Dit betreft een zeer uitgebreide samenvatting van het vak Psychiatrie voor juristen. Ik ben alle colleges aanwezig geweest en heb alles zorgvuldig bijgehouden. Deze samenvatting behelst alle informatie die je nodig hebt om het vak te halen. Ik heb het vak afgerond met een 9,5.
Psychiatrie voor juristen – Samenvatting
HOORCOLLEGES
LISANNE NIJDAM
,Inhoudsopgave
College 1 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................... 6
Synopsis.............................................................................................................................................................. 6
Forensische psychiatrie....................................................................................................................................... 6
Transculturele forensische psychiatrie ................................................................................................................ 7
Transculturele competenties ........................................................................................................................... 7
Vaak verklaart niet cultuur het verschil, maar ................................................................................................. 8
Bejegening, begeleiding en behandeling van mensen met een niet-westerse achtergrond............................ 9
Centrifugale methode.................................................................................................................................... 10
Acculturatiemodel van Berry ......................................................................................................................... 11
College 2 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................. 14
Synopsis............................................................................................................................................................ 14
Psychose........................................................................................................................................................... 15
Wanen en hallucinaties ................................................................................................................................. 16
Symptomen ................................................................................................................................................... 17
Schizofrenie DSM-5 criteria............................................................................................................................... 18
Prevalentie (het voorkomen op een bepaald moment) ................................................................................ 18
Schizofrenie versus psychotische stoornis ........................................................................................................ 19
De jurist en de psychiatrische diagnose ............................................................................................................ 20
Hoe ALLE medici diagnosticeren (behalve psychiaters) ............................................................................... 20
De hersenen: complex orgaan .......................................................................................................................... 20
Prefrontale cortex.......................................................................................................................................... 21
De psychiater heeft meestal géén gouden standaard! Maar wat dan wel? ....................................................... 21
DSM: een classificatie voor psychische stoornissen ..................................................................................... 21
Casus: Anders Behring Breivik .......................................................................................................................... 21
College 3 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................. 24
Synopsis ....................................................................................................................................................... 24
Kleptomanie ...................................................................................................................................................... 25
Kenmerken demografisch en comorbiditeit ....................................................................................................... 26
De plaats van psychiatrie binnen het strafrecht................................................................................................. 26
Voorwaarden voor strafbaarheid ................................................................................................................... 27
Getrapt beslissingsproces (art. 350 Sv) ............................................................................................................ 27
Toerekeningsvatbaarheid .................................................................................................................................. 28
In Nederland kennen we een schuldstrafrecht .................................................................................................. 28
Schuldtoewijzing ............................................................................................................................................... 28
Toerekeningsvatbaarheid gradaties: ................................................................................................................. 29
Ontoerekeningsvatbaarheid .............................................................................................................................. 30
Mensbeeld in het Nederlands strafrecht (basale psychologie) .......................................................................... 30
Wilsvrijheid en toerekeningsvatbaarheid....................................................................................................... 31
Vrije wil ......................................................................................................................................................... 31
Handelingsvrijheid......................................................................................................................................... 31
De inwendige handelingsvrijheid / handelingsbekwaamheid ........................................................................ 32
De uitwendige handelingsvrijheid ................................................................................................................. 32
1
, Wil er sprake zijn van vermindering van de toerekenbaarheid, dan zijn er vier vereisten aan de stoornis: ....... 32
Gelijktijdigheidsvereiste versus causaliteit ........................................................................................................ 33
Toerekeningsvatbaarheid ............................................................................................................................. 33
Hoe operationaliseert de rechter de vraag? .................................................................................................. 34
Toerekeningsvatbaarheid gradaties .............................................................................................................. 34
Casus: tekort aan psychiaters ........................................................................................................................... 34
College 4 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................. 36
Synopsis ....................................................................................................................................................... 36
Het gelijktijdigheidsvereiste ............................................................................................................................... 37
Bijlsma, 2010 (TENTAMENSTOF) ................................................................................................................ 38
HR Gelijktijdigheidsvereiste............................................................................................................................... 38
Persoonlijkheidsstoornissen .............................................................................................................................. 39
Prevalentie van persoonlijkheidsstoornissen in de algemene bevolking ....................................................... 40
Persoonlijkheidsstoornissen: 3 clusters ........................................................................................................ 40
Borderline-persoonlijkheidsstoornis symptomen DSM-5 ................................................................................... 41
Comorbide stoornissen bij borderline-persoonlijkheidsstoornis .................................................................... 41
