23. Ecologie
- Voor leven is energie nodig. Het
verzamelen van energie is afhankelijk van
de omgeving en leefomstandigheden.
- Er zijn drie soorten relaties:
o Woonrelatie
o Voortplantingsrelatie
o Voedingsrelatie
- De relaties zijn verbonden met de omgeving,
de levende (biotische factoren) en niet-
levende (abiotische factoren) omgeving.
23.1 Ecologische niveaus
- Het bestuderen van relaties tussen organismen en hun omgeving kan op 6 niveaus:
1. Het onderzoeken van een individu; hoe zijn de relaties van dit individu met de
omgeving; aanpassingen in bouw en gedrag
2. Het bestuderen van een soort; onderzoek je een soort in een bepaald gebied spreek
je over het niveau populatie; de grootte van de populatie.
3. Onderzoek van populatie met andere levende soorten in dat leefgebied is op het
niveau leefgemeenschap
4. De systeem biologie; onderzoek naar het ecosysteem. Dit is een begrensd gebied
waarin abiotische en biotische factoren een
eenheid vormen. Binnen een ecosysteem
worden kringlopen en energiestromen
bestudeerd.
Duinen, naaldbossen, heidevelden,
weilanden, sloten, waddengebied
Een groot ecosysteem kan opgebouwd
zijn uit kleinere subecosystemen.
5. Op wereldniveau; vegetatiegordels zoals
toendra’s regenwouden en oceanen; ook wel
biomen genoemd.
6. De Aarde
23.2 Abiotische factoren
- Levende wezens zijn afhankelijk van hun omgeving,
deze worden beïnvloed door twee typen factoren.
o Abiotische factoren – factoren die tot de levenloze natuur behoren en ook nooit
hebben geleefd: temperatuur, licht, lucht, water en bodemstructuur
Zijn niet in elk ecosysteem hetzelfde; er moet onderscheid worden gemaakt
tussen het macroklimaat (=de gemiddelde weergesteldheid in een bepaald
gebied) en microkimaat (=klimaat op de plaats en in de buurt van het
organisme)
o Biotische factoren – de levende omgeving maar ook niet meer levende omgeving
zoals houdstronken of dood dier. Plantaardig voedsel, vijanden, parasieten en
soortgenoten zijn ook biotische factoren.
- Abiotische factoren zijn de oorzaak van dat een soort wel of niet voorkomt in een bepaald
gebied
o Organismen hebben lichamelijke en gedragsaanpassingen bij biotische factoren in
hun gebied.
o Het gebied waar een soort voorkomt heet het verspreidingsgebied.
, - Als omstandigheden voor een soort erg gunstig zijn dan
ligt daar het optimum.
o Elke abiotische factor heeft een optimumwaarde,
een minimum en maximum.
Maximum en minimum zijn waarden
waarbij een organismen nog net kan
overleven. Ze bepalen ook de
tolerantiegrenzen.
- Een optimumkromme geeft het tolerantiegebied
(=waardie van een milieufactor waarbij een soort kan
overleven) voor een abiotische factor weer.
- Niet alle abiotische factoren zullen optimaal zijn. De factor waarvan de waarde het verste
weg ligt van de optimumwaarde bepaald de levenskansen; de beperkende factor
- Een organismen kan aangepast zijn wanneer het genen heeft die het in staat stellen om in
die omgeving te leven.
Licht
- Planten hebben licht nodig voor fotosynthese.
- De optimale lichtintensiteit is voor elke soort plant verschillend. Zonneplanten willen veel
zon en staan op schaduwarme plekken. Schaduwplanten willen wienig zon en staan op
schaduwrijke plekken.
o Ook onderdelen van een plant kunnen verschillend zijn.
- Schaduwplanten zijn aangepast aan weinig licht. Ze hebben grotere bladeren dan
zonplanten en bevatten bladgroenkorrels meet chlorofyl. Bij veel licht verminderd de
intensiteit van fotosynthese bij deze planten.
- Licht heeft invloed op de groeisnelheid van platen maar ook op de groeirichting van de
stengels. Krijgen planten weinig of geen licht dan gaan ze etoileren, wortels en stengels
worden lang en slap en het bladgroen verdwijnt.
- Licht is ook belangrijk voor dieren om te kunnen zien. Dieren die permanent in het
donkerleven verliezen soms hun gezichtsvermogen.
Temperatuur
- Omgevingstemperatuur heeft invloed op de activiteit van een organismen.
- Temperatuur heeft invloed op enzymen in een cel maakt leven mogelijk
- Ectotherme dieren wisselende lichaamstemperatuur koudbloedig
o Vissen, amfibieën, reptielen, insecten
o Afhankelijk van omgevingstemperatuur
- Endotherme dieren constante lichaamstemperatuur warmbloedig
o Kunnen lage temperaturen verdragen energie nodig om warm te blijven meer
voedsel nodig dan koudbloedige
o Oppervlak en inhoud is van groot belang oppervlakte-inhoud-relatie
Kleiner lichaam groter buitenoppervlak
Hoe groter de verhouding oppervlak-inhoud moeilijk warm bijven
Grote dieren in koude gebieden, kleinere in warme
Rol bij waterverlies door verdamping
o Extremofielen (bacteriën) zijn erg afwijkend van de tolerantie grenzen van normale
dieren
Lucht
- Zuurstof (21%); Koolstofdioxide (0,04%); Stikstof (79%)
o Zuurstof verbranding; Koolstofdioxide fotosynthese bij planten.
o Stikstof wordt door sommige bacteriesoorten gebruikt.
- Lucht maakt vliegen mogelijk; luchtverplaatsing ook belangrijke abiotische factor
o Behulpzaam van verspreiding van stuifmeel en zaden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TMBRT. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.