Samenvatninirondbeiinselenndernsocioloiie
1. Wat verstaan we onder sociologie
1.1 Waarneming
Aannallenwaarnemininliitn-nnooknennvooralnalsnmennzichndaarnnietnbewustnvannis-neennbepaaldn
gezichtspunt,neennleidendnbeiinsel,neennbepaaldenbelanistellininofntheorientennirondslai,ndatn
selecteertnuitndenveelheidnvannwaarntennemennverschijnselen.n
- Selectieve waarneiing:nhoewelnwenallemaalninndezelfdenmaatschappijnleven,nhebbennwen
daarvannnietnpernsenallemaalndezelfdenvoorstellini.n
1.2 Zingeving
Sociologie: denwetenschapndienhetnsamenlevennvannmensennbinnenniroterenennkleinerenverbandenn
empirischn(uitneiiennervarini)nbestudeert.n
- Mensnheefnbijnanieenninstnctenninnverielijkininmetndendieren.n
- Leerprocessennkunnenniedrainennwijzenvannsamenlevininveelnveranderlijkernmakenndannbijn
dieren.n
o Opndezelfdenperiodenkomennverschillendensoortennsamenlevinienn
o Eennenndezelfdensamenlevininkannnanlaniere/korterentjdnveranderennomdatnsocialen
leerprocessennruimtenlatennvoornvariatesnennveriissinien,nmensennnemenndannden
aaniebodennleerstofnnietnexactnover.n
- Leerprocessen:nwatnlerennmensen,nvannwienennaannwie?n
- Mensennhebbennooknieleerdndinienntenverklarennennpositefnennneiatefntenbeoordelen.n
1.3 Referenteeader
Doornhetnfeitndatnmenndeelnuitmaaktnvanndensamenlevininbeschiktnmennoverneennieheelnvannkennis,n
verklariniennennoordelennmetnbetrekkinintotnhunn(sociale)nomievini.nDitnisndoornmiddelnvann
leerprocessennieleidelijknverworvenninndenomianinmetnanderennenndenervariniennmetndienanderen.n
Referentiekader: uitncollectevenervariniennvanneenniroep(erini)nvoortvloeiendnieheelnvannwaarden,n
normen,novertuiiiniennennvanzelfsprekendhedennopnirondnwaarvanndenledennvanndieniroep(erini)n
waarnemen,noordelennennhandelennHetnieheelnvannkennis,nverklariniennennoordelennmetnbetrekkinin
totnjen(sociale)nomievini.n
.nGevormdndoor:
- Socialensituate
- Opvoedininennonderwijs
- Referentekadernisnnietnonveranderlijk
Socialenbrilnenndenculturelenlensnwaardoorndenledennvanneenniroeperini/samenlevinindendiniennopn
onieveerndezelfdenwijzenziennenninterpreteren.n
1.4 Selectviieii
Sociale werkelijkheid isnvoorniedereennanders.nMensennletennopndendinienndieninnverbandnstaatnmetn
hunneiiennlevennwaarbijnzenvaakndeniewone/vertrouwdendiniennovernhetnhoofdnzien,nomdatndezenzon
vertrouwdnzijn.nIedereenndienwaarneemtnselecteertnmaarnenkelendinienndienpassenninnzijnn
vertrouwde/sterknafwijkendenwereldbeeld.nDitnkannzoriennvoornwaarneminisproblemen.
- Selective perception: datnwatnwijnziennofnhoren.n
- Selective exposure:nwaarvoornwijnonsnopenstellennofnblootstellen.n
- Selective retention:nwatnwijnhebbennwaarienomen.n
Selecteprocessennberustennooknopnemotesnennpersoonlijke/ieconditoneerdenvoorkeuren,n
ampathieënn(irotenafeernzonderndatnjenweetnwaarom)nennanderenpositeve/neiatevenievoelens.n
Eennkwalijkendaadnwordtniemakkelijknmetneennkwalijknpersoonnverbonden.n
, - SocioloiennBerger en Luckiann (1967) kwamennmetndensociale constructie van de
werkelijkheid: Mensennzijnnsociaaln‘ieproirammeerd’nomndiniennopneennbepaaldenwijzen
waarntennemennennernopneennspecifekenwijzenopntenreaieren.n
1.5 Defnite van de siiuate
Watnbetekentnditnvoornmij?
- Interpretate/oordeelnberustnopneennverielijkini,nmetndenvertrouwdenenndusnjuistensituate.n
- Kind:nwatnisndat?nVerschillendenkinderennkunnennopndezelfdenvraainverschillendenantwoorden
krijien.n
- Zakelijke werkelijkheid: objectef.
- Subjectieve werkelijkheid:nsubjectef.
o Ditnhoefnelkaarnnietnaltjdntendekken.nVerschilntussennarmnvoelennennarmnzijn.n
- Waarneien: voornwaarnaannemennzoalsnwijnhetnbeleven.n
o Watnerntenziennisnwordtndoornhetnreferentekadernieflterdnenniekleurd.
