Dit zijn de namen, Tommy Wieringa (2012)
De Bezige Bij, Amsterdam
Samenvatting
Pontus Beg is een commissaris van de politie in Michaelopol, een grensstad aan de steppe. Als op een
dag een oude rabbijn sterft, moet die via de Joodse gebruiken begraven worden. Pontus weet echter
niet hoe dat moet. Het blijkt echter dat er nog een Jood in de stad woont, een andere rabbijn. Deze man
de andere rabbijn, hoewel hij niet goed met de man kon opschieten. Pontus herinnert zich plotseling
een liedje, dat vroeger voor hem gezongen werd door zijn moeder. Hij zingt het voor de overgebleven
rabbijn en het blijkt een oud Jiddisch liedje te zijn. Hij herinnert zich bovendien de menora van zijn
moeder. Pontus vermoedt dat hij een Joodse afkomst heeft. Hij raakt geïnteresseerd in de Thora en hij
bezoekt de oude rabbijn regelmatig. Door de verhalen van de rabbijn komt hij veel te weten over het
Joodse geloof. Hij zoekt na vele jaren contact met zijn zus, om haar ervaringen met het jodendom te
vragen.
Ondertussen speelt zich op de steppe nog een andere verhaallijn af. Een groep vluchtelingen zwerft
over de steppe, op zoek naar de bewoonde wereld. Ze zijn daar uit gezet door een mensensmokkelaar
die hen over de grens zou brengen. Op het moment dat het boek begint zijn al veel vluchtelingen van
de oorspronkelijke groep gestorven. De vluchtelingen hebben het zwaar. Het regent steeds en er is
vrijwel geen eten te vinden. Ze lopen dagen achter elkaar en krijgen vrijwel geen slaap. Eén van de
vluchtelingen is een Ethiopiër. Hij valt buiten de groep omdat hij de taal niet spreekt en de anderen
vrezen daarom voor hem. Als de zogenaamde ‘lange man’ op een dag neervalt, is de Ethiopiër de
enige die hem hulp biedt. Ze raken achterop, maar weten zich na enkele dagen toch weer bij de groep
te voegen. Een paar dagen later raakt de lange man opnieuw achterop. De anderen nemen hem al zijn
bezittingen af. De Ethiopiër krijgt de schuld van zijn dood. Ook krijgt hij de schuld van de zweer op
de arm van Vitaly, omdat die zweert dat de Ethiopiër hem op die plek aangeraakt had. De andere leden
van de groep blijven ontwijken de Ethiopiër nu nog meer dan ze al deden, omdat ze denken dat hij
speciale krachten heeft. Op een dag heeft iemand het hoofd van de Ethiopiër afgehakt, maar niemand
weet wie het gedaan heeft.
In deel twee van het boek komen beide verhaallijnen bij elkaar. De vluchtelingen zijn in Michaelopol
aangekomen, waar ze overlast veroorzaken. Ze worden beschreven als ‘levende doden’, als de mensen
die uit een concentratiekamp zijn ontvlucht. Pontus Beg krijgt de taak om ze op te sporen en ze
vervolgens te verhoren. Ze worden verdacht van moord, omdat ze het hoofd van de Ethiopiër bij zich
dragen. Pontus voelt zich inmiddels een Jood en hij vergelijkt zichzelf met de vluchtelingen, aangezien
de Joden ook ooit door de woestijn hebben moeten zwerven. Tijdens de verhoren laten de
vluchtelingen niets los over de moord op de zwarte man. Wel komt hij de verschrikkelijke dingen te
weten die de groep heeft begaan. Zo hebben ze een vrouwtje beroofd van al haar voedsel en eenzaam
achtergelaten, waardoor ze de hongerdood zal sterven. Ze vertellen dat het hoofd van de Ethiopiër hen
de weg heeft gewezen. Hij komt erachter dat de vluchtelingen opgelicht zijn: ze zijn een nepgrens
gepasseerd en zijn dus al die tijd in hun eigen land gebleven. Ook komt hij één voor één de namen van
de vluchtelingen te weten. De vrouw blijkt zwanger te zijn en bevalt van een kind, waarna de vrouw
sterft. Pontus noemt het kind Saïd. Door dat kind over te dragen, in plaats van de jongen, weet Pontus
de jongen te redden uit de handen van de autoriteiten.