ASP en psychopathie (komt in volgend college terug!) ..................................................................................... 41
Psychotherapie voor persoonlijkheidsstoornissen ........................................................................................ 42
Pro Justitia rapportage: de psychiater ............................................................................................................... 42
Wat willen juristen van een psychiater of psycholoog weten? Het gaat over toerekeningsvatbaarheid, maar
hoe operationaliseer je dat nou precies? ...................................................................................................... 43
Vragen rechtbank.......................................................................................................................................... 44
Cental eight: hoog recidiverisico ....................................................................................................................... 45
Vaste jurisprudentie van het Centraal Tuchtcollege eisen rapportage: ............................................................. 46
Casus Michael P. .............................................................................................................................................. 46
College 5 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................. 48
Synopsis ....................................................................................................................................................... 48
Rapportage pro Justitia: de psycholoog ............................................................................................................ 49
BooG............................................................................................................................................................. 49
Testpsychologisch onderzoek ....................................................................................................................... 49
Drie verbanden tussen stoornis en delict .......................................................................................................... 49
Hare psychopathy checklist-revised PCL-R ...................................................................................................... 50
Parafilie (groep beelden van atypische voorkeur tot stoornis) ........................................................................... 50
Parafilie – Voorbeelden................................................................................................................................. 51
Definities ....................................................................................................................................................... 51
Parafilie – pedofilie/pedoseksueel................................................................................................................. 51
Wanneer tbs? .................................................................................................................................................... 52
Voorspellen van gedrag in de toekomst ............................................................................................................ 53
Betrouwbaarheid hiv, hepatitis B en syfilis test ............................................................................................. 53
Sensitiviteit van een soa-test ........................................................................................................................ 53
Specificiteit van een soa-test ........................................................................................................................ 53
Rechtsboven de fout heeft consequenties voor de samenleving, links onder heeft consequenties voor de
Tbs-gestelde ................................................................................................................................................. 55
Schuld van een verdachte ................................................................................................................................. 55
2
, Soorten risicotaxaties forensische psychiatrie................................................................................................... 56
StatRec ‘statisch recidiverisico’ (WODC,2015) ............................................................................................. 57
Risicotaxatie instrument HKT-R .................................................................................................................... 58
Risicotaxatie-instrument HCR-20V3 ............................................................................................................. 59
Beschermende factoren ................................................................................................................................ 60
Casus: Schiedammer parkmoord ...................................................................................................................... 61
College 7 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................. 63
Synopsis ....................................................................................................................................................... 63
Verslaafd – genen ............................................................................................................................................. 64
Verslaving ......................................................................................................................................................... 64
DSM-5 ........................................................................................................................................................... 64
DSM-5: milde, gematigde en ernstige stoornis ............................................................................................. 65
Stoornissen: afhankelijkheid en misbruik (in DSM-5 dus verlaten).................................................................... 66
Forensische zorg ............................................................................................................................................... 66
De forensische zorgtitels zijn onder te verdelen in zeven categorieën:......................................................... 66
Per 1 januari 2020 de Wet verplichte GGZ (WvGGZ) en de Wet zorg en dwang (Wzd) ............................... 69
Is een strafrechter altijd bevoegd om een civiele machtiging afgeven? ........................................................ 69
Wat is de ISD-maatregel? ................................................................................................................................. 69
Forensische zorg – overzicht behandelinstellingen met verblijf ......................................................................... 70
Forensische zorg als bijzondere voorwaarde .................................................................................................... 73
Zorg in detentie ............................................................................................................................................. 73
Bijzondere situaties ....................................................................................................................................... 73
Casus: 15 jaar en tbs in Tolbert-zaak ................................................................................................................ 74
College 8 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................. 75
Synfophis ...................................................................................................................................................... 75
PTSS ................................................................................................................................................................. 76
Diagnose: Hoe kan je het herkennen? .............................................................................................................. 76
Prevalentie ........................................................................................................................................................ 78
Pathofysiologie .................................................................................................................................................. 78
Comorbiditeit ..................................................................................................................................................... 79
Behandeling ...................................................................................................................................................... 79
Vreemdelingen en psychiatrie ........................................................................................................................... 79
