Biologie, thema 6 (waarneming, regeling en gedrag)
1. Reageren op je omgeving
Een zintuig is een orgaan dat reageert op invloeden uit de omgeving (prikkels). Voorbeelden van
prikkels zijn bijvoorbeeld licht, geluid, geur. Hierdoor kunnen we waarnemen.
Zintuigen vormen samen het zintuigenstelsel.
Hoe werken zintuigen?
In de zintuigen zitten zintuigcellen. Deze zijn aangesloten op zenuwen.
Als zintuigcellen prikkels opvangen ontstaan er impulsen. Impulsen zijn elektrische signalen
die van de zintuigen via zenuwen naar de hersenen worden geleid.
De hersenen verwerken de impulsen. Hierdoor wordt je je bewust wat je waarneemt en kun
je reageren. De hersenen geven dan een impuls naar een spier of klier.
Zintuig Een orgaan dat prikkels kan opvangen en kan omzetten in impulsen
Prikkel Een invloed uit de omgeving, zoals een geluid, een geur, iets dat je ziet..
Zintuigenstelsel Alle zintuigen samen
Impuls Soort elektrische signalen (‘’seintjes’’) die van de zintuigen via zenuwen
naar de hersenen worden geleid
Het ontstaan van impulsen
Elk type zintuigcel heeft voor elke soort prikkel een drempelwaarde. Een adequate prikkel is een
soort prikkel waar een zintuigcel gevoelig voor is (bijvoorbeeld licht is de adequate prikkel voor
de zintuigcellen in je ogen.
De kleinste prikkelsterkte die een impuls veroorzaakt heet de drempelwaarde. Als een prikkel
minder sterk is dan de drempelwaarde reageert het zintuig niet ( bijvoorbeeld: een heel zacht
geluid hoor je dan niet).
De drempelwaarde is niet altijd even hoog:
Als een prikkel enige tijd aanhoudt, ontstaan er in de zintuigcellen minder impulsen. Dit heet
gewenning (bijvoorbeeld: je bent gewend geraakt aan de druk van jouw kleren op je
lichaam).
Ook motivatie speelt een belangrijke rol. Bij een goede concentratie ligt de drempelwaarde
lager.
Drempelwaarde De kleinste prikkelsterkte die een impuls veroorzaakt
Adequate prikkel Prikkel waar een zintuigcel speciaal gevoelig voor is (met lage
drempelwaarde)
Gewenning Als een prikkel enige tijd aanhoudt, ontstaan er in de zintuigcellen minder
impulsen
Wat moet je weten:
1. Je moet de werking van zintuigen kunnen beschrijven (verband tussen zintuig, prikkel,
adequate prikkel en drempelwaarde) en de weg van een prikkel tot de hersenen
2. Schema pagina 2 (zintuigen noemen met hun ligging, adequate prikkel en waarneming)
Clvs 17-6-18 1
, Biologie, thema 6 (waarneming, regeling en gedrag)
Zintuig Ligging Adequate prikkel Waarneming
Gezichtszintuigen In de ogen Licht Zien
Gehoorzintuigen In de oren Geluid Horen
Evenwichtsorganen In de oren Zwaartekracht -
Reukzintuig In de neus Geur Ruiken
Smaakzintuigen In de tong Smaak Proeven
Warmtezintuigen In de huid Warmte Voelen
Koudezintuigen In de huid Koude Voelen
Drukzintuigen In de huid Druk Voelen
Tastzintuigen In de huid Lichte aanraking Voelen
(tastknopjes)
2. De huid
De huid bevat verschillende zintuigen waarmee je kunt voelen.
De huid en het onderhuidse beenweefsel
Opbouw van de huid
De huid bestaat uit verschillende lagen (van boven naar beneden):
1) Opperhuid (bestaat uit de hoornlaag en de kiemlaag)
a. Hoornlaag (resten van dode, verhoornde cellen die je beschermen tegen
beschadiging, uitdroging en ziekteverwekkers)
b. Kiemlaag (levende cellen): de onderste laag cellen deelt zich voortdurend. Hierdoor
wordt steeds de afslijtende hoornlaag aangevuld (eelt)
2) Lederhuid (hierin liggen de bloedvaten, zenuwen met pijnpunten, haarspiertjes en
zweetkliertjes en de zintuigen).
Zintuigen: warmte-, koude-, druk- en tastzintuigen. Tastknopjes liggen vlak onder de
opperhuid. Drukzintuigen liggen dieper in de huid.
Pijnpunten nemen pijn waar. Zij komen overal in het lichaam voor.
Zweetklieren produceren zweet. Door verdamping van het zweet koelt het lichaam af. In
de puberteit ontstaan nieuwe zweetklieren.
3) Het onderhuidse bindweefsel (vet opgeslagen als reservevoedsel en isolerende laag tegen
warmteverlies). Een dikker iemand heeft een dikkere isolerende vetlaag dus blijft langer
warm.
Clvs 17-6-18 2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper clvs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
