Inhoudsopgave
Week 1: Opzet, culpa, ontoerekeningsvatbaarheid en AVAS..................................................................3
Gradaties opzet...................................................................................................................................3
Opzet en de delictsomschrijving.........................................................................................................3
Gradaties schuld/culpa.......................................................................................................................3
Doleus/Culpoos misdrijf.....................................................................................................................4
Vereisten schuld/culpa.......................................................................................................................4
Rechtvaardigingsgronden...................................................................................................................4
Noodweer.......................................................................................................................................4
Overmacht-noodtoestand...............................................................................................................5
Uitvoering wettelijk voorschrift......................................................................................................5
Uitvoering bevoegd gegeven ambtelijk bevel.................................................................................5
Schulduitsluitingsgronden..................................................................................................................5
Ontoerekeningsvatbaarheid...........................................................................................................5
Psychische overmacht.....................................................................................................................6
Noodweerexces..............................................................................................................................6
Uitvoering van een onbevoegd ambtelijk bevel..............................................................................6
Afwezigheid van alle schuld (AVAS)....................................................................................................6
Verontschuldigbare feitelijke dwaling.............................................................................................6
Verontschuldigbare rechtsdwaling..................................................................................................6
Verontschuldigbare onmacht..........................................................................................................7
Maximaal te vergen zorg betracht hebben.....................................................................................7
Ontbreken van materiële wederrechtelijkheid...................................................................................7
Week 2: Noodweer(exces) en Culpa in causa bij noodweer(exces)......................................................16
Noodweer.........................................................................................................................................16
Noodweerexces................................................................................................................................16
Week 3: Poging, voorbereiding en vrijwillige terugtreding...................................................................27
Poging...............................................................................................................................................27
Vormen van poging.......................................................................................................................27
Poging niet strafbaar.....................................................................................................................27
Sanctie..........................................................................................................................................27
Poging criteria...............................................................................................................................27
Ondeugdelijke poging...................................................................................................................28
Poging niet strafbaar.....................................................................................................................28
Voorbereiding...................................................................................................................................28
, Voorbereiding criteria...................................................................................................................28
Sanctie..........................................................................................................................................28
Vrijwillige terugtred..........................................................................................................................29
Vrijwillige terugtred criteria..........................................................................................................29
Week 4: Daderschap.............................................................................................................................39
Feitelijk leidinggeven en opdracht geven..........................................................................................39
Functioneel daderschap natuurlijk persoon.....................................................................................39
Functioneel daderschap rechtspersoon............................................................................................40
Week 5: Inleiding deelnemingsvormen, medeplegen en medeplichtigheid.........................................50
Deelnemingsvormen.........................................................................................................................50
Gemeenschappelijke kenmerken medeplegen en medeplichtigheid................................................50
Medeplegen......................................................................................................................................50
Medeplichtigheid..............................................................................................................................50
Sanctie medeplichtigheid.................................................................................................................51
Week 6: Doen plegen en uitlokken, medeplichtigheid en samengestelde deelneming........................64
Doen plegen.....................................................................................................................................64
Uitlokking.........................................................................................................................................64
Week 7: Leidinggeven, deelneming en vrijwillige terugtreding, poging tot uitlokking.........................72
Vrijwillige terugtred..........................................................................................................................72
Poging om een ander te bewegen een misdrijf te begaan................................................................72
Informatie verwerkt van:
Exam guide: Strafrecht 2
Sim academy tentamenboekje
Tentamen 27-10-2021
Tentamen 26-10-2020
Tentamen 2016/2017 2e kans
Tentamen 2016/2017 1e kans
,Week 1: Opzet, culpa, ontoerekeningsvatbaarheid en
AVAS
Gradaties opzet
Opzet is het willens en wetens handelen. Er zijn vier vormen van opzet te onderscheiden;
1. Opzet als bedoeling: Willen domineert
2. Opzet als zekerheids- of noodzakelijkheidsbewustzijn: Weten domineert, willen impliceert.
3. Opzet als waarschijnlijkheidsbewustzijn: bewust van een waarschijnlijk (toekomstig) gevolg.
4. Voorwaardelijk opzet. Het bewust aanvaarden van de aanmerkelijke kans dat een bepaald
gevolg zal intreden.