Verblijfsvergunning medische behandeling ....................................................................................................... 80
Medische aspecten (toets artikel 64) ................................................................................................................. 80
Rapporteren over asielzoekers - BMA............................................................................................................... 80
Artikel 64 van de Vreemdelingenwet ................................................................................................................. 83
Kritiek – Bureau Medische Advisering ............................................................................................................... 84
Standpunt KNMG .............................................................................................................................................. 84
RTC: gegrond, waarschuwing ........................................................................................................................... 85
Is een richtlijn nodig? ........................................................................................................................................ 86
Rik van de Rakt ................................................................................................................................................. 87
Risico van tbs bij asielzoekers .......................................................................................................................... 87
College 9 – Psychiatrie voor juristen ................................................................................................................. 89
3
, Depressie, wat is de kern? ................................................................................................................................ 90
In de DSM-V depressieve stoornis .................................................................................................................... 91
Prevalentiecijfers ............................................................................................................................................... 91
Eetstoornissen .................................................................................................................................................. 92
Anorexia nervosa .......................................................................................................................................... 92
Boulimia nervosa .......................................................................................................................................... 93
Prevalentiecijfers ............................................................................................................................................... 93
Behandeling depressies en eetstoornissen ....................................................................................................... 94
Verplichte zorg .................................................................................................................................................. 94
1 Introductie verplichte zorg (I) .......................................................................................................................... 94
Praktijk .......................................................................................................................................................... 94
1 Introductie verplichte zorg (IV) ....................................................................................................................... 94
2. Wvggz en Wzd: geschiedenis (I) ................................................................................................................... 95
3. Wvggz (I) ....................................................................................................................................................... 96
Verplichte zorg (I).......................................................................................................................................... 96
Verplichte zorg (II) - subvormen .................................................................................................................... 96
Anticonceptie als verplichte zorg?................................................................................................................. 97
Art. 3:3 Wvggz: Toepassingsvoorwaarden verplichte zorg: .......................................................................... 97
Psychische stoornis ...................................................................................................................................... 97
Art. 1:1 lid 2 Wvggz: Ernstig nadeel .............................................................................................................. 98
Verzet ........................................................................................................................................................... 98
Grondslagen verplichte zorg ......................................................................................................................... 99
4. Wzd (I)........................................................................................................................................................... 99
Highlights (I) .................................................................................................................................................. 99
Twee procedures: ......................................................................................................................................... 99
Grondslagen bij verzet: ................................................................................................................................. 99
5. Multiproblematiek ........................................................................................................................................ 100
6. Wvggz en Wzd: toekomst? (I) ..................................................................................................................... 100
Evaluatie (I) ................................................................................................................................................. 100
College 10 – Medisch tuchtrecht ...................................................................................................................... 101
Terminologie tot 2013...................................................................................................................................... 102
Autismespectrumstoornis in DSM-5 ................................................................................................................ 102
Prevalentie cijfers autisme .............................................................................................................................. 104
Etiologie autisme ............................................................................................................................................. 104
Behandeling .................................................................................................................................................... 104
Algemene patiëntenrechten ............................................................................................................................ 105
Psychiatrie neemt uitzonderlijke positie in: ...................................................................................................... 105
Wilsonbekwaam .............................................................................................................................................. 105
Curator, mentor en bewindvoerder ............................................................................................................. 105
Wilsonbekwaam betekent dat iemand: ....................................................................................................... 106
Tuchtrecht en psychiatrie ................................................................................................................................ 106
Doel van het tuchtrecht ............................................................................................................................... 106
Tuchtrecht is geregeld in de Wet BIG ......................................................................................................... 106
4
, Het BIG-register houdt ook een overzicht bij: ............................................................................................. 106
Wijzigingen wet BIG 1 april 2019 ................................................................................................................ 107
