Samenvatting van hoofdstuk 1 en 2 van het historische contexten examenkatern van geschiedenis werkplaats. Behandelt 'Steden en burgers in de Lage Landen () en 'De verlichting in theorie en praktijk ().
Geschiedenis Historische Context VWO Hoofdstuk 1 en 2
- 1.1 Steden in Vlaanderen en Artesië
Atrecht verloor zijn voorsprong doordat er nieuwe handelsroutes opkwamen en de handel
tussen de jaarmarkten van Noordoost-Frankrijk en Italië verstoord raakte. Daarnaast lag
Brugge veel voordeliger dan Atrecht voor de groeiende handel van de Duitse Hanze aan de
Noord- en Oostzee langs de grote rivieren.
De patriciërs gingen relaties aan met de adel en kwamen af te staan van het overige volk; het
gemeen. In de 13e eeuw waren er regelmatig protesten tegen de slechte
werkomstandigheden en lage lonen. Dit liep uit tot de Guldensporenslag in 1302, een conflict
tussen de Franse koning en de Vlaanderse graaf.
Patriciërs -> steunden franse koning, waren voor centralisatie & machtig bestuur.
(zorgde voor veiligheid voor de handel en meer belasting, vooral voor de arme)
Ambachtslieden -> trouw aan de graaf, die tegen centralisatie was omdat hij dan macht zou
verliezen
Verrassend genoeg won het leger aan boeren en ambachtslieden van het sterke militaire
Franse ridderleger waarmee ze lieten zien dan boeren en ambachtslieden bestand waren
tegen feodale heren en patriciërs.
- 1.2 Steden, netwerken en bestuurders
Brugge was in de 14e en 15e eeuw het belangrijkste handelscentrum ten noorden van de
Alpen. De Hanze had er een hoofdkantoor en maakte de stad tot stapelmarkt van de
Nederlanden. De handel in wisselbrieven leidde in Brugge tot het ontstaan van de eerste
beurs. Het dankte zijn sterke positie ook aan zijn achterland, Vlaanderen en Brabant vormden
in die tijd het economisch zwaartepunt van de Nederlanden. Antwerpen, een Brabantse stad,
zijn belang nam toe, deze havenstad lag namelijk gunstiger voor de verbinding met het
Europese achterland dan Brugge.
Rond 1500 nam Antwerpen de positie van Brugge over, omdat het goed bereikbaar was voor
zeeschepen en dichter bij rivieren als de Maas en de Rijn lag. In de 16e eeuw was het het
belangrijkste handelscentrum van Europa en de stapelmarkt van koloniale producten uit
Spaanse en Portugese koloniën (amerikaans suiker en aziatische specerijen)
Middeleeuwse steden en hun stedelijke gemeenschappen voelden zich verbonden door het
bonum commune, het algemeen belang. De burgerij nam ook taken over van de
geestelijkheid en sociale zorg. De geestelijkheid paste zich ook aan het stadsleven aan; er
waren vanaf de 11e eeuw bijvoorbeeld lekengemeenschappen voor begijnen (= vrouwen die
heel gelovig willen leven). Zij woonden in Begijnhoven. De stedelijke verbondenheid leidde tot
stedelijk particularisme (= het streven van steden om een zo groot mogelijke
onafhankelijkheid te bewaren), dat onder druk kwam te staan door de beginnende
centralisatie en staatsvorming.
De oorlog waarin Maximiliaan (Oostenrijkse prins) de Brugse haven liet blokkeren en de
buitenlandse handelaren beviel om zich in Antwerpen te vestigen is een belangrijke oorzak
van Brugge’s val en de groei van Antwerpen.
De 80-jarige oorlog was de Opstand van Oranje tegen het Spaanse gezag, die leidde tot het
ontstaan van de Nederlandse Republiek in 1588. Om een Spaans gebruik van de Antwerpse
haven te hinderen blokkeerden Zeeuwen en Hollanders de Westerschelde, de toegang tot de
haven. Zo kwam definitief een eind aan de stapelmarktfunctie van Antwerpen. Calvinistische
Antwerpenaren gingen naar Zeeuwse en Hollandse steden en namen handelscontacten,
kennis en kapitaal met zich mee.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElineBarmentloo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