o Aanmerkelijke kans op het gevolg
- Aanmerkelijke kans arrest: Van de omstandigheden van het geval, waarbij
betekenis toekomt aan de aard van de gedraging en de omstandigheden
waaronder deze is verricht. Onder ‘de naar algemene ervaringsregels
aanmerkelijke kans’ moet worden verstaan de in de gegeven
omstandigheden reële niet onwaarschijnlijke mogelijkheid
o Bewust van de aanmerkelijke kans (normaliteitssyllogisme)
- Ieder normaal mens weet dat de kans bestaat
- De verdachte is een normaal mens
- De verdachte weet dus ook dat…
o Aanvaarden van de aanmerkelijke kans
- Zie Slaan met pistool-arrest: Bepaalde gedragingen kunnen naar hun
uiterlijke verschijningsvorm worden aangemerkt als zo zeer gericht op een
bepaald gevolg dat het – behoudens contra-indicaties – niet anders kan zijn
dat de verdachte de aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft
aanvaard
- Zie Porsche-arrest: als er geen aanvaarding is spreekt men niet van
voorwaardelijk opzet, maar van bewuste schuld.
- Zie Vrijspraak voormalige neuroloog: Willens en wetens blootgesteld aan
de aanmerkelijke kans als hij die kans ten tijde van de gedraging welbewust
heeft aanvaard.
Opzet en de delictsomschrijving
Opzettelijk: voorwaardelijk opzet volstaat om opzet aan te tonen.
Oogmerk: voorwaardelijk opzet onvoldoende om ‘oogmerk’ aan te nemen. Zuiver opzet dient
te worden bewezen.
Wetende dat: voorwaardelijk opzet volstaat om opzet aan te tonen.
Impliciete opzet: bijvoorbeeld mishandeling (300 Sr). Mishandeling bevat impliciete
bestanddelen: mishandeling is het opzettelijk iemand pijn of letsel toebrengen zonder dat
daar een rechtvaardigingsgrond voor bestaat. Voorwaardelijk opzet is voldoende om
stilzwijgende opzet aan te tonen.
Gradaties schuld/culpa
= verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid.
Bewuste schuld: mogelijkheidsbewustzijn zonder aanvaarden (wel weten, maar niet willen).
Onbewuste schuld: niet weten en niet willen maar wel behoren te weten.
,Doleus/Culpoos misdrijf
Er is sprake van een doleus misdrijf wanneer blijkens de delictsomschrijving opzet (dolus) is
vereist.
Er is sprake van een culpoos misdrijf als blijkens de delictsomschrijving schuld (culpa) is
vereist.
Vereisten schuld/culpa
Er dient sprake te zijn van een verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid.
Termen in de delictsomschrijving waardoor je culpa moet uitwerken: ‘schuld’ en ‘redelijkerwijs moet
vermoeden’.
1. Onvoorzichtigheid
o Voorzienbaar gevolg?
- Subjectieve voorzienbaarheid = wat zou een normaal mens in dergelijke
omstandigheden voorzien?
Hierbij geldt ook Garantenstellung: speciale kennis of bekwaamheid
kunnen ervoor zorgen dat men meer moest voorzien.
- Objectieve voorzienbaarheid = schending van algemene regels en/of
gedragsvoorschriften die strekken ter voorkoming van het gevolg
o Plicht om achterwege te laten?
- Niet bij een geoorloofd risico;
- Niet bij rechtvaardigingsgrond
2. Verwijtbaar
o Indien dader anders had kunnen en behoren te handelen.
- Niet bij schulduitsluitingsgrond
3. Aanmerkelijk
o Of het gedrag aanmerkelijk onvoorzichtig is, wordt afgeleid uit de aard en de ernst
van de gedragingen in combinatie met de omstandigheden van het geval (HR
Onvoldoende rechtshouden te Winssen). De aard van het gevolg is niet van belang.
o Geervliet en de momentane onoplettendheid: in dit arrest was er sprake van een
verdachte die eigenlijk zeer zorgvuldig heeft gehandeld, heeft gekeken maar toch niet
gezien. In dit geval was er geen sprake van een aanmerkelijke onvoorzichtigheid.