Ervariniennen Referentekader:n Selecteve
leerprocessen waarnemini
Kennisn
inncontacten Verklarinienn
Defnitenvannde Gedrai
metnmensen Oordelenn
situaten nbeleefde
werkelijkheid
Onzenkennisnomvatnallerleinideeën,nopvatnien,nbeeldennennstereotypenndienvaaknberustennopnslechtsn
losse,nonbewezenn‘feiten’nennoppervlakkiie,neveneensnonbewezennverklarinien.nDitnlevertnsomsnfoute
resultatennop.n
5. Mens en medemens
5.1 Socialisate
Vannnieuweliniennwordtnverwachtndatnzijnzichniedraiennnaarnwatninniroepnenniroeperiniennianibaarn
is.nMennisninniederenlevensfasenweerneennnieuwelini.n
Socialisatenberustnopnhetnfeitndatnmennhetnvermoiennheefnomntenleren.n
- Priiaire socialisatie: ‘opvoedini’.nFamilie,nvriendennennaanverwanteniroepen.n
- Maarnmetniederenlevensfasenkomennmensenninnandere,niroterenverbandennwaarbinnennzijnook
diniennmoetennlerenn->nsecundaire socialisatiee Denirensntussenndezentweenisnlastinaannten
ieven.n
o Ditnwordtnooknwelnenculturatenennacculturatenienoemd.n
- Defnitenvannbeidenaspecten:nsocialisatenomvatnden(leer)processennwaarbijn‘nieuwelinien’ninn
bredenzinnzichninndensamenleviniennenninniroeperinienndaarbinnennianibarensocialenenn
culturelenvaardiihedenneiiennmaken.n
Mensennonderwerpennzichnaannzo’nnleerprocesnomdatnzijnzichnidentfcerennmetndieniroep.n
Anticiperende socialisatie: zenwillennzichnlatenninlijvennennlopennsomsnvooruitnopndatnlidmaatschapninn
iedrainennhoudini.n
Internalisatie: Hierbijnisndeninteiratenpasnieslaaidnalsndennieuwkomersnzichnhetnieleerdenzodaniin
eiiennhebbenniemaaktndatnzijnhetnnietnmeernbeschouwennalsnietsndatnhunnwerdnopieleid,ndusnietsnwat
vannbuitenafnkomt.n
,5.2 Visies op samenleven
Waaromnzijnnernsamenlevinien?
- Intern: mensennvoelennzichnvannnaturentotnelkaarnaanietrokken.nMennisnuitnzichzelfntotn
samenlevenniekomen.n
o Waaromnhebbennzulkensociabelenmensennzonvaaknconfictennmetnelkaar?n
- Extern: mensennvoelennzichnnietntotnelkaarnaanietrokkennmaarnmoetennomntenoverlevenn
iedwoniennmetnelkaarnsamenlevennennsamenwerken.n
o Kannmenndannvreedzaamnlevennofnmoetnerndwanimechanismeniebruiktnworden.n
- Verhoudiniennvanninvloednvannnaturen(aanieboren)nennnurturen(omievini)
- Aanpassinisiedrainaannbijvoorbeeldnhiërarchischnieoriënteerdenmilieus.nn
o Wordenneerstndoorndenmensennzelfnvoortiebrachtnenniaatnvervoliensnhetn
intermenselijkeniedrainbeïnvloeden.n
o Samenlevendenmensennbreniennvasteniedraispatronenn(insttutes)nvoorndien
vervoliensnzonveelnmachtnovernhennverkrijienndatnzenvaaknzelfnieennalternateven
moielijkhedennmeernzien.n
Soortnkooi.n(IJzerennkooi)n
5.3 Sociale siiuate en gedrag
Verschillendniedrainvannverschillendensoortennmensennkannhetnievolinzijnnvannhetnfeitndatnzijn
verschillendnbehandeldnworden.nBijvoorbeeldneennmeisjendientussenndenapennofnafiezonderdnvann
mensennisnopieiroeid.n
5.4 Verbijzonderingen
Eenntweetalnverbijzonderiniennvanndenhiervoornbehandeldenonderwerpennaanlei,nsocialensituatenenn
iedrainzijnnrespectevelijknairessienennsekse.
5.4.1 Agressie
Aanvallendniedrainenniebruiknvannieweldnjeiensnsoortienotennen/ofnhunnbezit.nRedenen:n
- Dierlijkenoorsproni:nairessienisnnatuurlijknenndusnonvermijdelijk.nDitnmoetneruitninneennvroein
stadium.n
- Frustratie-agressieverklaring: alsnmensenninnhetnstrevennnaarnbepaaldendoelennwordenn
iedwarsboomd,ndannreaierennzijnhieropnmetnairessie.n
- Instruientele agressie:nmensenniebruikennairessienomnhunndoeleindenntenbereiken.n
Bijvoorbeeldnvideospelletjes.n
- Gelegenheidsagressie:nairessiendoornbepaaldensituatesnwordtnuitielokt.n
o Socioloiischenbenaderini:nsocialenverschijnselennwordennverklaardnuitndeninteracten
tussennbepaaldenmensen.n
5.4.2 Seese
- Sekseverschillen:nbioloiischenverschillenntussennmannennennvrouwen.n
- Gendernorm:nsociaalnbepaaldnmaarneenndwiniendnkarakter.nMannmoetneennvrouwndienen,n
mannmainmindernzijnnemotesntonenndannvrouwen.n
- Socialisatenennopvoedini,nheersendenvooroordelennennsocialencontrolenbepalennhetnbeeldnenn
zelfbeeldnvannmannennennvrouwen.