Op een dag vertelt Pontus de jongen dat hij naar het Beloofde Land kan gaan, maar dat hij daarvoor
een Jood moet worden. Dat zal hij automatisch worden als hij de zoon van Pontus wordt. Hij zal dan
wel Hebreeuws moeten leren. De jongen stemt in…
63
, Titelverklaring
‘Dit zijn de namen’ is een verwijzing naar de bijbel. De beginpassage van het boek Exodus 1 vs. 1
gaat als volgt: ‘dit nu zijn de namen der zonen van Israël, die in Egypte gekomen zijn, met Jakob; zij
kwamen er in, elk met zijn huis. Het gaat over de groep Joden die 40 jaar onder leiding van Jozef door
de woestijn hebben gezworven, op zoek naar het beloofde land. In de roman van Wieringa zijn veel
parallellen te trekken tussen de Joodse vluchtelingen en de vluchtelingen uit het boek, wat Wieringa
met de titel van het boek benadrukt.
Daarnaast verwijst de titel ook naar het feit dat de vluchtelingen eerst geen naam hebben, alleen een
titel. In deel twee komt Pontus Beg de namen te weten. Hij weet nu ‘dit zijn de namen’.
Motto
De Meester zei: ‘Zolang je ouders nog leven, reis dan niet ver weg. Indien je op reis moet, laat ze dan
weten waar je naartoe gaat.’
Dit motto is een citaat van Confucius. Pontus kent de teksten van Confucius. Hij heeft geen contact
meer met zijn familie. Ook past het motto bij het boek omdat het boek over reizen gaat; reizen naar het
‘Beloofde Land’. De vluchtelingen zijn vooruitgestuurd door hun ouders en familie. Ze moeten de
vlucht naar het nieuwe land verkennen voor hun familie.
Personages
-Pontus Beg: 53 jarige commissaris van de politie in Michaelopol. Hij probeert minder corrupt te zijn
dan de rest, of dat in elk geval minder te laten blijken. Zo rijdt hij bijvoorbeeld in een oude dienstauto
in plaats van een moderne auto. Toch doet ook hij mee in het systeem. Hij slaat zo bijvoorbeeld een
chauffeur in elkaar en profiteert vervolgens van de gestolen lading van de chauffeur. Maar Pontus Beg
wordt ouder. Zijn linkervoet is al enkele jaren kouder dan zijn rechtervoet en sinds de begrafenis van
zijn moeder heeft hij een vreemde piep in zijn oor. Hij leeft zijn leven via gewoonten; zo drinkt hij
vier glazen per dag, nooit vijf. Eén keer peer maand deelt hij het bed met zijn huishoudster Zita. Hij
beschouwt dit als een soort ideaal huwelijk. Maar hij is best eenzaam en zijn onderzoek naar het
Jodendom geeft hem nieuwe glans aan zijn leven. Hij is blij om bij een soort groep te horen.
-Zalman Eder: de laatst overgebleven rabbijn van de stad.
-De jongen (Saïd Mirza) hoopt op een betere toekomst en dat is de reden waarom hij zijn afgelegen
geboortedorp ontvlucht, als enige van zijn familie. Hij is gehard door zijn reis door de steppe. Hij zal
de zoon van Pontus worden, zodat hij een jood kan worden en in Israël kan gaan wonen.
-De vrouw (Samira Uygun): ze is de enige vrouw en wordt daardoor regelmatig gebruikt door Vitaly
en de man uit Asjchabad. Uiteindelijk blijkt ze zwanger te zijn van de laatste.
-Vitaly: vroeger betrokken in de drugswereld, maar tijdens zijn reis afgekickt. Hij is nogal een
vechtersbaas en waarschijnlijk is hij degene die de zwarte man vermoord heeft. Hij is ook degene die
het afgehakte hoofd van de zwarte man draagt.
-De stroper: zorgt voor het eten van de groep.
-De man uit Asjchabad: houdt zich aan de oppervlakte. Je komt niet veel over hem te weten.
-De lange man: krijgt eten van de zwarte man als hij neerstort. Hij begint de Ethiopiër meer te
vertrouwen, maar dat vertrouwen is weg als de anderen op hem inpraten over zijn slechtheid.
-De Ethiopiër: niemand weet waar de man vandaan komt en waarom hij mee is op de reis. Omdat hij
niet met de rest kan communiceren wordt hij buitengesloten door de rest van de groep. Hij wordt
gezien als een gevaarlijk iemand met magische krachten. Het geloof van de anderen draait om hem. Ze
geloven dat zijn hoofd geluk brengt en dat hij hen de weg zal wijzen.
64