4. Causaal verband tussen de gedraging en het gevolg o.g.v. schuldverband.
Rechtvaardigingsgronden
Dit heeft betrekking op de wederrechtelijkheid
Noodweer
1. Ogenblikkelijke aanranding:
o Bijlmer schietpartij: onmiddellijk dreigend gevaar
o Vrees arrest: niet enkel louter vrees van een aanranding is voldoende voor
noodweer.
2. Aanranding van lijf, eerbaarheid of goed
3. Wederrechtelijke aanranding:
o Niet in zijn recht staan. Geen sprake van politie optreden (53 Sv), dan niet
gerechtvaardigd.
4. Noodzakelijke verdediging:
o Kunnen of moeten onttrekken. Onttrekking moet worden gevergd.
, o Boze buurman: onttrekken van de aanranding niet noodzakelijk in geval van de-
escaleren
o Garantenstellung: de eisen die in het algemeen aan personen die dergelijke posities
bekleden gesteld worden.
Noodweersituatie
5. Proportionaliteit: verhouding tussen de aanval en de verdediging dient redelijk te zijn. Ook
hier geldt Garantenstellung.
6. Subsidiariteit: minder ingrijpende manier om zicht te verdedigen.
7. Culpa in causa bij noodweer: Culpa in causa bij noodweer(exces) wil zeggen dat gedragingen
van de verdachte die aan de wederrechtelijke aanranding door het latere slachtoffer zijn
voorafgegaan, aan de weg kunnen staan aan het slagen van een beroep op noodweer(exces).
Dit slechts onder bijzondere omstandigheden. Van dergelijke bijzondere omstandigheden kan
bijvoorbeeld sprake zijn indien de verdachte de aanval heeft uitgelokt door provocatie van
het latere slachtoffer en hij aldus uit was op een confrontatie, of wanneer hij willens en
wetens de confrontatie met het slachtoffer heeft gezocht en een gewelddadige reactie van
het slachtoffer heeft uitgelokt. De enkele omstandigheid dat een verdachte zich willens en
wetens in een situatie heeft begeven waarin een agressieve reactie van het latere slachtoffer
te verwachten viel of dat een verdachte zich in verband met een mogelijke aanval het van het
slachtoffer als voorzorgsmaatregel van een illegaal vuurwapen had voorzien, is daartoe
evenwel onvoldoende.
Overmacht-noodtoestand
Twee belangen tegenover elkaar, vaak een strafrechtelijke en morele plicht.
Proportionaliteit: het belang dat door het plegen van het strafbare feit wordt gered, dient van
meer gewicht te zijn dan het belang dat door de strafwet wordt beschermd.
Subsidiariteit: de overmacht rechtvaardigt het handelen pas wanneer de dader geen andere
keuze had.
Uitvoering wettelijk voorschrift
Er is enkel sprake van een wettelijk voorschrift als dit een plicht tot handelen inhoudt
Uitvoering bevoegd gegeven ambtelijk bevel
Bevoegd gegeven bevel dat past binnen de bevoegdheid en taakomschrijving van de
ambtenaar die het bevel gaf.
Schulduitsluitingsgronden
Dit heeft betrekking op de verwijtbaarheid
Ontoerekeningsvatbaarheid
Voor toerekeningsvatbaarheid als strafuitsluitingsgrond moet er sprake zijn van de volgende
vereisten:
1. Was er ten tijde van het delict sprake van een geestelijke stoornis of een ziekelijke
stoornis van het geestesvermogen?
2. Is er een causaal verband tussen de stoornis en het gepleegde delict?
3. Is dit causale verband reden om het feit niet aan de dader toe te rekenen?
o Culpa in causa: valt de verdachte een verwijt te maken van zijn stoornis.
Arrest Tolbert: in een toestand van psychose kan het opzet enkel niet bewezen worden, indien bij de
verdachte ten tijde van zijn handelen ieder inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen en de
mogelijke gevolgen daarvan zou hebben ontbroken.
,Arrest Tolbert vervolg: een psychose kan niet onder art. 39 Sr worden aangenomen, tenzij de
verdachte geen verantwoordelijkheid draagt voor de psychose.
Psychische overmacht
Externe oorzaak: ‘kracht van buiten’
Een van buiten komende drag waaraan de dader redelijkerwijze geen weerstand kon en ook
niet behoefde te bieden. Deze druk tast de wilsvrijheid van de dader aan.