- Psycholoiischentheorieënnleiienndennadruknopnaanlein(nature).nSocioloiennopnhetnmilieun
(nurture).nEchternisnhetniedrainwaarschijnlijkneennsamenwerkininvannbeide.n
, 6. Waarden, normen en verduurzaming daarvan
6.1 Verwachtngen, voorsiellingen en paironen.
- Nori:ndenminnofnmeernbindendenverwachtnienninzakenhetnhandelennofnnietnhandelenndoorn
denledennvanneennsamenlevininofniroeperini.nAlsniemandnzichnernnietnaannhoudtndannkanndezen
bestrafnworden.nVaaknbennjenpasnbijnzonnafwijkininervannbewustndatnhetneennnormnis.n
- Waarde: collectevenvoorstelliniennovernwatnmensennalsnioednennjuistnenndaaromnooknalsn
nastrevenswaardiinwordtnbeschouwd.n
- Cultuurverandering:nveranderininvannwaarden,nditniaatnlanizaam.nDeninhoudnkannzelfnookn
veranderen.nBijv.nschoonheid.n
- Waarde:nietsnwatnjenwiltnzijn.n
- Belang:nietsnwatnjenwiltnhebben.n
- Mennverwachtnvannanderenndatnzenzichnaanndennormnmoetennhouden.nHoendatninnconcreten
moetniebeurennhanitnafnvanndensituate.n
Institutie: vast,ncollectefnbepaaldniedraispatroonnvoliensnwelkenmennbepaaldendinienninneenn
samenlevininofniroeperininpleeitntendoen.n(Geijktenprocedures)
- Zo’nnvastniedraispatroonnkannooknalsnnormniaannfunieren.nHetnisnaltjdnzoniedaanndusnhetn
hoortnzo.n
- Insttutesnzijnnernomnbehoefenntenvoorzien.n
o Individuele behoefen: huwelijk/partnerschapnomnseksuelenbehoefennopneenn
aanvaardbarenwijzentenbevrediien.n
o Maatschappelijke behoefen:nnieuwenledenndienvoorndenmaatschappijnzijnnopievoed.n
- Vooruitlopenn(antciperen)nopnandermansniedrainisnalleennmoielijknbijneennzekerenbeperkinin
vannhetninnprincipenzeernirotenaantalnmanierennwaaropneennbepaaldenwaardenzounkunnenn
wordennierealiseerd.n
- Waarden,nnormennenninsttutesnzijnnconstructies terntyperininennbeschrijvininvann
iemeenschappelijkenopvatniennennreielmaatninnhetniedrainvanndenledennenndenbestudeerde
samenlevininofniroeperini.n
- Veelninsttutesnzijnnzonbelanirijkndatnzeninndenwetnstaan.n
- Eennmensnwordtnieborenninneennwereldndienalnbestaatnennhijnkomtnterechtninneennbepaalden
maatschappijnmetneennbepaaldencultuur.n
Internalisate:nwaardennennnormennzijnnzonieabsorbeerdndatnhetnnietnmeernvoeltnalsnuitwendii.n
DavidnRiesmannthenlonelyncrowd:
- Tradition directed: mensennhebbenneennkarakternievormdnennieleidndoorntradite,n
iemeinschaf/folknofnsociety.n
- Inner directed:nlaatnzichnleidenndoornbepaaldenbewustenwaardenndientjdensndenjeuidndoorn
middelnvanndenopvoedininvastninnhetninnerlijknvanndenmensnwordenninieprent.
- Other directed: oordeelndatnanderennovernhemnhebbennennhetnniet-uit-de-toon-vallennvannhet
irootstenbelani.nModernenindustriëlensamenlevini.n
- Zonzuivernzalnhetninnhetnechtnnooitnvoorkomen.n
Socioloiischenvuistreiel:nvanuitnwelkensociaaleconomischenomstandiihedennmensennofniroepenn
mensennbepaaldendinienndenken,nzeiiennofnwillen.n
Naarnmatendenmateriëlenomstandiihedennvanndenmensennofniroeperiniennveranderen,nwijziiennzichn
nanverloopnvannkorterenofnlanierentjdnmeestalnooknhunnwaardennennnormen.n
Anoiie: houdtneenniemoedstoestandnvannindividuennin,ndieniekenmerktnwordtndoornafweziiheidnofn
afwijzennvannstandaardennofnwaarden.