij het aangaan van de OVK. Ook was meneer Groen belastingdocent,
hij had dus het verschil moeten weten tussen een AOK en een OVK van
opdracht.
- HR X/Gemeente Amsterdam: is er een OVK van opdracht of een AOK?
Partijbedoeling speelt geen rol meer! HR komt terug op wat zei
hierover gezegd hebben in HR Groen/Schoevers.
Deze noemen op TT dit geldt nu! (Groen/Schroevers niet meer!)
Toetsen of er sprake is van een AOK
- Twee stappen:
1. Eerst uitleg van de overeengekomen rechten en plichten met
Haviltexnorm
, 2. Dan kwalificatie (beoordelen of die overeenkomst de kenmerken
heeft van een AOK)
Arbeid
Loon
Gezag
- Nog steeds holistische benadering toepassen (alle omstandigheden van
het geval bekijken), ondanks dat de partijbedoeling geen rol meer
speelt
- Welke rol heeft de partijbedoeling nog? Om uitleg te geven aan de
rechten en plichten van partijen. De partijbedoeling mag niet meer het
vertrekpunt zijn.
Hoe zit het bv. met platformwerk?
Deliveroo-zaken
- Deliveroo-bezorger is geen werknemer (kantonrechter 2018)
De positie van de jongen (hij was een rechtenstudent) weegt flink
mee in de beoordeling van de rechter. De rechtenstudent had
moeten weten wat voor overeenkomst hij aanging (OVK van
opdracht namelijk).
- Deliveroo-bezorger is werknemer (rechtbank 2019)
Vakbond FNV hebben namens de Deliveroo-bezorgers
geprocedeerd. Bezorgers waren ingeschreven bij KvK, maar… De
rechter zag in dat alles eenzijdig werd opgelegd door Deliveroo. Er
was geen onderhandelingsmogelijkheid voor de bezorgers, terwijl
dat normaal wel het geval is als je ergens als zelfstandige gaat
werken.
- Deliveroo-bezorger is werknemer (Hof 2021)
Deliveroo moest met terugwerkende kracht de
werkgevers/werknemerspremies gaan terugbetalen.
- Hoge Raad 2023: AG raad aan; neem het oordeel van het Hof over, dat
heeft de Hoge Raad toen gedaan. Deliveroo-bezorgers zijn dus
werknemers!
Deliveroo-zaak voor de Hoge Raad
- HR gaat verder op HR X/Amsterdam
Deliveroo-zaak voor de Hoge Raad
- Doorslaggevend in de Deliveroo-zaak vond de HR:
Vrijheid om al dan niet opdrachten te aanvaarden sluit op zichzelf
het bestaan van een arbeidsovereenkomst niet uit (zegt HR), je
moet ook naar omstandigheden kijken zoals;