Garantenstellung: de eisen die in het algemeen aan personen die dergelijke posities bekleden
gesteld worden.
Noodweerexces
1. Grenzen noodzakelijke verdediging overschreden
o Intensief exces: verdediging niet in verhouding met de aanval
o Extensief exces eerste graad: verdediging gaat te lang door
o Extensief exces tweede graad (tardief exces): verdediging begint pas nadat de
aanranding is afgelopen.
- Loon op Zand-arrest
2. Dubbele causaliteit
o Overschrijding grenzen gevolg van hevige gemoedsbeweging
o Hevige gemoedsbeweging veroorzaakt door de aanranding
Uitvoering van een onbevoegd ambtelijk bevel
Hierbij valt de uitvoerder niet te verwijten dat hij niet heeft beseft dat het bevel onbevoegd
gegeven was.
Uitvoerder moet dus te goeder trouw zijn.
Afwezigheid van alle schuld (AVAS)
Verontschuldigbare feitelijke dwaling
Er moet sprake zijn van een dwaling op basis van de feiten.
De dwaling moet tevens verontschuldigbaar zijn, van de dwaling kan de verdachte geen
verwijt worden gemaakt.
o Putatief noodweer: de verdachte meent zich in een noodweersituatie te bevinden,
maar heeft de verkeerde voorstelling van zaken.
Verontschuldigbare rechtsdwaling
Er moet sprake zijn van dwaling omtrent het recht
Dwaling dient teven verontschuldigbaar te zijn, maar:
o Legaliteitsbeginsel: het recht is kenbaar. Iedereen wordt geacht de wet te kennen.
o Inspanningsverplichting om het recht te begrijpen.
o Putatief noodweer: de verdachte meent zich in een noodweersituatie te bevinden,
maar heeft de verkeerde voorstelling van zaken.
Advies van een persoon of instantie waaraan zodanig gezag valt toe te kennen, dat men op de
deugdelijkheid van het advies mocht vertrouwen (arrest Verzwegen Vermogen):
o De positie van de verdachte binnen het bedrijf;
o De onafhankelijkheid en de onpartijdigheid van de adviseur;
o De specifieke deskundigheid van de adviseur;
, o De complexiteit van de materie waarover advies wordt ingewonnen en de manier
waarop en de omstandigheden waaronder het advies is ingewonnen en gegeven.
Verontschuldigbare onmacht
De verdachte is buiten zijn schuld om in een situatie terecht gekomen waarin hij niet in staat
is de wetsovertreding te voorkomen.
o Voorbeeld: plotselinge black-out achter het stuur wat resulteert in een ongeluk.
Maximaal te vergen zorg betracht hebben
Zorg betracht hebben.
Maximaal te vergen zorg betracht hebben. ‘Alles gedaan wat redelijkerwijs mogelijk was’:
Arrest Aflatoxine in pinda’s: voorschrift stelt een maximaal te betrachten eis om het te
voorkomen, het bedrijf voldoet hieraan. Gebeurt er toch iets, dan is er sprake van maximaal
te betrachten zorg.
Ontbreken van materiële wederrechtelijkheid
Voor het eerst aangenomen in HR Veearts.
Het feit is formeel in strijd met de wet, maar de materiële wederrechtelijkheid ontbreekt.
Bij het ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid wordt gesteld dat de strafbare
gedraging juist het belang van de overtreden wet dient.
Mogelijk kennisvragen tentamen:
Wat wordt bedoeld met ‘kleurloos opzet’?
- Met kleurloos opzet wordt bedoeld dat als opzet op een of meer bestanddelen van het delict
vereist is, hij dit als kleurloos opzet moet beschouwen. Er hoeft dan niet bewezen te worden
dat de verdachte opzet had op het ongeoorloofde of wederrechtelijke van zijn gedraging,
maar alleen dat hij opzet had op wat in de delictsomschrijving is uitgedrukt. Het opzet
behoeft, tenzij het tegendeel uit de delictsomschrijving blijkt, niet op het wederrechtelijke
van de handeling gericht te zijn
Stelling: ten aanzien van doleuze delicten geldt dat het voldoende is dat sprake is van kleurloos
opzet; boos opzet hoeft niet te worden vastgesteld. Is deze stelling juist of onjuist?