Soorten maatregelen .................................................................................................................................. 107
De tuchtcolleges ......................................................................................................................................... 108
Klachtgerechtigden ..................................................................................................................................... 109
Niet beter, maar binnen de grenzen............................................................................................................ 110
Tuchtrecht valkuilen .................................................................................................................................... 111
Casus college 10 – Ernst Jansen Steur neuroloog in Twente ......................................................................... 111
1e en 2e tuchtnorm ...................................................................................................................................... 111
Hoge Raad handhaaft vrijspraak Jansen Steur .......................................................................................... 112
College 11 – Psychiatrie van juristen .............................................................................................................. 113
Ziektebeeld Malingering / simulatie ................................................................................................................. 114
Videos ............................................................................................................................................................. 114
1 Grijpreflex ................................................................................................................................................ 114
2 Gedachtenblok ......................................................................................................................................... 115
3 Nihilisme / syndroom van Cotard ............................................................................................................. 115
Paolo Zacchias (1584-1659): .......................................................................................................................... 115
Malingering...................................................................................................................................................... 115
Algemeen.................................................................................................................................................... 116
Inconsistenties (niet limitatief) ..................................................................................................................... 116
Collateraal................................................................................................................................................... 116
Werkmethode ............................................................................................................................................. 116
Belangrijke tabel m.b.t. simulatie ..................................................................................................................... 117
Sterk voor simulatie verdacht is: ................................................................................................................. 119
Verschil tussen simulatie en een nagebootste stoornis .............................................................................. 119
Volgens Resnick (2008) .............................................................................................................................. 120
Clinical Interview and observations ................................................................................................................. 120
Verschil tussen echte en gesimuleerde psychose ...................................................................................... 120
Verschil tussen echte en gesimuleerde PTSS ............................................................................................ 120
Detectiestrategieën ..................................................................................................................................... 122
Simulatie specifieke zelfinvul screeningslijsten ........................................................................................... 122
Veelomvattende gestructureerde klinische interviews ................................................................................ 122
Wat te doen bij simulatie? ........................................................................................................................... 123
Wetgeving rondom arbeidsongeschiktheid...................................................................................................... 124
Medisch arbeidsongeschiktheidscriterium .................................................................................................. 124
Prejudiciële fase.......................................................................................................................................... 125
Judiciële fase .............................................................................................................................................. 125
Een psychiatrische expertise bij verzuim en arbeidsongeschiktheid geeft duidelijkheid bij: ........................ 125
Jurisprudentie, bv Centrale raad ..................................................................................................................... 126
Medisch oordeel aanvechten bij arbeidsongeschiktheid: ............................................................................ 126
Casus: De Marque-affaire ............................................................................................................................... 127
5
, College 1 – Psychiatrie voor juristen
Inhoud
- Opbouw
- Afwisseling
- Over wat en waarom van een psychiater in een juristenopleiding
- Wat is transculturele forensische psychiatrie?
Synopsis
- Inhoudelijk gaat het college verder over de leeropdracht van de leerstoel en wel: de
transculturele forensische psychiatrie.
- De Langdurige Forensisch Psychiatrische Zorg (LFPZ) Deze vormt een specialisme
binnen de tbs met dwangverpleging. Als een tbs-behandeling een aantal jaren
voortduurt zonder voldoende resultaat en als de patiënt in meer dan één kliniek is
behandeld, kan de kliniek waar de patiënt verblijft een verzoek tot een LFPZ-
plaatsing indienen.
- Er zijn meer gedetineerden met een migratieachtergrond in gevangenissen en ook in
Tbs-klinieken dan op grond van demografische gegevens verwacht zou worden. Hun
percentages lopen op tot schattingen van 40-60%.
- De behandeling van Tbs-gestelden met een migratieachtergrond duurt gemiddeld
twee jaar langer dan die van autochtone Nederlandse tbs-gestelden (8,5 jaar versus
6,5 jaar).
- Er bestaan methoden om de culturele context van onderzochten in kaart te brengen
zoals de “culturele formulering”. Deze is niet alleen van belang voor psychiaters en
psychologen maar kan ook gebruikt worden door de advocatuur om klanten cultureel
gezien beter te begrijpen.
- Medicijnen die per abuis bij mensen met een migratieachtergrond onbedoelde
bijwerkingen kunnen hebben die maken dat iemand ontoerekeningsvatbaar zou
kunnen worden verklaard, mits de psychiater die een Pro Justitia rapport opstelt hier
alert op is.
- De wereld van cultuur sensitieve diagnostiek en behandeling wordt verkend en het
belang ervan voor kwalitatief goede Pro Justitia rapporten.
Longstay kliniek → Waar mensen terecht komen die niet goed behandelbaar zijn, waarbij de
stoornis aanwezig blijft. Die mensen zitten al gauw 10 jaar in TBS. Maximale TBS is twee
jaar. Het punt is dat het verlengd kan worden met 2 jaar. TBS kan eindeloos worden
verlengd, maar ook met een maximum. Gemiddeld gezien ga je 5 jaar uit de TBS kliniek.
Voor mensen met een migratieachtergrond is dit 7 jaar, dus twee jaar langer.
Forensische psychiatrie
Forensische psychiatrie in bredere zin is alles wat raakt aan psychiatrie en het recht, alles
wat een verbinding heeft tussen psychiatrie en recht, is forensische psychiatrie. In Nederland
wordt het vaak gebruikt in engere zin. Dan is forensische psychiatrie dat deel van de
psychiatrie waar het strafrecht een rol speelt. Dus psychiatrie en strafrecht, dat raakvlak is
psychiatrie in engere zin.
Juridisch gezien als je kijkt naar de psychiatrie, zoals de Wvggz. Je kan als inwoner van
Nederland gedwongen opgenomen worden in een psychiatrisch ziekenhuis terwijl je geen
strafbare feiten hebt gepleegd. Ook buiten het strafrecht speelt psychiatrie dus een grote rol.
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LisannedeGraaf. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,99. Je zit daarna nergens aan vast.