- Boos opzet hoeft niet te worden vastgesteld, het gaat erom dat bewezen wordt dat de dader
opzet had op het verrichten van een gedraging. De intentie die hij daarbij had is voor het
opzet begrip niet belangrijk. Daarom is er ook alleen opzet op de bestanddelen van de
delictsomschrijving vereist
Wat wordt bedoeld met ‘opzet als stilzwijgend bestanddeel’?
- Als opzet gebruikt wordt als stilzwijgend bestanddeel ligt dit besloten in bestanddelen dat er
opzettelijk moet zijn gehandeld. Sommige bestanddelen(gedragingen) kunnen niet per
ongeluk gebeuren.
Geef in eigen woorden weer wat het verschil is tussen voorwaardelijk opzet en bewuste schuld.
- Het verschil tussen voorwaardelijk opzet en bewuste schuld is dat bij bewuste schuld geen
sprake is van de aanvaarding van een aanmerkelijke kans. Bij bewuste schuld heeft de dader
de mogelijkheid niet als een aanmerkelijke kans gezien, maar deze verworpen. Hij heeft het
niet gewild
Stelling: ‘het verschil tussen enerzijds opzet als waarschijnlijkheidsbewustzijn en anderzijds opzet
als mogelijkheidsbewustzijn is, dat bij eerste vorm niet en bij de tweede vorm wel het
wilselement onderdeel is van het opzet.’ Is deze stelling juist?
, - Bij zowel opzet als waarschijnlijkheidsbewustzijn als mogelijkheid bewustzijn is het willen een
element. Bij waarschijnlijkheidsbewustzijn heeft de dader beseft dat het gevolg
hoogstwaarschijnlijk in zou treden. Bij mogelijkheid bewustzijn is de dader zich bewust
geweest van de kans dat het gevolg in zou treden, en heeft hij die kans aanvaard.
Dient bij voorwaardelijk opzet sprake te zijn van een aanmerkelijke kans in objectieve zin?
- Bij voorwaardelijk opzet dient de aanmerkelijke kans aanwezig te zijn in de zin van dat er
gekeken moet worden naar de omstandigheden van het geval, waarbij betekenis toekomt
aan de aard van de gedraging en de omstandigheden waaronder deze is verricht. De
aanmerkelijke kans moet objectief bekeken worden
Stelling: de grootte van de aanmerkelijke kans varieert volgens de Hoge Raad van delict tot delict.
Bij een ernstig delict zoals doodslag volstaat een veel kleinere kansgrootte dan bij een
minder delict als vernieling.
- Onjuist, de aanmerkelijke kans wordt objectief gezien. Het hangt af van de aard van de
gedraging en de omstandigheden waaronder deze is verricht.
Stelling: ‘Opzettelijk handelen en een geestesstoornis gaan niet goed samen.’
- Ja, deze gaan wel samen. Opzet heeft met het verstand namelijk vaak weinig van doen. Het
verlies aan zelfbeheersing, het wegvallen van de verstandelijke controle is dikwijls een
kenmerk voor het opzettelijk, doelgericht handelen.
Omvat het bestanddeel ‘wetende dat’ alle gradaties van opzet? En het bestanddeel ‘oogmerk’?
- Weten en opzet zijn als onderling inwisselbare termen gebruikt. Hierdoor omvat wetende
dat alle gradaties van opzet. Uitgangspunt is dat weten op dezelfde wijze moet worden
uitgelegd als opzettelijk. Er moeten bijzondere redenen zijn om daar anders over te denken.
Bij oogmerk moet er sprake zijn van opzet op de gevolgen, maar opzet op het intreden van
de gevolgen hoeft er niet te zijn. Oogmerk is de zwaarste vorm van opzet. Het gaat om de
bedoeling van de dader.
Welk criterium gebruikt de Hoge Raad tegenwoordig om voorbedachte raad te omlijnen?
- Voor voorbedachte raad is vereist dat de verdachte ‘daadwerkelijk heeft nagedacht over de
betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan rekenschap heeft
gegeven.
Tentamenvraag 27-11-23 (2 punten)
Bij een verdachte die, als gevolg van een psychose, niet de vrijheid heeft om de eigen wil te
bepalen kan voorwaardelijk opzet niet worden geconstrueerd.
Onjuist. Voorwaardelijk opzet kan bij een psychose niet worden geconstrueerd indien de verdachte
tijdens het handelen geen enkel inzicht had in de draagwijdte van zijn gedragingen en mogelijke
gevolgen.
Tentamenvraag 03-02-23 (2 punten)
Welke categorieën van afwezigheid van alle schuld (avas) kunnen worden onderscheiden?
- Verontschuldigbare feitelijke dwaling
- Verontschuldigbare rechtsdwaling
- Verontschuldigbare onmacht
- Maximaal te trachten zorg
,Tentamenvraag 30-10-22 (4 punten)
Aan de hand van welke twee andere begrippen definieert de Hoge Raad het begrip ‘aanmerkelijke
kans’? NB: het volstaat om de termen te noemen; er is geen nadere motivering vereist. (4 punten)
- De in de gegeven reële niet onwaarschijnlijke mogelijkheid
- De geenszins als denkbeeldig te verwaarlozen kans
Werkgroepvraag
In de avond van 6 juli 2022 loopt Corvinus door de Oude Kijk in ‘t Jatstraat in Groningen. Hij ziet dat
een man aan het slot van een swapfiets zit te morrelen en denkt dat de man de fiets wil stelen.
Corvinus loopt op hem af. “Blijf jij eens van die fiets af”, zegt Corvinus tegen de man. De man -
genaamd Albertus - draait zich om. Als Corvinus diens verwilderde en agressieve blik ziet, heeft hij
direct spijt van zijn bemoeienis. Albertus begint, onder het slaken van een aantal vreemde kreten,
meteen op Corvinus in te slaan. Corvinus valt op de grond, maar Albertus gaat door en geeft met zijn
met ijzer beslagen laarzen nog een aantal flinke schoppen tegen de zijkant van Corvinus’ hoofd.
Terwijl Corvinus bewegingsloos op de grond ligt, gaat Albertus er op de fiets vandoor. Even later
arriveert de ambulance, die de zwaar gewonde Corvinus naar het ziekenhuis brengt. De artsen
constateren een zeer zware hersenschudding. De toestand is kritiek. Een paar uur later overlijdt
Corvinus aan zijn verwondingen.
Albertus wordt vervolgd en de officier van justitie legt hem ten laste dat
hij op of omstreeks 6 juli 2022, te Groningen, een persoon, genaamd Corvinus X, opzettelijk van het
leven heeft beroofd, door die Corvinus X opzettelijk met zijn, verdachtes, met ijzer beslagen laarzen
meermalen tegen het hoofd te schoppen, als gevolg waarvan deze is overleden (art. 287 Sr),
althans, indien ter zake van het vorenstaande geen veroordeling mocht volgen, dat
‘hij op of omstreeks 6 juli 2022, te Groningen, een persoon, genaamd Corvinus X, opzettelijk zwaar
lichamelijk letsel heeft toegebracht, door die Corvinus X opzettelijk meermalen met zijn, verdachtes,
met ijzer beslagen laarzen tegen het hoofd te schoppen, bestaande dat letsel uit een zeer zware
hersenschudding, terwijl het feit de dood ten gevolge heeft gehad (art. 302 lid 1 jo. lid 2 Sr).
Ter zitting verklaart Albertus: “Ik vind het zo erg. Het was absoluut niet mijn bedoeling om Corvinus te
doden. Ik had misschien wel kunnen weten dat er een behoorlijke kans bestaat dat als je iemand zo
tegen het hoofd schopt, die persoon daaraan overlijdt, maar ja, dat is achteraf.”
Stel, de rechter hecht geloof aan Albertus’ verklaring. Zal hij tot een bewezenverklaring kunnen
komen?
Primair wordt doodslag ex art. 287 Sr tenlastegelegd. In dit artikel is ‘opzettelijk’ opgenomen als
bestanddeel en dus komt het opzet bij de eerste materiële vraag aan de orde. Het is gericht op de
dood bij art. 287 Sr. Er is minimaal voorwaardelijk opzet vereist. Hiervoor moeten we de voorwaarden
langsgaan:
1. Er is een aanmerkelijk kans op een bepaald gevolg: ja, de kans dat het meermalen
schoppen met ijzer beslagen laarzen tegen het hoofd leidt tot de dood is aanmerkelijk
volgens de algemene ervaringsregels.
2. Was de dader zich bewust van deze kans: Albertus zegt dat hij achteraf had kunnen weten
dat Corvinus dood zou gaan. Hij wist dit dus niet op het moment van het schoppen. De
, rechter hecht waarde aan de verklaring van Albertus. Er kan daarom niet bewezen
worden dat Albertus zich bewust was van de aanmerkelijke kans op de dood van Corvinus
ten tijde van het incident.
Voorwaardelijk opzet kan niet bewezen worden. De rechter zal niet tot een bewezenverklaring komen
ten aanzien van doodslag.
Subsidiair wordt zware mishandeling de dood ten gevolge hebbende ex art. 302 lid 1 en lid 2 Sr
tenlastegelegd. Er moet een causaal verband zijn tussen het zware letsel en de dood. Dit causale
verband blijkt duidelijk uit de casus (Corvinus is overleden aan de verwondingen van de aanval), dus
hier is aan voldaan. Ook hier is ‘opzettelijk’ opgenomen als bestanddeel, echter is het opzet bij dit
artikel niet gericht op de dood, maar op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel. Er is minimaal
voorwaardelijk opzet vereist, dus we kijken weer naar de voorwaarden:
1. Er is een aanmerkelijk kans op een bepaald gevolg: naar algemene ervaringsregels is de kans
dat wanneer je iemand met ijzer beslagen laarzen tegen het hoofd schopt diegene zwaar
lichamelijk letsel oploopt aanmerkelijk;
2. De dader was zich bewust van deze kans: ieder normaal mens weet dat als je met ijzer
beslagen laarzen tegen iemand zijn hoofd schopt, de kans dat diegene zwaar lichamelijk letsel
oploopt groot is. Albertus is een normaal mens en wist dit dus ook;
3. De dader heeft deze kans aanvaard: naar uiterlijke verschijningsvormen kan niet ander
geconcludeerd worden dan dat de dader de aanmerkelijke kans op zwaar lichamelijk letsel bij
het slachtoffer heeft aanvaard (zie ook Aanmerkelijke kans-arrest).
Voorwaardelijk opzet kan bij het subsidiair tenlastegelegde feit wel bewezen worden.
Het primair tenlastegelegde feit kan dus niet bewezen worden, maar het subsidiair tenlastegelegde
feit wel.
Voorwaardelijk opzet is een vorm van opzet waarbij geen sprake is van een echt door de verdachte
gewild gevolg (dat wordt 'vol' opzet genoemd), maar er wel sprake is van zeer risicovol handelen. Er is
sprake van voorwaardelijk opzet als de verdachte bewust de aanmerkelijke kans op het gevolg
aanvaardt.
Geobjectiveerd bestanddeel: Een zogenoemd geobjectiveerd bestanddeel is een bestanddeel dat aan
het opzetvereiste is onttrokken. Dit bestanddeel moet nog steeds worden bewezen, maar het opzet
hoeft daar niet op te zijn gericht.
Werkgroepvraag
Melinda, achttien lentes jong, is op vakantie op Aruba. Het is haar eerste vakantie buiten Nederland
en ook haar eerste vakantie zonder haar ouders. Op het eiland heeft zij ene Claudius ontmoet, een
Nederlander die al enige tijd op Aruba verblijft. Ze hebben een paar keer samen wat gedronken en de
charmante Claudius heeft haar tips gegeven omtrent de lokale bezienswaardigheden. Op de dag van
haar terugreis naar Nederland vraagt Claudius haar om een koffer mee te nemen. Het is de bedoeling
dat Ovid, een vriend van Claudius, haar op Schiphol opwacht en de koffer van haar overneemt.
Melinda neemt de koffer mee, zonder te kijken wat er in zit.
Op Schiphol wordt de koffer door de douane onderzocht. Er blijkt maar liefst drie kilo heroïne in te
zitten. De officier van justitie besluit Melinda te vervolgen ter zake van
Primair: opzettelijk binnen het grondgebied van Nederland brengen van een middel vermeld
op de bij de Opiumwet behorende lijst 1 (art. 2, lid 1, onder A jo. 10, lid 5 Opiumwet).
